Hội chứng thận hư là 1 nhóm triệu chứng lâm sàng và sinh hóa, xuất hiện khi có tổn thương ở cầu thận do nhiều tình trạng bệnh khác nhau gây nên, đặc trưng bởi phù, protein niệu cao, protein máu giảm, rối loạn mỡ máu và có thể tiểu máu. Vậy hội chứng thận hư có chữa được không? điều trị như thế nào? trong bao lâu thì khỏi? Bài viết sẽ giúp giải đáp các thắc mắc về hội chứng thận hư, qua những chia sẻ từ bác sĩ CKII Võ Thị Kim Thanh, Phó khoa Nội thận – Lọc máu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh.
Hội chứng thận hư có chữa được không?
Hội chứng thận hư nguyên phát ở trẻ em có thể điều trị được. Riêng với trường hợp hội chứng thận hư khởi phát ở người trưởng thành, cần tiến hành sinh thiết tổn thương ở thận để tìm nguyên nhân, thể bệnh, sau đó mới kết luận hội chứng thận hư có chữa được không?
Sau khi điều trị, hội chứng thận hư có thể tái phát nhiều lần. Phản ứng với điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản của bệnh và một số người có thể không đáp ứng với điều trị. Ước tính có khoảng 80% hội chứng thận hư nguyên phát ở trẻ em điều trị được, 20% còn lại không đặc hiệu, có thể không chữa khỏi do thứ phát bởi các bệnh không thể điều trị khỏi hoàn toàn như: đái tháo đường, bệnh thận IgA, xơ cầu thận khu trú và phân đoạn (FSGS), lupus,… (1)
Hội chứng thận hư có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và có nguyên nhân nhiều nguyên nhân khác nhau, gây tổn thương cầu thận (bộ lọc nhỏ trong thận). Thông thường protein trong máu quá lớn để có thể đi qua các lỗ nhỏ trên bộ lọc nhưng khi cầu thận bị tổn thương, một lượng lớn protein có thể rò rỉ qua nước tiểu. Sự rò rỉ này dẫn đến lượng protein trong máu thấp và giữ nước. Hội chứng thận hư do một nhóm bệnh thận gây ra (được gọi chung là viêm cầu thận). Chúng bao gồm:
Ngoài ra, hội chứng thận hư cũng có thể xảy ra do:
Bất thường về gen (được gọi là hội chứng thận hư bẩm sinh).
Bệnh lupus.
Bệnh tiểu đường.
Phản ứng dị ứng với thuốc.
Nhiễm trùng như viêm gan B, C.
Khi nguyên nhân của hội chứng thận hư không thể xác định chính xác thì được gọi là hội chứng thận hư vô căn (INS).
Mặc dù hội chứng thận hư là tình trạng nghiêm trọng nhưng hầu hết người bệnh đáp ứng tốt với điều trị chuyên khoa về cơ bản có thể sống 1 cuộc sống bình thường khi bệnh thuyên giảm. Tùy thuộc vào nguyên nhân, người bệnh có thể đáp ứng với điều trị trong vòng vài ngày nhưng có thể mất vài tuần hoặc thậm chí vài tháng, vài năm để kiểm soát mỡ máu, tiểu đạm.
Hội chứng thận hư có thể điều trị khỏi hoặc không, tùy thuộc vào thể bệnh khi chẩn đoán
Hội chứng thận hư có tự khỏi được không?
Hội chứng thận hư không thể tự khỏi mà cần can thiệp điều trị chuyên khoa để kiểm soát triệu chứng. Sinh thiết thận giúp tìm ra nguyên nhân gây bệnh, từ đó có phương án điều trị phù hợp. Sau điều trị, người bệnh cần tái khám định kỳ để tầm soát bệnh tái phát.
