Mất ngủ mãn tính là gì? Nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa

Mất ngủ mãn tính (hay mất ngủ mạn tính) đòi hỏi có sự can thiệp điều trị y tế. Bệnh mất ngủ mãn tính có thể gây ra tình trạng mệt mỏi, căng thẳng liên tục. Đây là một dạng rối loạn giấc ngủ nguy hiểm, không nên xem thường.

Bệnh mất ngủ mãn tính đang ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới, gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe và tâm lý người bệnh. Vậy mất ngủ mãn tính là gì? Nguyên nhân và cách điều trị mất ngủ mãn tính ra sao? Hay phương pháp điều trị mất ngủ mãn tính hiện nay là gì?

Mất ngủ mãn tính là gì?

Mất ngủ mãn tính (mất ngủ kéo dài) là tình trạng mất ngủ diễn ra trong thời gian dài, ít nhất 3 đêm mỗi tuần trong ít nhất 3 tháng. Đồng nghĩa với việc người bệnh gặp khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ, duy trì giấc ngủ hoặc ngủ lại sau khi thức dậy quá sớm và tình trạng này diễn ra liên tục. (1)

Thống kê cho thấy, hiện nay trên thế giới có khoảng 10% người trưởng thành bị mất ngủ mãn tính và cần điều trị mất ngủ mãn tính. Bệnh mất ngủ mãn tính có thể do các vấn đề tâm lý, căng thẳng hoặc do các bệnh lý tiềm ẩn. Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý, tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Triệu chứng của bệnh mất ngủ mãn tính

Người bị mất ngủ mạn tính có thể dễ nhận biết do chất lượng giấc ngủ không đảm bảo, suy giảm sức khỏe thể chất và tinh thần. Cụ thể, các dấu hiệu thường gặp ở người bệnh bị mất ngủ kéo dài bao gồm:

• Gặp khó khăn khi đi vào giấc ngủ: Người bị mất ngủ gặp khó khăn khi cố gắng đi vào giấc ngủ. Họ có thể nằm trằn trọc trên giường nhiều giờ liền mà không thể ngủ được, cảm thấy lo lắng hoặc căng thẳng vì không thể vào giấc ngủ dễ dàng.
• Giấc ngủ ngắn: Một trong những dấu hiệu thường gặp của mất ngủ mãn tính là khả năng duy trì giấc ngủ bị giảm sút. Người bị mất ngủ hay thức dậy vào giữa đêm, gặp khó khăn trong việc quay lại giấc ngủ, dẫn đến tình trạng có giấc ngủ ngắn và không đủ.
• Thức dậy quá sớm: Mất ngủ mạn tính cũng có thể dẫn đến tình trạng thức dậy quá sớm và không thể tiếp tục ngủ.
• Tình trạng thức dậy thường xuyên trong đêm: Người bị mất ngủ mãn tính thức dậy nhiều lần trong đêm và cảm thấy ngủ không ngon giấc. Điều này có thể dẫn đến sự mệt mỏi và căng thẳng ở người bệnh.
• Thụ động trong việc thức dậy: Người bị mất ngủ hay khó ngủ mãn tính thức dậy một cách thụ động và không thể kiểm soát thời gian thức giấc của mình.
• Lo lắng và căng thẳng: Người mắc bệnh mất ngủ mãn tính thường đi kèm với lo lắng, căng thẳng về việc không thể có một giấc ngủ đủ và sâu. Lo lắng về việc mất ngủ có thể khiến người bệnh khó ngủ hơn và lại tiếp tục căng thẳng.
• Suy giảm sức khỏe thể chất và tinh thần: Mất ngủ mãn tính có thể gây ra cảm giác mệt mỏi, giảm năng suất làm việc, khó tập trung khi học tập, tăng nguy cơ mắc các rối loạn tâm lý như lo âu và trầm cảm. Tình trạng mất ngủ kéo dài ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Người bệnh cũng dễ có nguy cơ mắc các bệnh lý khác, đặc biệt là bệnh tim mạch và đột quỵ.

Cần lưu ý rằng khi các triệu chứng trên diễn ra liên tục trong 3 tháng, tối thiểu 3 ngày/tuần thì mới được xem là mất ngủ mãn tính.

Nguyên nhân gây mất ngủ mãn tính

Mất ngủ mãn tính không phải lúc nào cũng có nguyên nhân cụ thể. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn. Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây mất ngủ mãn tính: (2)

1. Bệnh lý gây mất ngủ mãn tính

Chứng mất ngủ mãn tính có thể xuất phát từ bệnh lý. Cụ thể, một số bệnh có thể gây mất ngủ kéo dài bao gồm: hội chứng ngưng thở khi ngủ, béo phì giảm thông khí, hen phế quản, viêm phổi, phổi tắc nghẽn mạn tính, bệnh tim mạch, đau đầu, đau nửa đầu, đột quỵ… Nếu không điều trị hay kiểm soát tốt các bệnh lý này thì tình trạng mất ngủ khó có thể thuyên giảm.

