Diễn biến huyết áp trong ngày phản ánh sức khỏe tim mạch và sự cân bằng của cơ thể trước các yếu tố bên trong lẫn bên ngoài. Huyết áp không ổn định trong ngày có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm về các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Vì vậy, hiểu rõ về sự thay đổi của huyết áp trong ngày giúp chúng ta kịp thời điều chỉnh lối sống và áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp.
Có. Chỉ số huyết áp có thể thay đổi trong ngày do ảnh hưởng của các yếu tố khác nhau như nhịp sinh học, hoạt động thể chất, chế độ ăn uống, yếu tố tâm lý, môi trường xung quanh hoặc do bệnh lý.
Thông thường, huyết áp tăng nhẹ vào buổi sáng sau khi thức dậy, có thể dao động vào buổi trưa tùy theo hoạt động và lượng thức ăn. Vào buổi chiều, huyết áp có xu hướng tăng nếu người đó phải thực hiện các hoạt động đòi hỏi sự tập trung hoặc căng thẳng. Buổi tối, huyết áp thường giảm khi cơ thể dần thư giãn và chuẩn bị nghỉ ngơi. (1)
Tuy nhiên, diễn biến huyết áp trong ngày còn phụ thuộc vào từng cá nhân và các yếu tố cụ thể tác động. Vì vậy, theo dõi huyết áp đều đặn trong ngày sẽ giúp nhận biết sự biến động của huyết áp, phát hiện kịp thời nếu có bất thường và chủ động thăm khám, có biện pháp điều trị thích hợp.
Chỉ số huyết áp không cố định mà thường xuyên thay đổi theo thời gian trong ngày, phụ thuộc vào nhịp sinh học và các yếu tố ngoại cảnh.
Sau khi thức dậy, cơ thể sẽ kích hoạt hệ thần kinh giao cảm để chuẩn bị cho các hoạt động trong ngày. Quá trình này khiến huyết áp tăng nhẹ, thường được gọi là “cao huyết áp buổi sáng”. Ví dụ, khi bạn vừa ngủ dậy và uống cà phê, sự kết hợp giữa kích thích từ caffeine và nhịp sinh học tự nhiên có thể làm huyết áp tăng cao hơn so với ban đêm.
Trong khoảng thời gian buổi trưa, huyết áp có xu hướng ổn định hoặc giảm nhẹ, nhất là khi cơ thể ở trạng thái nghỉ ngơi hoặc thư giãn sau bữa trưa. Ví dụ, nếu một người có thói quen ngủ trưa, huyết áp thường sẽ giảm nhẹ để cơ thể tái tạo năng lượng sau các hoạt động trong buổi sáng.
Vào buổi chiều, khi năng lượng được phục hồi và các hoạt động bắt đầu diễn ra nhiều hơn, huyết áp có thể tăng lên, đặc biệt là khi thực hiện các công việc đòi hỏi sự chú ý hoặc hoạt động thể chất. Ví dụ, nếu chơi thể thao vào khoảng 5 giờ chiều, mức huyết áp có thể tăng để đáp ứng nhu cầu hoạt động của cơ thể.
Vào buổi tối, cơ thể bắt đầu thư giãn và chuẩn bị cho giấc ngủ, huyết áp thường có xu hướng giảm xuống. Ví dụ, khi ăn một bữa tối nhẹ và thực hiện các hoạt động thư giãn như đọc sách hoặc nghe nhạc, huyết áp sẽ giảm nhẹ, tạo điều kiện cho cơ thể nghỉ ngơi.
Bác sĩ Bùi Quốc Thiện, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, chỉ số diễn biến của huyết áp trong ngày thay đổi thường xuyên do một hoặc nhiều yếu tố sau:
Chế độ ăn uống có ảnh hưởng trực tiếp đến chỉ số huyết áp. Nếu tiêu thụ quá nhiều muối có thể làm tăng áp lực máu trong lòng mạch, dẫn đến tăng huyết áp. Ngược lại, nếu ăn nhiều rau quả, thực phẩm giàu kali, canxi và magie có thể hỗ trợ giúp hạ huyết áp. Ví dụ, buổi trưa ăn những thực phẩm giàu natri vào có thể khiến huyết áp tăng cao hơn so với bình thường vào buổi chiều. (2)
Chỉ số huyết áp có thể bị ảnh hưởng bởi các hoạt động thể chất. Trong quá trình tập luyện, huyết áp sẽ tăng nhẹ để đáp ứng nhu cầu cung cấp máu cho cơ và cơ quan. Tuy nhiên, sau khi tập luyện và cơ thể được nghỉ ngơi đủ, huyết áp thường giảm xuống và duy trì ở mức thấp hơn so với trước đó.