Hầu hết trẻ em thường sẽ có từ 2 đợt tái phát hội chứng thận hư trở lên. Các đợt tái phát bệnh xảy ra thường xuyên hơn trong 2 năm đầu tiên sau khi hội chứng thận hư khởi phát. Sau 10 năm, ước tính có chưa đến 50% trẻ tái phát bệnh. Ngay cả khi 1 đứa trẻ bị nhiều đợt tái phát hội chứng thận hư, hầu hết sẽ không bị tổn thương thận vĩnh viễn. (2)
Để ngăn chặn các đợt tái phát tiếp theo và kiểm soát sự tích tụ chất lỏng trong cơ thể, bác sĩ thường kê đơn prednisone và thuốc lợi tiểu, người bệnh cần tuân thủ chỉ định về dùng thuốc cho đến khi hội chứng thận hư được kiểm soát. Hội chứng thận hư ở người lớn rất hiếm gặp (ảnh hưởng đến khoảng 1/30.000 người mỗi năm) và cần điều trị dựa trên nguyên nhân gây bệnh.
Hội chứng thận hư không thể tự khỏi và cần điều trị kịp thời để kiểm soát đạm niệu, mỡ máu và tình trạng quá tải chất lỏng gây phù nề
Hội chứng thận hư điều trị bao lâu thì khỏi hẳn?
Rất khó để trả lời câu hỏi hội chứng thận hư điều trị bao lâu thì khỏi hẳn, điều này còn tùy thuộc vào thể bệnh. Thông thường, hội chứng thận hư điều trị trong vài ngày, vài tháng, thậm chí vài năm để kiểm soát được tình trạng tổn thương thận, tiểu đạm và mỡ máu. Như vậy, thời gian cần thiết để chữa khỏi hội chứng thận hư khác nhau và có thể dao động từ vài tháng đến vài năm.
Hầu hết các trường hợp đáp ứng tốt với điều trị và có thể sống 1 cuộc sống bình thường, đặc biệt nếu tình trạng bệnh thuyên giảm. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể cần điều trị trong hơn 5 năm. Hầu hết các trường hợp mắc hội chứng thận hư trong thời gian điều trị vẫn có đủ tỉnh táo và sức khỏe để học tập, làm việc và sinh hoạt như bình thường.
Yếu tố nào ảnh hưởng đến kết quả điều trị bệnh?
Thời gian bắt đầu điều trị: đối với thận hư cần điều trị càng sớm càng tốt, khi tình trạng này mới khởi phát, còn nhẹ, bác sĩ có thể can thiệp, rút ngắn thời gian điều trị và giảm thiểu các tổn thương cho thận.
Các yếu tố liên quan đến liệu pháp điều trị, bao gồm: lộ trình dùng thuốc, mức độ phức tạp của nguyên nhân, thời gian, tác dụng phụ và mức độ thay đổi hành vi của người bệnh trong suốt quá trình điều trị.
Sức khỏe tổng thể của người bệnh, bao gồm: mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, tiền sử bệnh và các vấn đề sức khỏe đi kèm, bệnh nền, tuổi tác, thời gian phát bệnh,…
Mức độ đáp ứng điều trị: được phản ánh qua mức độ tiểu đạm được đánh giá thông qua chỉ số xét nghiệm nước tiểu.
Trong hội chứng thận hư thứ phát: tiên lượng liên quan đến quá trình bệnh nguyên phát, như bệnh tiểu đường, bệnh lupus hoặc bệnh amyloidosis, cũng là yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị bệnh.
Chế độ ăn uống của người bệnh trong quá trình điều trị.
Chế độ ăn là 1 phần của điều trị hội chứng thận hư gồm hạn chế chất lỏng, muối và các giới hạn về đạm, kali,… tiêu thụ
Các phương pháp điều trị hội chứng thận hư hiện nay
Hiện, có 3 phương pháp điều trị hội chứng thận hư được bác sĩ Nội thận – Lọc máu áp dụng gồm:
Điều trị không dùng thuốc (liệu pháp dinh dưỡng): người bệnh cần giảm lượng muối nạp vào cơ thể, giảm lượng chất lỏng khi có hiện tượng phù nề.
