Bộ đôi kháng thể đơn dòng Evusheld dùng trong phòng ngừa Covid-19 như thế nào? Đối tượng nào được tiêm? Hiệu quả bảo vệ ra sao? Quy trình tiêm thế nào? Tất cả sẽ được các chuyên gia giải đáp trong bài bài viết dưới đây.
Trong chương trình tư vấn trực tuyến “Kháng thể đơn dòng dự phòng Covid-19 cho người suy giảm miễn dịch, ung thư, ghép tạng và người không thể tiêm vắc xin Covid-19” do Hệ thống BVĐK Tâm Anh tổ chức đã thu hút hàng nghìn câu hỏi từ khán giả gửi về chương trình trên các nền tảng trực tuyến. Mời quý bạn đọc cùng theo dõi những thông tin hữu ích về kháng thể đơn dòng Evusheld – liệu pháp dự phòng Covid-19 hiện đại, giúp cơ thể có khả năng chống lại SARS-CoV-2 chỉ sau vài giờ tiêm.
GS.TS.BS Ngô Quý Châu – Giám đốc chuyên môn BVĐK Tâm Anh Hà Nội giải đáp: Theo phê duyệt của FDA cũng như Bộ Y tế thì kháng thể đơn dòng Evusheld dùng cho những trường hợp suy giảm miễn dịch do bệnh lý như nhiễm HIV, một số hội chứng suy giảm miễn dịch, hoặc do sử dụng các thuốc ức chế thải ghép ở những người ghép tạng, hoặc những người có bệnh lý gọi là bệnh tự miễn phải dùng thuốc ức chế miễn dịch liều cao. Nhóm đối tượng nữa là một số người bị các phản ứng nghiêm trọng đối với tiêm vắc xin Covid-19 hoặc thành phần vắc xin Covid-19 thuộc chống chỉ định như sốc phản vệ khi tiêm… thì việc sử dụng Evusheld rất hiệu quả trên nhóm bệnh này.
PGS.TS.BS Trần Quang Bính giải đáp thông tin: Cảm ơn quý độc giả. Trước khi chỉ định tiêm kháng thể đơn dòng dự phòng Covid-19, bác sĩ sẽ hỏi về lịch sử bệnh lý của người bệnh. Trong quá trình sàng lọc, nếu người bệnh thuộc nhóm bệnh ung thư hay sử dụng thuốc điều trị ức chế miễn dịch thì cũng nên cung cấp lại cho bác sĩ về lịch sử bệnh lý để bác sĩ đánh giá về thực trạng bệnh hiện tại. Bác sĩ sẽ hỏi xem bạn đang dùng thuốc hay đã ngưng thuốc được bao lâu hoặc tình trạng sức khỏe hiện tại có đủ sức để tiếp tục sử dụng các liều thuốc điều trị hay có thể đáp ứng được với kháng thể đơn dòng ngừa Covid-19 hay không? Tất cả các thông tin về tình trạng bệnh lý, thông tin bệnh sử sẽ giúp ích cho bác sĩ rất nhiều. Đây là điều rất cần thiết.
Thưa bác sĩ, nếu đang dùng các loại thuốc chữa bệnh như ung thư, gout, tim, thận,… thì khi tiêm kháng thể đơn dòng Evusheld có phải dừng thuốc đang điều trị hay không?
PGS.TS.BS Trần Quang Bính giải đáp: Chúng ta mắc những bệnh mãn tính như gout, thận,… nhưng nếu không phải dùng các thuốc mà tạo ra tình trạng ức chế miễn dịch thì tôi khuyến cáo bạn nên tiêm vắc xin, chưa có chỉ định dùng bộ đôi kháng thể đơn dòng. Tuy nhiên nếu chúng ta có dị ứng với các vắc xin thì mới chỉ định dùng kháng thể đơn dòng trong trường hợp này.
Chào bác sĩ, tôi muốn hỏi làm sao mình có bị suy giảm miễn dịch hay không, làm sao biết mình có đáp ứng với vắc xin, có nên thực hiện xét nghiệm test kháng thể hay không?