Căng thẳng dù là ngắn hạn hay kéo dài, đều có thể làm tăng huyết áp. Trong lúc căng thẳng, cơ thể tiết ra hormone như adrenaline, khiến tim đập nhanh khiến huyết áp tăng lên.
Trạng thái tâm lý như lo lắng, sợ hãi hoặc phấn khích đều có thể ảnh hưởng đến huyết áp. Ví dụ, khi bạn chuẩn bị thuyết trình hoặc phát biểu trước đông người, huyết áp có thể tăng cao do cảm giác hồi hộp.
Hút thuốc lá làm tăng huyết áp tạm thời sau mỗi lần hút. Nicotine trong thuốc lá kích thích hệ thần kinh giao cảm, làm co mạch và tăng áp lực máu. Nếu hút thuốc vào buổi tối, có thể khiến huyết áp không giảm như thường lệ trước khi ngủ.
Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến huyết áp như thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), thuốc tránh thai, hoặc thuốc kích thích. Chẳng hạn, nếu dùng thuốc giảm đau vào buổi sáng, huyết áp có thể tăng nhẹ do tác dụng phụ của thuốc.
Đối với người đã được chẩn đoán tăng huyết áp và được bác sĩ chỉ định điều trị bằng thuốc, nếu quên dùng thuốc hoặc uống thuốc không đúng theo chỉ định có thể dẫn đến tăng huyết áp đột ngột. Vì vậy, người bệnh cần chú ý tuân thủ đúng theo hướng dẫn của bác sĩ về thời gian, liều lượng thuốc hạ huyết áp. Đồng thời duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, vận động phù hợp, nghỉ ngơi đủ và thư giãn tinh thần để kiểm soát tốt huyết áp.
Một số bệnh lý có thể ảnh hưởng đến chỉ số huyết áp như: bệnh đái tháo đường, cường giáp, cường tuyến yên, viêm tuyến giáp, viêm dạ dày, viêm cầu thận…
Duy trì huyết áp ổn định trong ngày là rất quan trọng, giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch và ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến tăng huyết áp. Mỗi người có thể kiểm soát tốt huyết áp bằng cách áp dụng lối sống khoa học và tuân thủ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ nếu có.
Theo dõi huyết áp thường xuyên tại nhà sẽ giúp phát hiện sớm các biến đổi bất thường của huyết áp. Người bệnh nên đo huyết áp vào các mốc thời gian cố định trong ngày, tốt nhất là vào buổi sáng sau khi thức dậy và buổi tối trước khi đi ngủ. Sau khi đo, nên ghi lại kết quả để theo dõi và đưa kết quả này cho bác sĩ khi tái khám để giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả của phương pháp điều trị, có thể điều chỉnh thuốc nếu cần hoặc tư vấn người bệnh về cách thay đổi lối sống cho phù hợp.
Chế độ ăn uống khoa học không chỉ giúp duy trì huyết áp ổn định mà còn giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch tổng thể:
>> Giải đáp: Tại sao ăn mặn lại tăng huyết áp?
Tập luyện, hoạt động thể chất đều đặn và vừa sức giúp giảm áp lực máu và duy trì hệ tim mạch khỏe mạnh. Các hoạt động như đi bộ, yoga, hoặc bơi lội có thể giúp bạn cải thiện huyết áp một cách tự nhiên. Nên duy trì thói quen vận động thể chất 5 buổi/tuần, với mỗi buổi tập khoảng 30 phút. Tuy nhiên, nên tránh những hoạt động đòi hỏi sức lực quá lớn vì có thể gây phản tác dụng.
