Nhiễm trùng não thường liên quan đến các bộ phận của hệ thần kinh trung ương, bao gồm cả tủy sống. Virus, vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng nhiễm trùng não. Vậy nhiễm trùng não là gì, triệu chứng ra sao?
Nhiễm trùng não có thể dẫn đến các biến chứng vô cùng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng. Do đó, ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm trùng não người bệnh phải nhanh chóng đến cơ sở y tế thăm khám, chữa trị.
Nhiễm trùng não là tình trạng bệnh có thể do virus, vi khuẩn, nấm hay thậm chí ký sinh trùng hoặc động vật nguyên sinh gây ra. Những nguyên nhân không nhiễm trùng khác có thể bao gồm bệnh tự miễn/thấp khớp và một số loại thuốc. Tùy thuộc vào vi trùng lây nhiễm và vị trí viêm, nhiễm trùng não có thể bao gồm một loạt các triệu chứng như sốt, nhức đầu, co giật, thay đổi hành vi hoặc lú lẫn, có thể dẫn đến tổn thương não, đột quỵ, thậm chí đe dọa tính mạng người bệnh. (1)
Nhiễm trùng não hiếm xảy ra vì cơ thể xây dựng một số cơ chế phòng vệ để bảo vệ não. Một trong số đó là hàng rào máu não – một màng dày lọc các tạp chất trong máu trước khi cho máu vào não. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, vi trùng có thể vượt qua hệ thống phòng thủ này và lây nhiễm vào não. Không phải lúc nào cũng có thể xác định được chính xác vị trí lây nhiễm ban đầu.
Mỗi loại nhiễm trùng tấn công vào các khu vực khác nhau của não sẽ gây ra những loại nhiễm trùng não khác nhau.
Viêm não là tình trạng nhiễm trùng não bao gồm viêm và sưng não, dẫn đến những thay đổi trong chức năng thần kinh, khiến người bệnh bị rối loạn tâm thần, co giật.
Viêm màng não là tình trạng nhiễm trùng não, viêm các mô xung quanh não và tủy sống do sự nhiễm trùng gây ra. Viêm màng não có thể gây tử vong và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức. Bệnh có thể do một số loại vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng gây ra. Hầu hết các bệnh nhiễm trùng có thể lây truyền từ người sang người.
Áp xe ngoài màng cứng là tình trạng nhiễm trùng não trong khoang ngoài màng cứng ở bất kỳ vị trí nào trong não hoặc tủy sống. Áp xe ngoài màng cứng xảy ra do nhiễm trùng liên quan đến khoang ngoài màng cứng ở cột sống hoặc sọ. Áp xe ngoài màng cứng nội sọ cũng có thể là biến chứng của phẫu thuật hoặc chấn thương sọ não. Bệnh lý này có thể phát triển như các biến chứng của nhiễm trùng tai mũi họng hoặc những thủ thuật khác ở cổ và ngực.
Mủ dưới màng cứng là tình trạng nhiễm trùng não sinh mủ ở khoang giữa màng cứng và màng nhện, chiếm 13 – 20% các trường hợp nhiễm trùng nội sọ cục bộ. Màng nhện không phải là một rào cản mạnh mẽ, do đó mủ màng cứng dưới màng cứng có thể chọc thủng màng nhện và gây nhiễm trùng vùng dưới màng cứng. (2)
Tình trạng dễ mắc phổ biến dẫn đến viêm mủ màng cứng dưới màng cứng là viêm xoang cạnh mũi, đặc biệt là viêm xoang trán. Viêm xoang cạnh mũi là nguyên nhân chính gây tràn mủ dưới màng cứng ở 50 – 80% người bệnh. Viêm tai giữa là nguyên nhân của 10 – 20% trường hợp bị tràn mủ dưới màng cứng. Nhiễm trùng bề mặt da đầu và hộp sọ, phẫu thuật sọ não hoặc viêm tĩnh mạch huyết khối nhiễm khuẩn do viêm xoang, viêm tai giữa, viêm xương chũm cũng có thể lan đến khoang dưới màng cứng.
Xem thêm: Viêm xương sọ: Triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị.
