Lông mi là một phần trong cấu tạo mắt, không chỉ bảo vệ mắt, lông mi còn giữ nhiều vai trò khác nhau như hạn chế bụi bẩn, tăng tính thẩm mỹ,… Trong bài viết này, Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Huy Vũ Tùng, Trung Tâm Mắt, BVĐK Tâm Anh TP.HCM giải thích về tác dụng, vị trí, cấu trúc và những bệnh thường gặp về lông mi.
Lông mi (Eyelash) là nhóm lông ngắn nhất trên cơ thể, mọc ở rìa mí mắt trên và dưới, kéo dài ra phía ngoài và cách xa mắt. Trên mi mắt có 6 lớp lông mi, phân bố ở mỗi mí mắt trên và dưới. Độ dài của lông mi cũng phản ánh một vài tình trạng sức khỏe.
Trichomegaly lông mi là một tình trạng đặc trưng bởi chiều dài lông mi vượt quá 12 mm. Đặc điểm này có thể được di truyền hoặc có thể là triệu chứng của một tình trạng tiềm ẩn. Trong một số trường hợp, những người mắc bệnh này phải cắt bớt lông mi để tránh ảnh hưởng đến thị lực.
Mặc dù lông mi của mỗi người đều cong lên hoặc cong ở một mức độ nào đó, độ cong được xác định bởi các tế bào ảnh hưởng đến việc tóc của một người thẳng hay xoăn. Những người có mái tóc xoăn thường có lông mi cong ấn tượng hơn, trong khi những người có mái tóc thẳng thường có lông mi thẳng hơn. Khi lông mi bị rụng hoặc bị cắt, phải mất khoảng 5 tuần để lông mi mọc trở lại. Việc kéo lông mi liên tục có thể làm tổn thương nang lông mi, ngăn cản sự phát triển thêm.
Lông mi có tác dụng bảo vệ mắt, chúng hoạt động như một rào cản, phân bố bên trên và bên dưới mắt. Đặc biệt khi nhắm mắt, mí mắt có tác dụng như một tấm màn bảo vệ giúp giữ ẩm cho mắt và che chắn giác mạc khỏi các tác nhân bên ngoài.
Lông mi được tạo thành từ các tế bào chết có chứa keratin, một loại protein rất quan trọng cho sự phát triển của tóc, da và móng. Vì lý do này, bản thân lông mi không thể cảm nhận được bất kỳ cảm giác nào. Tuy nhiên, phần gốc của lông mi lại chứa đầy các sợi thần kinh cực kỳ nhạy cảm với cảm giác đau, kích ứng và cử động. Vì vậy, lông mi rất nhạy cảm, rất giống râu mèo, có thể cảm biến, nhận biết các vật thể đến gần mắt như côn trùng và kích hoạt phản xạ chớp mắt và bảo vệ.
Để hiểu mức độ nhạy cảm của các sợi thần kinh này, hãy đưa tay lên và chạm vào đầu lông mi. Ngay cả khi chỉ sượt qua phần cuối của chúng, bạn sẽ cảm nhận được điều đó ngay lập tức. Độ nhạy cao cho phép mi mắt phát hiện các yếu tố lạ như xơ vải, bụi hoặc gió và phản ứng tương ứng bằng cách chớp mắt hoặc nhắm mắt lại. Phản ứng tự động này là lý do tại sao đôi khi một người khó có thể mở mắt khi đeo kính áp tròng, trang điểm hoặc gắn mi giả.
Vị trí lông mi nằm ở khu vực rìa mí mắt trên và dưới, xếp thành hàng, cong vút. Mí mắt trên có khoảng 90 – 160 sợi mi xếp thành 5 – 6 hàng [1]. Mí mắt dưới có từ 75 – 80 thành 3 – 4 hàng. Di truyền là yếu tố xác định tính nhất quán và số lượng của lông mi.
Cấu trúc của lông mi gồm: mỗi sợi mi có một thân lông mi kéo dài ra ngoài da, một gốc nằm dưới da và phần đuôi được mở rộng. Phần chân mi tiếp xúc trực tiếp với nhú bì, nơi có nguồn cung cấp mạch máu, cung cấp dưỡng chất cho mi phát triển. Lông mi có một tủy bên trong, được bao bởi các tế bào cứng hơn, tạo độ bền và độ cứng cho lông mi, ngoài cùng là lớp biểu bì. Lớp biểu bì không thấm nước, bảo vệ phần bên trong của lông mi.