Căng thẳng kéo dài có thể làm tăng huyết áp và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Để giảm căng thẳng, bạn có thể áp dụng các phương pháp như thiền, hít thở sâu, hoặc dành thời gian thư giãn với gia đình và bạn bè. Xây dựng lối sống tích cực và cân bằng giữa công việc, học tập và nghỉ ngơi để giúp kiểm soát huyết áp tốt hơn.
Ngủ đủ giấc và chất lượng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì huyết áp ổn định. Nên cố gắng ngủ sớm, ngủ đủ từ 7-8 tiếng mỗi đêm và tạo môi trường ngủ yên tĩnh, thoải mái khi ngủ. Một giấc ngủ sâu và trọn vẹn không chỉ giúp cơ thể phục hồi lại năng lượng mà còn giúp ổn định hoạt động tim mạch cho ngày hôm sau.
>>> Xem thêm: Không đo được huyết áp: Nguyên nhân và cách khắc phục
Huyết áp thường cao nhất vào buổi sáng, ngay sau khi thức dậy. Đây là thời điểm hệ thần kinh giao cảm hoạt động mạnh để chuẩn bị cho các hoạt động trong ngày, gây hiện tượng “cao huyết áp buổi sáng.” Tuy nhiên, mức độ cao của huyết áp còn tùy thuộc vào từng cá nhân và các yếu tố khác như lối sống hay tình trạng sức khỏe.
Huyết áp thường thấp nhất vào ban đêm khi cơ thể đang ở trạng thái nghỉ ngơi. Lúc này, hệ thần kinh phó giao cảm hoạt động mạnh hơn, giúp giãn mạch máu và giảm áp lực. Giấc ngủ sâu và đủ giúp huyết áp được duy trì ở mức thấp ổn định.
Huyết áp tăng nhẹ vào buổi chiều là bình thường do nhu cầu năng lượng và các hoạt động trong thời gian này. Tuy nhiên, nếu huyết áp tăng quá cao hoặc kéo dài, có thể là dấu hiệu cho thấy bạn đang quá căng thẳng hoặc triệu chứng của bệnh lý cần được thăm khám sớm.
>> Lý giải: Tại sao huyết áp tăng về chiều tối? Cách ngừa chỉ số vọt cao?
Huyết áp tăng về đêm là điều đáng lo ngại. Vì ở người bình thường, huyết áp thường thấp vào ban đêm khi ngủ say. Nếu huyết áp tăng vào ban đêm, có thể do rối loạn nhịp sinh học, căng thẳng hoặc các bệnh lý tiềm ẩn. Nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, bạn nên đến bệnh viện để thăm khám, làm các chẩn đoán cận lâm sàng để tìm nguyên nhân và được điều trị thích hợp.
Nếu huyết áp thay đổi phức tạp trong ngày, có thể là dấu hiệu của rối loạn chức năng tim mạch hoặc các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Vì vậy, người bệnh nên chủ động thăm khám sớm tại cơ sở y tế có chuyên khoa tim mạch để kiểm tra, chẩn đoán nhằm xác định nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.
Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ được nhiều người lựa chọn đến thăm khám, điều trị các bệnh về tim mạch, mạch máu, trong đó có các vấn đề về huyết áp. Tại đây, người bệnh sẽ được các bác sĩ, chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực tim mạch trực tiếp thăm khám và đưa ra phác đồ điều trị “cá thể hóa”. Cùng với đó là hệ thống trạng thiết bị được đầu tư hiện đại, hỗ trợ chẩn đoán nhanh chóng, chính xác và nâng cao hiệu quả điều trị cho người bệnh.
Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Diễn biến huyết áp trong ngày thay đổi liên tục do nhiều yếu tố và có sự khác nhau ở mỗi người. Tuy nhiên, nếu nhận thấy chỉ số huyết áp thay đổi bất thường, cần chủ động đến bệnh viện thăm khám sớm để tìm nguyên nhân và có hướng điều trị kịp thời, tránh nguy cơ gặp các biến chứng nguy hiểm liên quan đến huyết áp.