BS.CKI Bạch Thị Chính – Giám đốc Y khoa, Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC tư vấn: Xin cám ơn câu hỏi của bạn, thực sự để mình biết mình có bị suy giảm miễn dịch hay không thì căn cứ vào mình mắc số bệnh như bệnh ung thư, hay bệnh đang dùng thuốc ức chế miễn dịch, hoặc đang bị bệnh suy giảm miễn dịch bẩm sinh. Trên những nền tảng đó, chúng ta thấy rằng với những người này được xếp vào nhóm khả năng đáp ứng miễn dịch thấp khi mà tiêm vắc xin. Không chỉ riêng vắc xin Covid-19, mà các loại vắc xin khác khả năng sinh kháng thể của họ cũng đều thấp. Trên thực tế, những đối tượng này tiêm vắc xin xong rồi so với người bình thường không có những bệnh trên thì các nhà khoa học thấy: tỉ lệ mắc bệnh của những người đó sẽ cao hơn người bình thường. Để nói rằng đáp ứng sinh kháng thể bảo vệ của họ thấp hơn. Hiện nay, mỗi loại vắc xin đưa vào trong cơ thể sinh ra các vấn đề kháng thể lưu hành trong máu sẽ giảm dần theo thời gian.
Ngoài ra, vắc xin ở đây còn có đáp ứng miễn dịch tế bào nữa, việc này thì giới khoa học không đo được trực tiếp, chỉ biết được khi tiếp xúc mầm bệnh thì tế bào trí nhớ miễn dịch sinh ra kháng thể chống lại dịch bệnh. Chính vì vậy mà dựa vào yếu tố nguy cơ những bệnh nền, mắc bệnh suy giảm miễn dịch suy ra được người đó thuộc đối tượng nguy cơ cao, phải bổ sung thêm những kháng thể đơn dòng. Hoặc có chích ngừa đi chăng nữa nếu có điều kiện thêm một vũ khí bảo vệ sức khỏe cho chính người đó.
Trong cộng đồng đi đâu đó thực hiện xét nghiệm test kháng thể, có rất nhiều người cảm thấy yên tâm chỉ số kháng thể cao, 1.000-2.000. Có người lo lắng vì số lượng chỉ 100- 200 thôi. Những con số đó có ý nghĩa như thế nào?
PGS.TS.BS Trần Quang Bính giải đáp: Khi chúng ta tiếp xúc với mầm bệnh, cơ thể sẽ có sự bảo vệ, chống lại bằng cách sinh ra kháng thể chống lại bệnh này. Tuy nhiên với những virus như SARS-CoV-2 gây ra bệnh Covid-19 chúng ta biết rằng lượng kháng thể sinh ra qua những mũi tiêm vắc xin nó cũng đã không đều, ngay cả những người đã mắc bệnh Covid-19. Đáp ứng miễn dịch chống lại bệnh bằng cách sinh ra kháng thể cũng khác nhau. Do đó khi chúng ta đo lượng kháng thể trong máu sẽ thấy giữa người này và có sự khác biệt, có người rất cao, có người rất thấp chứng tỏ đáp ứng miễn dịch của mỗi người khác nhau. Cần lưu ý cho đến nay việc xác định lượng kháng thể nhiều khi không có giá trị nhiều vì lượng kháng thể có giá trị phải trung hòa được mầm bệnh. Hiện còn loại kháng thể nào có thể trung hòa được mầm bệnh? Chúng ta có số lượng nhưng chưa đánh giá được có bao nhiêu kháng thể có khả năng trung hòa, có bao nhiêu kháng thể không có tác dụng trung hòa. Do nó người ta khuyến cáo chúng ta không đi test, không đi xét nghiệm kháng thể là vậy. Vì nó không nói lên được một ý nghĩa gì hết. Chỉ trừ phục vụ công tác nghiên cứu khoa học mà thôi.