Lớp ngoài cùng, lớp biểu bì có từ 7 – 10 lớp và được tạo thành từ các vảy chồng lên nhau trong suốt. Lớp tiếp theo là phần dày nhất của lông mi và được cấu tạo từ keratin, lớp này có chứa sắc tố melanin, quyết định màu sắc của mi.
Nang lông mi (follis, tiếng Latin nghĩa là túi), thuật ngữ “nang” dùng để chỉ phức hợp chịu trách nhiệm cho sự phát triển của mi và bao gồm nhú bì là mô liên kết với một vòng mao mạch, ma trận lông mầm xung quanh nhú và lông mi. Phần chân mi là rễ hoặc củ, bao gồm lớp mầm có các tế bào phân chia tạo ra lông mi, phần mi kéo dài là nơi bắt đầu quá trình sừng hóa.
Các nang lông nằm trong lớp hạ bì của mí mắt (có 2 lớp, biểu bì và hạ bì). Các nang lông mi sâu 2,4 mm ở mí mắt trên và 1,4 mm ở mí mắt dưới. Các nang lông mi hoạt động mạnh hơn ở mí mắt trên so với mí mắt dưới (41% so với 15%) [2].
Lông trên cơ thể có các cơ pili dựng đứng giúp tóc hoặc lông duỗi ra khi trời lạnh hoặc phản ứng với cảm xúc mạnh (sợ hãi, phấn khích) dẫn đến hiện tượng thường được gọi là “nổi da gà”. Nang lông mi không có cơ dựng lông mi. Vì vậy, lông mi không thay đổi trạng thái trong những trường hợp này.
Độ dài của lông mi dao động từ 8 – 12mm. Ước tính, mỗi người trưởng thành có khoảng 90 – 160 sợi lông mi trên mỗi mắt. Mi trên có độ dài dài hơn mi dưới, lông mi thông thường không dài quá 12mm, nếu mi dài hơn độ dài này có thể là biểu hiện của một vài tình trạng sức khỏe, ví dụ như bệnh Trichomegaly khiến mi dài ra bất thường.
Độ dày của lông mi từ 0,03mm – 0,30mm. Độ dày của mi cũng phụ thuộc nhiều yếu tố như gen duy truyền, chủng tộc và sức khỏe tổng thể. Việc chăm sóc cũng ảnh hưởng đến mật độ lông mi, lạm dụng mỹ phẩm vùng mi, nối mi thường xuyên có thể khiến mi yếu đi, rụng nhiều và trở nên mỏng hơn bình thường. Mật độ của lông mi do gen và chủng tộc quyết định.
Lông mi có độ cong nhất định để bảo vệ mắt khi nhắm lại và bảo vệ khỏi nước. Mi trên cong theo hướng lên trên và mi dưới cong theo hướng xuống.
Các nang lông mi kết nối với 2 tuyến tiết:
Chu kỳ phát triển của lông mi được chia thành 3 giai đoạn, trung bình mỗi ngày lông mi phát triển thêm 0,12 – 0,14mm, các giai đoạn bao gồm:
Sau giai đoạn telogen, lông mi rụng và chu kỳ bắt mới đầu lại với giai đoạn anagen. Toàn bộ chu kỳ lông mi là từ 4 – 11 tháng. Các giai đoạn trong vòng đời của lông mi so với lông mày và tóc là như nhau.
Trong suốt các chu kỳ phát triển trong vòng đời của mình, một số bệnh có thể ảnh hưởng đến số lượng, mật độ, độ dài, màu sắc của lông mi.
Rụng lông mi là tình trạng rất phổ biến, trong chu kỳ phát triển, lông mi đến sau giai đoạn telogen sẽ tự rụng đi và chuẩn bị cho chu kỳ phát triển mới. Trong một số trường hợp, rụng mi là triệu chứng của một vài bệnh như:
Viêm bờ mi là tình trạng viêm mí mắt. Viêm bờ mi thường ảnh hưởng đến cả 2 mắt dọc theo mép mí mắt, thường xảy ra khi các tuyến dầu nhỏ gần gốc lông mi bị tắc, gây kích ứng và mẩn đỏ. Viêm bờ mi rất phổ biến, đặc biệt ở những người có làn da dầu, gàu hoặc bệnh rosacea. Một số bệnh và tình trạng có thể gây viêm bờ mi:
Lông mi kép được định nghĩa là 1 hàng lông mi riêng biệt nằm phía sau hàng lông mi bình thường. Những sợi mi này bình thường, ít sắc tố nhưng sẽ gây kích ứng giác mạc. Có nhiều dạng bệnh lông kép mi khác nhau, từ 1 hàng lông mi không đều đến 1 hàng hoàn chỉnh. Bệnh có thể là bẩm sinh, trong trường hợp các đơn vị lông tuyến biệt hóa thành lông mi thay vì tuyến meibomian.
