Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tiểu đường tuýp 2

Việt Nam có khoảng 5 triệu người bị bệnh tiểu đường, riêng tiểu đường tuýp 2 chiếm khoảng 90%. Theo Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cảnh báo tiểu đường là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 3 sau tim mạch và ung thư trong các loại bệnh tật tại Việt Nam. Vậy kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 như thế nào để hiệu quả? 

Vì sao nên lên kế hoạch chăm sóc điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2?

Nếu kiểm soát đường huyết không tốt sẽ đưa đến các biến chứng như: suy thận, đột quỵ, mù mắt, cắt bỏ chân…  Vì vậy, người bệnh không chỉ chiến đấu với tình trạng bệnh từ ngày này sang ngày khác mà còn phải bền bỉ suốt đời, người bệnh phải thay đổi chế độ ăn uống, lối sống và thói quen sinh hoạt hàng ngày. (1)

Việc lên kế hoạch chăm sóc điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2 tránh tăng đường huyết, hạn chế nguy cơ biến chứng là điều rất quan trọng. Việc lập kế hoạch ghi lại tình trạng bệnh, cách chăm sóc sức khỏe để người bệnh, người thân và bác sĩ theo dõi về tình trạng bệnh, giúp việc điều trị, lên phác đồ, lựa chọn các loại thuốc… trở nên thuận lợi, đơn giản, hiệu quả hơn.  

Kế hoạch chăm sóc điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2 gồm: quản lý các loại thuốc, liều lượng insulin sử dụng mỗi ngày, kiểm tra lượng đường trong máu, chế độ ăn uống từng ngày, cách xử lý khi tăng hoặc hạ đường huyết, điều trị các bệnh đi kèm khác…

Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 tại nhà

1. Xác định những công việc cần làm 

• Béo phì là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến cho người bệnh dễ mắc bệnh tiểu đường do kháng insulin. Lượng mỡ trong cơ thể người béo phì tăng quá nhiều làm việc chuyển hóa đường trở nên phức tạp và khó khăn hơn. Vì vậy, người bệnh tiểu đường nếu thừa cân, béo phì cần giảm cân nặng. 
• Ổn định mục tiêu ABC: 
  • A: A1C (lượng đường huyết trung bình)
  • B: Huyết áp
  • C: Cholesterol.
• Tuân thủ hướng dẫn của điều dưỡng, bác sĩ trực tiếp điều trị
• Ghi lại các chỉ số sức khỏe của bản thân và lên kế hoạch để hướng đến mục tiêu điều trị cho bản thân.

2. Đặt mục tiêu về 3 chỉ số đường huyết, huyết áp, mỡ máu

• Chỉ số đường huyết: Mục tiêu chỉ số đường huyết mỗi người bệnh khác nhau, ngay cả chính trên một bệnh nhân thì chỉ số đường huyết ở mỗi thời điểm cũng không giống nhau. Do đó, tùy vào tình trạng sức khỏe từng giai đoạn, bác sĩ sẽ điều chỉnh, hướng dẫn người bệnh cách cải thiện chỉ số đường huyết ở mức tốt nhất. Dưới đây là chỉ số đường huyết hướng đến được Hội Đái tháo đường Hoa Kỳ khuyến nghị. 

Người bệnh có thể tự kiểm tra đường huyết bằng máy đo đường cá nhân tại nhà và ghi lại các chỉ số đường huyết hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng để bác sĩ đưa ra những con số trung bình, sau đó sẽ đối chiếu với mục tiêu cần đạt.

HbA1c < 6,5%, dùng để đánh giá kiểm soát đường huyết trong 3 tháng trước đó, cần làm từ 2 -4 lần/ năm.

• Chỉ số huyết áp: với bệnh nhân tiểu đường thường có bệnh cao huyết áp đi kèm hoặc riêng bệnh tiểu đường có thể làm xơ vữa động mạch, khiến mạch máu lớn bị cứng, ảnh hưởng đến dòng chảy của máu khiến cao huyết áp. Người bệnh nên duy trì huyết áp dưới 140/80 mmHg.
• Mỡ trong máu: giảm mỡ máu xấu và cholesterol toàn phần cũng góp phần cải thiện bệnh tiểu đường. Do đó, người bệnh cần kiểm tra 2 chỉ số này sau 6 – 12 tháng. Người bệnh cần đạt được mục tiêu mỡ trong máu với:

3. Kế hoạch đạt mục tiêu 3 chỉ số

• Chế độ ăn uống: chế độ ăn uống của người bệnh cần được bác sĩ khoa Nội tiết – Đái tháo đường, khoa Dinh dưỡng tiết chế phối hợp lên kế hoạch để đảm bảo mức đường huyết luôn được kiểm soát.  

• Chế độ vận động: mỗi ngày, người bệnh nên tập thể dục ít nhất 30 phút như: đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe… Ngoài ra, người bệnh tận dụng các hoạt động ngoài trời, trong nhà như đi cầu thang bộ thay vì đi thang máy, làm vườn, quét nhà…. Tập thể dục có nhiều lợi ích cho sức khỏe, giảm căng thẳng, tăng sức đề kháng, giảm được lượng đường trong máu.
• Uống thuốc theo chỉ định bác sĩ: tiểu đường là bệnh mạn tính, người bệnh cần tuân thủ lời dặn của bác sĩ trong khám, điều trị, không bỏ thuốc uống, thuốc tiêm insulin (nếu có). Đặc biệt, những bệnh nhân tiểu đường típ 1, 2 đi kèm các bệnh khác như nhiễm khuẩn, có chỉ định phẫu thuật, có thai, suy thận, suy gan, hạ đường huyết… càng phải tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường.

Giáo dục sức khỏe cho người bệnh hiểu đúng về bệnh tiểu đường và những nguy hiểm do bệnh gây ra trong việc chủ quan, không tuân thủ điều trị, đặc biệt là chế độ ăn uống ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người bệnh. 

Hướng dẫn người bệnh cách dùng thuốc trong suốt thời gian điều trị tại tại nhà. Người bệnh nên trang bị máy đo đường huyết tại nhà và máy theo dõi đường huyết liên tục để kịp xử trí, điều chỉnh mức đường huyết ở mức ổn định. Người bệnh cần tái khám định kỳ để phát hiện sớm biến chứng.

Đánh giá quá trình chăm sóc bệnh nhân: người nhà và nhân viên y tế cùng ngồi lại với người bệnh để đánh giá xem kế hoạch chăm sóc người bệnh tiểu đường có cải thiện qua từng cột mốc: sau 1 tháng điều trị, 2 tháng, 3 tháng, 6 tháng… Người bệnh được đánh giá thông qua: kết quả xét nghiệm máu, nước tiểu, các dấu hiệu sinh tồn, tình trạng biến chứng của bệnh… (2)

Dựa vào kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 ở trên, người bệnh có thể kiểm soát tình trạng đường huyết của mình dễ dàng hơn. Và nếu trong quá trình chăm sóc và điều trị tiểu đường tuýp 2 người bệnh liên hệ chuyên khoa Nội tiết – Đái tháo đường đễ được tư vấn trợ.