Trong chương trình tư vấn trực tuyến, nhiều khán giả gửi câu hỏi về chương trình nhờ chuyên gia giải thích sự giống và khác nhau giữa vắc xin Covid-19 và kháng thể đơn dòng Evusheld.
BS Trương Hữu Khanh – nguyên Trưởng khoa Nhiễm – Thần kinh, BV Nhi đồng 1 TP.HCM giải đáp:
Chúng ta biết rằng một virus hay tác nhân gây bệnh đi vào cơ thể, tế bào sẽ chạy tới, sẽ gom lại, nhận diện, báo về trung ương “có vật lạ đi vào”. Nhưng nếu vật lạ đó từng xuất hiện trong cơ thể rồi thì sẽ huy động các kháng thể tới để “bắt lại”, không cho nhân lên. Nguyên tắc con virus khi tấn công vào cơ thể không nhân lên thì không gây bệnh được. Một kháng thể vây lại, nghĩa là không làm cho virus nhân lên, hoặc nhân rất chậm thì bệnh nhẹ. Với nguyên tắc đó nếu cơ thể tự bệnh, cũng tạo ra kháng thể nhưng không kịp thì dẫn đến bệnh nặng, cho nên khoa học phát minh ra vắc xin. Cái chính của vắc xin là đưa vào cơ thể tập trận tạo ra kháng thể, mai mốt tác nhân gây bệnh vô có kháng thể sẵn. Còn kháng thể đơn dòng sẽ đi trước vắc xin, kháng thể đã tạo sẵn trong nằm sẵn trong cơ thể, khi virus tấn công vào lập tức kháng thể bắt lại, không cho nhân lên, không có tạo con đàn, cháu đống… hoặc nhân lên rất chậm thì trong khi đó sẽ không gây bệnh. Ngày xưa trong giai đoạn Covid-19 nặng, việc chữa trị bằng cách lấy huyết tương của người khỏi bệnh truyền cho người bệnh nặng chính là nhờ kháng thể, nhưng lúc đó không tách ra được đơn dòng. Hiện nay nhờ công nghệ hiện đại, tách được kháng thể ra khỏi huyết tương.
Dì tôi 50 tuổi bị ung thư hang vị đã phẫu thuật, hiện đã tiêm 3 mũi vắc xin phòng Covid của AstraZeneca. Vậy có cần tiêm kháng thể đơn dòng này hay không?
BS Trương Hữu Khanh: Một người ung thư thì chúng ta phải xem xét xem người bệnh ung thư này họ đã thật sự ổn định chưa, đã ngưng thuốc chưa. Nếu ung thư mà người ta không sử dụng một thuốc chống ung thư hoặc hóa trị liệu thì tế bào lympho của người ta rất ổn định, lúc đó mình mới bàn đến chích 3 mũi vắc xin thì tế bào lympho ổn định có khả năng tạo được miễn dịch rồi.
Nhưng nếu người này đang dùng hóa trị và vừa mới ngưng một thời gian ngắn, chắc chắn tế bào bạch cầu của họ sẽ rất khó tạo được miễn dịch mong muốn sau khi chích vắc xin. Đó cũng là đối tượng mà tế bào của không tạo được miễn dịch hoàn hảo. Lý do là bản chất của nó yếu, suy giảm miễn dịch hay người bệnh dùng thuốc trong đó có corticoid, thuốc chống ung thư làm cho tế bào không hoàn hảo thì mình tiêm vắc xin vô sẽ không tạo được kháng thể hoàn hảo. Mà không tạo được kháng thể hoàn hảo thì bắt buộc phải đưa vô kháng thể ở bên ngoài vô trong cơ thể để họ không bị mắc bệnh nặng, không đe dọa tính mạng. Với nguyên tắc này, trường hợp này nếu bị ung thư gần đây thì có khả năng phải chích kháng thể đơn dòng này.
Độc giả có thể xem thêm phần tư vấn, giải đáp thắc mắc về kháng thể đơn dòng Evusheld dự phòng Covid-19 tại đây.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
