Người bình thường có nên lọc máu không? Ai thực sự cần lọc máu?

Lọc máu là phương pháp giúp loại bỏ chất độc và dịch dư thừa trong cơ thể. Vậy ai cần được lọc máu? Người bình thường có nên lọc máu không? Hãy cùng tìm hiểu qua chia sẻ của bác sĩ Đinh Tuấn Vinh, khoa Hồi Sức tích cực – Chống độc, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Những trường hợp nào cần lọc máu?

Lọc máu là phương pháp được chỉ định cho những trường hợp người bệnh cần loại bỏ độc tố, chất cặn, chất thải và dịch thừa trong cơ thể. Lọc máu thường được chỉ định cho các trường hợp:

• Người suy thận mạn giai đoạn cuối: thận mất phần lớn hoặc hoàn toàn chức năng, không thể lọc máu và đào thải độc tố, chất cặn trong cơ thể. Người suy thận mạn sẽ được chỉ định lọc máu khi chức năng thận còn 10% -15%, độ lọc cầu thận (eGFR) dưới 15ml/phút/1,73 m² da, lúc này, thận không thể duy trì sự sống cho người bệnh. (1, 2, 3)
• Suy thận cấp tính: tình trạng thận đột ngột suy giảm chức năng, có thể do rất nhiều nguyên nhân như thiếu máu tại thận, sốc nhiễm trùng, tổn thương thận, chít hẹp các cơ quan tiết niệu, sỏi, u gây tắc nghẽn đường niệu…
• Ngộ độc, nhiễm độc nặng: có rất nhiều nguyên nhân gây ngộ độc, trong đó phổ biến gồm ngộ độc thuốc, mỹ phẩm, thực vật, độc tố từ động vật…
• Người gặp tình trạng rối loạn chuyển hóa nghiêm trọng như tăng ure, kali máu, nhiễm toan máu nặng…

Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe cụ thể mà người bệnh có thể cần lọc máu định kỳ (người bệnh suy thận mạn) hoặc lọc máu trong thời gian ngắn (ngộ độc, suy thận cấp). Có nhiều phương pháp lọc máu, trong mỗi trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định những phương pháp lọc máu khác nhau. Ví dụ, người bệnh suy đa tạng có thể cần cấp cứu bằng phương pháp siêu lọc máu liên tục đến khi sức khỏe ổn định.

Người bình thường có nên lọc máu không?

Người bình thường không cần lọc máu vì hệ thống thận trong cơ thể đã có khả năng làm việc hiệu quả để loại bỏ các chất độc tố và chất thải khỏi máu. Do đây là phương pháp thay thế chức năng thận và loại bỏ độc tố, chất độc trong cơ thể cho người bệnh, không cần thiết cho người bình thường.

Người bình thường lọc máu có tốt không?

Với người có sức khỏe bình thường (không suy giảm chức năng thận, không ngộ độc, rối loạn chuyển hóa…), lọc máu gần không không mang lại ý nghĩa về mặt sức khỏe. Ngoài ra, lọc máu cũng có một số nguy cơ nhất định. Ví dụ, một số nguy cơ do lọc máu ngắt quãng (chạy thận nhân tạo) người bệnh có thể gặp phải như:

• Hạ huyết áp: thường do giảm thể tích máu khi rút dịch khỏi cơ thể.
• Chuột rút: chưa rõ nguyên nhân chính, nhưng có thể liên quan đến tụt huyết áp, nồng độ natri trong dịch lọc thấp.
• Ngứa: có thể do dị ứng với màng lọc hoặc thiết bị chạy thận.
• Mất ngủ: người chạy thận lâu dài có thể gặp tình trạng khó ngủ.
• Thiếu máu: có thể do mất máu do chạy thận nhân tạo, hấp thụ sắt kém thông qua ăn uống, sắt bị loại bỏ trong quá trình lọc máu.
• Rối loạn điện giải: do mất cân bằng chất điện giải (ví dụ kali, natri) và nước trong cơ thể.
• Nhiễm trùng: do nguồn nước hoặc thiết bị dùng để lọc máu không đảm bảo vệ sinh. Nhiễm trùng khi lọc máu rất nguy hiểm, thậm chí có thể đe dọa tính mạng người bệnh nếu không được điều trị kịp thời.