Áp xe não là tình trạng nhiễm trùng não do vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng gây ra. Nhiễm trùng ở các cơ quan khác của cơ thể như viêm phổi, áp xe răng hoặc viêm nội tâm mạc có thể lây lan qua đường máu và xâm nhập vào não dẫn đến một/nhiều áp xe não. Nhiễm trùng ở mặt hoặc xoang cũng có thể lây lan trực tiếp lên não gây nhiễm trùng não. Đôi khi, áp xe não phát triển ở những người bệnh sau các thủ thuật phẫu thuật thần kinh, chẳng hạn như phẫu thuật cắt sọ để điều trị khối u não. Những người bệnh bị suy giảm miễn dịch có nguy cơ bị áp xe não cao hơn. (3)
Các triệu chứng nhiễm trùng não phụ thuộc vào vùng não bị nhiễm trùng cũng như mức độ nghiêm trọng của tình trạng nhiễm trùng. Những triệu chứng của từng loại nhiễm trùng não khác nhau sẽ biểu hiện khác nhau, ví dụ:
Hiện có một số loại nguyên nhân gây nhiễm trùng não và mỗi loại có đường lây truyền riêng. Virus có thể lây qua đường tiếp xúc gần gũi hoặc dịch tiết hô hấp, ví dụ như dùng chung ly uống nước, hôn nhau… Nhiễm trùng do vi khuẩn cũng có thể lây qua đường tiếp xúc gần hoặc chuẩn bị thực phẩm bị ô nhiễm. Toàn bộ các bệnh nhiễm trùng não có thể được chia thành nhiều nhóm: vi khuẩn (mycoplasma, não mô cầu, phế cầu, listeria); ký sinh trùng (plasmodium, gây bệnh sốt rét, toxoplasma); virus (các loại virus khác nhau); rối loạn hệ miễn dịch.
Nhiễm trùng não thường khó xảy ra, tuy nhiên vi trùng có thể vượt qua hệ thống phòng thủ của hệ miễn dịch và hàng rào máu não lây nhiễm vào não. Tình trạng này đặc biệt có thể dễ gặp ở những đối tượng người bệnh dưới đây:
Nhiễm trùng não là một bệnh nghiêm trọng có thể khiến người bệnh kéo dài thời gian nằm viện trong hồi sức tích cực (ICU), gia tăng nguy cơ tử vong hoặc cần phải được chăm sóc tích cực thần kinh… Các biến chứng thường gặp của nhiễm trùng não bao gồm tăng áp lực nội sọ, đột quỵ, hôn mê và trạng thái động kinh. Mặc dù nhiễm trùng tiềm ẩn thường gây hại nhưng phản ứng miễn dịch đối với tác nhân và các biến chứng sau đó còn có thể gây ra thiệt hại lớn hơn cho người bệnh.
Công cụ để chẩn đoán nhiễm trùng não phụ thuộc vào các triệu chứng và kết quả khám thực thể của người bệnh. Bất kỳ triệu chứng nào của nhiễm trùng não cũng cần được bác sĩ điều trị đánh giá ngay lập tức. Nếu người bệnh lo lắng về nhiễm trùng não, bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra thần kinh để đánh giá chức năng vận động và cảm giác.
Sau khi hỏi bệnh sử kỹ lưỡng và thực hiện kiểm tra thể chất, bác sĩ điều trị có thể chỉ định cho người bệnh thực hiện phương pháp xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh:
Điều trị nhiễm trùng não phụ thuộc vào loại nhiễm trùng mà người bệnh mắc phải. Việc điều trị sớm rất cần thiết để giảm thiểu các biến chứng và rủi ro nguy hiểm cho người bệnh. Các liệu pháp được sử dụng để điều trị nhiễm trùng não có thể bao gồm:
Không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa được bệnh nhiễm trùng não thế nhưng một phương pháp phòng ngừa hiệu quả cần thực hiện là tiêm vắc xin. Hiện nay, nhiều vi khuẩn là nguyên nhân gây nhiễm trùng não có thể phòng ngừa được bằng các loại vắc xin: (4)
Để ngăn ngừa nhiễm trùng não do virus và vi khuẩn có thể lây lan đến não, mỗi người cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa an toàn như rửa tay thường xuyên, tránh tiếp xúc với những người mắc bệnh. Ngoài ra, mỗi người nên thường xuyên dọn dẹp môi trường sống sạch sẽ và thông thoáng, không để nước tù đọng tạo điều kiện cho lăng quăng, muỗi phát triển. Thường xuyên diệt ruồi, muỗi hoặc ve gây ra các bệnh nhiễm trùng não.
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Nhiễm trùng não là một tình trạng nghiêm trọng có thể nhanh chóng đe dọa tính mạng nếu không được điều trị. Do đó, nếu thấy cơ thể có những dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng não, người bệnh cần đến cơ sở y tế uy tín gần nhất để được khám, điều trị kịp thời.