Điều trị bằng thuốc kiểm soát triệu chứng: bao gồm các loại thuốc ức chế miễn dịch nhóm ACE hoặc ARB để giảm tình trạng tiểu đạm, giảm mỡ máu,… Tùy thuộc vào từng triệu chứng cụ thể, bác sĩ sẽ có lựa chọn điều trị phù hợp.
Điều trị bằng thuốc đặc hiệu khi đã xác định được thể bệnh: gồm các loại thuốc ức chế miễn dịch như corticoid, thuốc điều trị thế hệ mới như Mycophenolate, Tacrolimus,… để điều trị nguyên nhân gây bệnh.
Mục tiêu điều trị hội chứng thận hư là giảm đạm niệu và giảm mỡ máu. Song song với điều trị bằng thuốc, liệu pháp dinh dưỡng, người bệnh cần vận động nhẹ nhàng, tránh gắng sức và tránh các loại thuốc không kê đơn có thể gây độc thận như: thuốc kháng sinh, kháng viêm, giảm đau,… Không nên sử dụng các loại thực phẩm chức năng, thảo dược truyền miệng để giảm triệu chứng phù nề do có nguy cơ gây biến chứng nguy hiểm.
Trong hội chứng thận hư thứ phát, phương pháp điều trị cụ thể là điều trị bệnh hoặc tình trạng khác gây ra hội chứng thận hư. Ví dụ, trong điều trị hội chứng thận hư do bệnh tiểu đường có thể bao gồm thuốc viên hoặc insulin để giảm lượng đường trong máu và các loại thuốc khác để hạ huyết áp.
Kiểm soát mỡ máu là mục tiêu quan trọng trong điều trị hội chứng thận hư nguyên phát ở người trưởng thành, nhằm ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như suy thận
Cần lưu ý gì trong quá trình điều trị bệnh?
Dưới đây là một số lưu ý trong quá trình điều trị bệnh giúp quá trình điều trị diễn ra thuận lợi, thu được kết quả điều trị tốt nhất có thể, giúp người bệnh nhanh chóng hồi phục.
1. Trước khi điều trị
Trước khi điều trị hội chứng thận hư, người bệnh cần lưu ý:
Liệt kê các triệu chứng và thời điểm chúng bắt đầu xuất hiện, báo cho bác sĩ Nội thận – Lọc máu điều này.
Liệt kê tất cả các loại thuốc, vitamin hoặc thực phẩm bổ sung mà người bệnh đang dùng, bao gồm cả liều dùng.
Ghi lại bất kỳ căng thẳng lớn hoặc thay đổi cuộc sống gần đây nào.
Chuẩn bị tinh thần về mình có thể cần thay đổi chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt.
Hỏi bác sĩ điều trị về bất kỳ thắc mắc nào.
2. Trong quá trình điều trị
Trong quá trình điều trị hội chứng thận hư, người bệnh cần lưu ý:
Tuân thủ chế độ ăn ít muối, hạn chế chất béo bão hòa (từ động vật) và cholesterol. Điều này có thể giúp giảm sưng và kiểm soát tình trạng tăng mỡ máu.
Có thể cần hạn chế lượng chất lỏng đưa vào theo hướng dẫn của bác sĩ.
Tuân thủ các chỉ định của bác sĩ về dùng thuốc, theo dõi các triệu chứng bất thường như mệt mỏi nhiều hơn hoặc tiểu máu, đau, phù nề kéo dài,… báo ngay cho bác sĩ để điều chỉnh phác đồ điều trị.
Xét nghiệm định kỳ theo chỉ định của bác sĩ khi tái khám.