2. Rối loạn tâm lý

Một số rối loạn tâm lý như rối loạn lo âu, trầm cảm… có thể là nguyên nhân làm mất ngủ. Khi người bệnh bị căng thẳng, áp lực, stress kéo dài… cũng dễ bị mất ngủ nhiều ngày liên tục. Nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến tình trạng mất ngủ mãn tính, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

3. Tuổi tác

Một trong những nguyên nhân dẫn đến chứng mất ngủ mạn tính là vấn đề tuổi tác. Người lớn tuổi thường là nhóm đối tượng dễ gặp khó khăn trong việc ngủ, duy trì giấc ngủ đủ và chất lượng.

Mất ngủ mạn tính có thể xuất hiện do quá trình lão hóa tự nhiên. Không chỉ vậy, người lớn tuổi thường mắc nhiều bệnh lý hơn, phải dùng nhiều loại thuốc để điều trị các vấn đề sức khỏe nên nguy cơ bị mất ngủ mãn tính cao hơn.

4. Môi trường

Môi trường ngủ có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng giấc ngủ của bạn. Ánh sáng quá chói vào ban đêm, phòng ngủ không yên tĩnh, nhiệt độ phòng ngủ không thích hợp (quá lạnh hoặc quá nóng), giường ngủ kém êm ái, phòng ngủ không sạch đẹp… đều có thể là nguyên nhân gây mất ngủ mà nhiều người ít chú ý đến.

5. Chế độ ăn uống

Mất ngủ mãn tính có thể xuất phát từ chế độ ăn uống hằng ngày chưa phù hợp trong thời gian dài. Ăn quá nhiều dầu mỡ, chất béo, thực phẩm chứa nhiều đường, muối… làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác, dẫn đến mất ngủ.

Việc ăn quá ít gây đói bụng hoặc ăn quá no trước giờ đi ngủ khiến dạ dày không kịp tiêu hóa cũng làm bạn dễ bị mất ngủ hơn. Bên cạnh đó, việc dùng các loại đồ ăn, nước uống có chứa caffeine, cồn như sô cô la đen, trà, cà phê, bia rượu… cũng có thể dẫn đến tình trạng khó ngủ.

6. Nguyên nhân khác

Những nguyên nhân khác có thể gây mất ngủ mãn tính bao gồm sử dụng thuốc hoặc chất gây nghiện, chu kỳ ngủ không đều, có thói quen tập thể dục hoặc làm việc căng thẳng trước khi ngủ… Mất ngủ mạn tính thường là kết quả của nhiều nguyên nhân kết hợp với nhau. Do đó, bạn nên đến bệnh viện thăm khám để bác sĩ có thể kiểm tra, chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây mất ngủ và tư vấn phương pháp điều trị thích hợp.

Mất ngủ mãn tính có nguy hiểm không?

Mất ngủ mãn tính mặc dù không thể hiện ngay các triệu chứng nghiêm trọng như những tình trạng sức khỏe khẩn cấp khác nhưng bệnh lý này vẫn có thể tác động tiêu cực đáng kể đến sức khỏe và tâm lý của người bệnh.

Mất ngủ mãn tính có thể dẫn đến mệt mỏi, căng thẳng, giảm năng suất làm việc và tăng nguy cơ mắc các rối loạn tâm lý như trầm cảm, lo âu. Không chỉ vậy, mất ngủ mãn tính cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác nhau. Với những bệnh nền có sẵn, mất ngủ làm tăng nặng bệnh, khiến bệnh diễn tiến nhanh và nghiêm trọng hơn. Người bị mất ngủ, ngủ không đủ giấc cũng dễ rơi vào trạng thái không tập trung, uể oải, dễ gặp tai nạn giao thông hay tai nạn lao động.

Cách chẩn đoán bệnh mất ngủ mãn tính

Chẩn đoán mất ngủ mạn tính thường dựa vào mô tả chi tiết về triệu chứng và lịch sử giấc ngủ của người bệnh. Bác sĩ có thể cho người bệnh thực hiện các bài kiểm tra tâm lý và thể chất để loại trừ những nguyên nhân khác có thể gây ra triệu chứng tương tự.

• Thăm khám lâm sàng và kiểm tra lịch sử giấc ngủ: Bác sĩ tiến hành thăm khám lâm sàng (đo cân nặng, huyết áp, nhịp tim…) của người bệnh. Sau đó, bác sĩ tiến hành hỏi người bệnh chi tiết về lịch sử mất ngủ (thói quen trước khi ngủ, thời gian ngủ, triệu chứng mất ngủ…). Bác sĩ cũng có thể hỏi thêm về các bệnh lý người bệnh đã hoặc đang mắc cũng như những loại thuốc người bệnh đang sử dụng, thói quen sinh hoạt, chế độ ăn hằng ngày… để có thể chẩn đoán bệnh chính xác.
• Đo đa ký giấc ngủ: Người bệnh có thể được chỉ định đo đa ký giấc ngủ để đánh giá hoạt động của não bộ, mắt, cơ, lưu lượng hô hấp và nhịp tim… trong khi ngủ. Từ đó bác sĩ có thể tìm ra nguyên nhân bệnh lý gây mất ngủ mãn tính ở người bệnh.
• Ghi lại lịch sử giấc ngủ: Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh về nhà và ghi lại các thông tin liên quan đến giấc ngủ của mình trong 1 – 2 tuần.