Nguyên nhân gây bệnh lông mi kép được cho là do bệnh vảy nến. Vảy nến thứ phát được tìm thấy trong các tình trạng gây viêm, từ đó dẫn đến dị sản của tuyến meibomian tạo thành lông mi bên trong tuyến meibomian. Những tình trạng này tương tự như những nguyên nhân gây ra bệnh lông tóc, bao gồm: viêm bờ mi, tổn thương ăn da, rối loạn chức năng tuyến meibomian, viêm tuyến meibomian, pemphigoid sẹo ở mắt và hội chứng Stevens-Johnson.
Quặm mi (Entropion) là bệnh về mi xảy ra do sự quay vào của một cạnh của mí mắt, khiến lông mi cọ vào mắt. Nó thường được nhìn thấy ở mí mắt dưới. Quặm mi có thể xuất hiện khi mới sinh (bẩm sinh). Ở trẻ sơ sinh, nó hiếm khi gây ra vấn đề gì vì lông mi rất mềm và không dễ làm tổn thương mắt.
Ở người lớn tuổi, quặm mi thường xảy ra do co thắt hoặc suy yếu các cơ xung quanh phần dưới của mắt. Một nguyên nhân khác gây quặm mi có thể là nhiễm trùng mắt hột, có thể dẫn đến sẹo ở mặt trong của mí mắt – 1 trong 3 nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa trên thế giới.
Lẹo mắt là một khối u màu đỏ, đau gần mép mí mắt, có thể trông giống như mụn nhọt. Các khối u gây lẹo mắt thường chứa đầy mủ. Lẹo mắt thường hình thành ở bên ngoài mí mắt, nhưng đôi khi nó có thể hình thành ở phần bên trong mí mắt. Nguyên nhân gây tình trạng này do tắc nghẽn một trong các tuyến dầu ở mí mắt. Điều này cho phép vi khuẩn phát triển bên trong tuyến bị tắc. Lẹo mắt rất giống mụn trứng cá thông thường, xảy ra ở những nơi khác trên da. Một người có thể có nhiều hơn một lẹo mắt cùng một lúc.
Nhiễm rận và ve ký sinh trên lông mi có thể dẫn đến nhiễm trùng thứ cấp. Chấy rận có thể ảnh hưởng đến bất kỳ khu vực nào có lông trên cơ thể bao gồm tay, chân, nách, tóc, bộ phận sinh dục,…
Các triệu chứng bao gồm mắt đỏ hoặc khô, mí mắt sưng tấy, lông mi dính, ngứa, rát hoặc châm chích, có sạn trong mắt và có lớp vỏ cứng xung quanh mép ngoài của mí mắt. Sự xâm nhập của ve, chấy rận cũng có thể gây khô và ngứa da, thậm chí có thể làm tổn thương tuyến dầu ở rìa mí mắt và lông mi.
Lông mi là một phần quan trọng giúp bảo vệ mắt, việc chăm sóc và bảo vệ lông mi luôn khỏe cũng là cách tốt để bảo vệ sức khỏe mắt. Trung tâm Mắt, BVĐK Tâm Anh là nơi được nhiều người lựa chọn để chăm sóc sức khỏe thị lực, khám và điều trị nhiều vấn đề về sức khỏe mắt như mổ mắt, điều trị tật khúc xạ, các bệnh về lông mi,…
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng với những thông tin mà bài viết vừa chia sẻ đã giúp bạn hiểu thêm về lông mi, tác dụng, vị trí, cấu trúc, đặc điểm, chu kỳ phát triển chủ yếu và các bệnh thường gặp về mi. Chăm sóc và bảo vệ sức khỏe lông mi để tạo ra “hàng rào” bảo vệ mắt khỏi tác nhân gây hại từ môi trường.