Với phương pháp lọc máu liên tục dùng trong cấp cứu thường ít gây tác dụng phụ hoặc biến chứng hơn do thời gian lọc dài, loại bỏ chậm rãi chất độc, chất cặn… phù hợp cho người suy đa tạng, nhiễm độc nặng, suy thận cấp…

Các biện pháp giúp giữ cho thận khỏe mạnh mà không cần lọc máu

Dưới đây là một số phương pháp duy trì sức khỏe, chức năng thận:

• Uống đủ nước giúp thận hoạt động bình thường, loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể hiệu quả. Người trưởng thành có thể uống khoảng 2 lít nước mỗi ngày hoặc nhiều hơn nếu làm việc nặng, chơi thể thao. Tuy nhiên, người mắc suy thận mạn thường phải uống ít nước hơn, do chức năng thận suy giảm khiến lượng nước tiểu hàng ngày ít hơn, uống nhiều nước có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm.
• Duy trì cân nặng hợp lý (BMI <23kg/m²), do thừa cân, béo phì có thể tăng nguy cơ mắc bệnh nguy hiểm như tim mạch, tiểu đường, cao huyết áp… ảnh hưởng đến sức khỏe của thận.
• Không nên dùng rượu bia và hút thuốc lá, do có thể ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe. Ví dụ, uống rượu bia khiến thận phải tăng cường hoạt động để đào thải độc trong cơ thể. Tuyệt đối không uống rượu bia không rõ nguồn gốc xuất xứ và không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm vì có thể gây ngộ độc cấp tính, suy thận cấp, thậm chí tử vong. Hút thuốc có thể làm tăng nguy cơ mắc xơ vữa mạch máu, khiến máu lưu thông đến thận chậm hơn.
• Thường xuyên theo dõi sức khỏe định kỳ, đặc biệt chức năng thận. Độ lọc cầu thận thường giảm dần theo tuổi tác hoặc ở người mắc các bệnh như tiểu đường, tim mạch, tăng huyết áp… Do đó, bạn nên chủ động kiểm tra chức năng thận định kỳ nếu nằm trong nhóm nguy cơ cao suy giảm chức năng thận.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh giúp duy trì chức năng thận:
  • Không nên ăn nhiều muối, gia vị. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), lượng muối tiêu thụ hàng ngày không nên vượt quá 5 gram (khoảng 1 thìa cà phê). Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn như đồ hộp, xúc xích, thịt nguội, snack, mì ăn liền vì thường chứa lượng muối cao.
  • Bổ sung đủ 3 nhóm chất dinh dưỡng đa lượng: chất đạm (protein), chất béo (lipid), chất bột đường (carbohydrate).
  • Bổ sung các chất dinh dưỡng vi lượng như vitamin, khoáng chất thông qua rau xanh, trái cây.
• Thường xuyên theo dõi các chỉ số sức khỏe như huyết áp, đường huyết tại nhà.
• Thường xuyên tập luyện thể dục, chơi thể thao, vận động… để tăng cường sức khỏe, miễn dịch, duy trì cân nặng lý tưởng… Từ đó, hạn chế nguy cơ mắc nhiều bệnh nguy hiểm, trong đó có bệnh thận.

Khi nào cần đi kiểm tra chức năng thận?

Dưới đây là một số dấu hiệu chức năng thận suy giảm, người bệnh nên đi kiểm tra chức năng thận tại các cơ sở y tế uy tín:

• Phù nề chân tay, mặt.
• Tiểu ít, tiểu đêm nhiều lần.
• Màu nước tiểu bất thường (quá sẫm hoặc có bọt), có máu trong nước tiểu.
• Huyết áp cao kéo dài.
• Cơ thể mệt mỏi, da xanh xao.

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP. HCM là địa chỉ kiểm tra chức năng thận và lọc máu uy tín. Bệnh viện được trang bị nhiều máy lọc máu tiến tiến như máy lọc máu liên tục Prismax tại khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, một trong những dòng máy lọc máu liên tục hiện đại nhất hiện nay, đáp ứng tốt các phương pháp chạy thận nhân tạo, thay huyết tương, siêu lọc máu hấp phụ, siêu lọc gan Mars, lọc bỏ CO2 PrismaLung… phục vụ nhu cầu cấp cứu, hồi sức tích cực cho người bệnh.

Người bình thường có nên lọc máu không là câu hỏi khiến nhiều người băn khoăn khi tìm hiểu về các phương pháp hỗ trợ thải độc, cải thiện sức khỏe. Tuy nhiên, lọc máu là thủ thuật y khoa chỉ định cho người mắc bệnh lý nặng như suy thận, nhiễm độc hoặc rối loạn chuyển hóa. Việc tự ý thực hiện có thể gây nguy hiểm. Để hiểu rõ hơn về vai trò và chỉ định lọc máu, bạn nên theo dõi các bài viết y khoa chính thống tại BVĐK Tâm Anh.