Ngoài ra, người bệnh có thể được chỉ định xét nghiệm máu, siêu âm, chụp CT/MRI… để loại trừ các bệnh lý khác.

Cách điều trị mất ngủ mãn tính

Tùy theo nguyên nhân gây mất ngủ mãn tính là gì, bác sĩ sẽ tư vấn cho người bệnh phương pháp điều trị mất ngủ mãn tính phù hợp. Người bệnh có thể được chỉ định sử dụng một số loại thuốc ngủ, thuốc an thần… trong thời gian ngắn để cải thiện chất lượng giấc ngủ. (3)

Trong trường hợp mất ngủ mãn tính do các bệnh lý khác, việc điều trị mất ngủ sẽ được thực hiện song song với điều trị bệnh lý. Nếu mất ngủ do thuốc điều trị, bác sĩ sẽ cân nhắc thay đổi liều lượng thuốc hoặc thay đổi loại thuốc cho người bệnh.

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể được tư vấn tâm lý, hướng dẫn xây dựng chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học, tư vấn các biện pháp xây dựng môi trường ngủ phù hợp… để cải thiện chứng mất ngủ. Nếu bạn đang quan tâm đến chứng mất ngủ mãn tính và cách điều trị, hãy đến bệnh viện để được bác sĩ tư vấn chính xác.

Cách phòng ngừa mất ngủ mãn tính

Phòng ngừa mất ngủ mãn tính là việc làm quan trọng để đảm bảo bạn có chất lượng giấc ngủ tốt, góp phần duy trì sức khỏe ổn định. Để phòng ngừa mất ngủ mãn tính, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau: (4)

• Áp dụng lịch trình ngủ cố định: Nên đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày, kể cả ngày cuối tuần. Điều này giúp não bộ ghi nhận và quen với lịch trình sinh hoạt của bạn. Vào đúng giờ ngủ, não sẽ tiết hormone để bạn nhanh chóng chìm vào giấc ngủ.
• Tạo môi trường ngủ tốt: Đảm bảo phòng ngủ yên tĩnh, mát mẻ và thoải mái. Nên tắt hết đèn phòng ngủ hoặc chỉ dùng đèn ngủ với ánh sáng nhẹ. Nếu có điều kiện, bạn nên lắp đặt cách âm cho phòng ngủ.
• Hạn chế việc sử dụng giường cho các hoạt động khác: Chỉ nên dùng giường ngủ để ngủ, không nên sử dụng để làm việc hoặc xem TV. Tốt hơn hết, bạn nên hạn chế mang thiết bị điện tử vào trong khu vực phòng ngủ.
• Chế độ dinh dưỡng khoa học: Hạn chế dùng các loại thực phẩm chứa caffeine và cồn trước khi đi ngủ. Bạn hãy bổ sung đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng. Mỗi người có thể dùng các loại thực phẩm giúp ngủ ngon hơn như kiwi, sữa ấm, trà thảo mộc, chuối, bạch quả, việt quất… Các tinh chất quý từ Blueberry (việt quất) và Ginkgo Biloba (bạch quả) có thể giúp cải thiện tuần hoàn máu não, hỗ trợ giấc ngủ hiệu quả.
• Tập thể dục đều đặn: Tập luyện có thể giúp cải thiện giấc ngủ. Do đó, bạn nên duy trì tập luyện tối thiểu 30 phút mỗi ngày, 3 – 4 ngày/tuần. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý hạn chế tập thể thao mạnh vào buổi tối gần giờ đi ngủ.
• Kiêng thuốc lá và rượu: Thuốc lá và rượu có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ. Vì vậy để phòng tránh mất ngủ mãn tính, bạn nên kiêng thuốc lá và rượu cũng như các chất kích thích khác.
• Quản lý căng thẳng và áp lực: Học cách quản lý căng thẳng, áp dụng các biện pháp thư giãn cũng là yếu tố quan trọng cần lưu ý để phòng ngừa chứng mất ngủ mãn tính.

Người bệnh bị mất ngủ có thể đến thăm khám, thực hiện đo đa ký giấc ngủ cùng các xét nghiệm, chụp chiếu khác tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Bệnh viện quy tụ đội ngũ bác sĩ chuyên sâu trong lĩnh vực giấc ngủ, có thể phối hợp điều trị đa chuyên khoa với sự hỗ trợ của trang thiết bị, máy móc hiện đại bậc nhất. Người bệnh có thể yên tâm khi thăm khám, chữa bệnh mất ngủ mãn tính tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Mất ngủ mãn tính là một tình trạng sức khỏe cần được can thiệp, giải quyết càng sớm càng tốt. Người bệnh không nên xem thường triệu chứng mất ngủ mãn tính, cần chủ động thăm khám sớm để tìm ra nguyên nhân và phương pháp điều trị phù hợp.