3. Theo dõi sau khi điều trị
Sau khi điều trị hội chứng thận hư, người bệnh nên theo dõi màu sắc, bọt trong nước tiểu và các kết quả xét nghiệm chức năng thận, để đảm bảo thận đã trở lại hoạt động bình thường sau điều trị. Bên cạnh đó, người bệnh cũng nên chú ý đến các tác dụng phụ của phương pháp điều trị và các biến chứng có thể phát sinh sau điều trị, bao gồm:
Xét nghiệm nước tiểu và máu để kiểm tra protein trong nước tiểu và chức năng thận.
Theo dõi tác dụng phụ của corticosteroid: dùng trong điều trị, loại thuốc này có thể gây ra các tác dụng phụ như giữ nước, phù nề, mặt tròn và đỏ. Các tác dụng phụ khác bao gồm loãng xương, loét dạ dày tá tràng, rối loạn điện giải, nam hóa, thay đổi tâm trạng và da thô ráp.
Theo dõi các biến chứng như: yếu cơ, liệt chi (do cục máu đông), đau bụng, huyết áp, tình trạng nước tiểu như tiểu máu, tiểu bọt, tiểu đục, sưng phù ở chân và quanh mắt.
Theo dõi mức độ đáp ứng điều trị bệnh: nếu không có hoặc rất ít bọt trong nước tiểu và tình trạng sưng giảm xuống, hội chứng thận hư đã thuyên giảm. Nếu có bọt trong nước tiểu trở lại, có thể bệnh không đáp ứng điều trị hoặc tái phát, cần được can thiệp điều trị để ngăn chặn các tổn thương ở thận tiến triển thêm.
Xét nghiệm nước tiểu định kỳ để sớm phát hiện và điều trị khi hội chứng thận hư tái phát
Hướng dẫn chăm sóc và sinh hoạt tại nhà hỗ trợ điều trị bệnh
Dưới đây là một số hướng dẫn chăm sóc người bệnh tại nhà và các hoạt động có thể hỗ trợ điều trị hội chứng thận hư:
Thực hiện chế độ ăn ít muối để giảm tình trạng tích nước. Áp dụng chế độ ăn lành mạnh, chỉ nên tiêu thụ một lượng protein vừa phải theo khuyến nghị của bác sĩ. Bổ sung thêm trái cây, rau và ngũ cốc trong chế độ ăn uống và hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ uống có đường và uống quá nhiều rượu.
Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Đừng bỏ lỡ bất kỳ liều nào hoặc tự ý ngừng dùng thuốc khi chưa kết thúc liệu trình. Thông báo cho bác sĩ nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào.
Tuân thủ các chỉ định của bác sĩ về lượng nước (chất lỏng) nạp vào cơ thể.
Kiểm tra cân nặng thường xuyên và mức độ căng bóng của da để xem có xuất hiện tình trạng giữ nước hay không. Nếu có, cần đến gặp bác sĩ ngay.
Thực hiện vệ sinh da đúng cách, tránh các nguy cơ nhiễm trùng, không gãi mạnh khi da đang căng bóng do giữ nước.
Tham gia các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội hoặc yoga. Tránh các hoạt động thể chất cường độ cao. Điều này giúp giảm căng thẳng do bệnh tật mang lại.
Khám sức khỏe định kỳ để theo dõi hội chứng thận hư, kiểm soát kịp thời mỗi khi bệnh tái phát.
Hội chứng thận hư cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời, sinh thiết thận để tìm ra nguyên nhân gây bệnh. Hầu hết hội chứng thận hư nguyên phát ở trẻ em đều đáp ứng tốt với điều trị. Còn với người trưởng thành, điều trị hội chứng thận hư có thể khó khăn hơn do nhiều nguyên nhân phức tạp, trong đó có các nguyên nhân thứ phát như tiểu đường, lupus,… gây hội chứng thận hư không thể chữa khỏi.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội:
108 Phố Hoàng Như Tiếp, Phường Bồ Đề, TP. Hà Nội
(Đ/c cũ: 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, TP. Hà Nội)
