Kỹ thuật nhũ ảnh DBT (Digital Tomosynthesis Mammography) khắc phục tình trạng xảo ảnh chồng lấp, tăng độ chính xác, rút ngắn quy trình chẩn đoán, tiết kiệm thời gian lẫn chi phí cho bệnh nhân.

Bệnh nhân Hà Thị Yến (50 tuổi, TP HCM) từng đi sàng lọc ung thư vú hàng năm ở nhiều nơi, các kết quả nhũ ảnh 2D trước đây đều được đánh giá là bình thường. Năm nay, cô Yến được giới thiệu đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh thăm khám và được bác sĩ sử dụng hệ thống chụp nhũ ảnh DBT thế hệ mới. Sau khi chụp, BS.CKI Phùng Ngọc Thư – Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết, một bên vú của bệnh nhân có vùng nghi ngờ kích thước nhỏ (khoảng 9-10 mm) được thể hiện trên hình 2D. Sau khi tiếp tục phân tích trên một loạt các lát cắt, vùng này bộc lộ được “dấu hiệu bờ gai” gợi ý tổn thương có bản chất ác tính. Bệnh nhân được tiến hành các bước chẩn đoán sâu hơn và kết quả sau cùng là ung thư biểu mô xâm lấn tại chỗ.

“Khi xem lại phim nhũ ảnh 2D của năm trước, chúng tôi nhận thấy khối u đã hiện hữu nhưng bị mô lân cận che lấp khiến cho bác sĩ không phát hiện được sự tồn tại của khối u. Có thể nói, đây là 1 trường hợp điển hình của âm tính giả (tức là có bệnh, nhưng không nhận diện ra) gây ra do xảo ảnh chồng lấp (overlap artifact) – vốn là nhược điểm lớn nhất của nhũ ảnh 2D”, bác sĩ Thư chia sẻ.

Tiết kiệm thời gian, tăng độ chính xác

BS.CKI Phùng Ngọc Thư cho biết, hiện nay có 3 phương tiện hình ảnh học chính để khảo sát tuyến vú, bao gồm: chụp X-quang (hay còn gọi là chụp nhũ ảnh), siêu âm, và cộng hưởng từ (MRI). Cho đến nay, nhũ ảnh là phương tiện duy nhất được công nhận có giá trị sàng lọc ung thư vú. Siêu âm và MRI vú đóng vai trò bổ trợ chẩn đoán trong các trường hợp cụ thể. Các thế hệ nhũ ảnh trước đây (bao gồm screen film mammography- SFM: nhũ ảnh truyền thống và digital mammography- DM: nhũ ảnh kỹ thuật số) thu nhận thông tin của toàn bộ khối mô vú và trình bày đồng loạt trên 1 tấm phim.

“Bộ phận cơ thể là một tổ chức không gian 3 chiều, nhưng phim nhũ ảnh 2D trình bày thông tin khối mô trên 1 tấm phim – tức là không gian 2 chiều. Đây chính là khuyết điểm lớn nhất của nhũ ảnh 2D – còn gọi là xảo ảnh chồng lấp – gây ra do hiện tượng các mô nằm chồng lên nhau”, bác sĩ Thư giải thích.

Do đó, nhũ ảnh DBT được coi như bước tiến vượt trội về mặt công nghệ khi giải quyết được phần lớn vấn đề gây ra xảo ảnh chồng lấp.

Ngay từ ngày đầu hoạt động, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã đưa vào sử dụng hệ thống nhũ ảnh DBT trong sàng lọc và chẩn đoán ung thư vú cũng như các bệnh lý vú khác. Đây là hệ thống Siemens Mammomat Inspiration đến từ nước Đức có đầu đèn xoay góc rộng 50 độ kèm công nghệ giảm liều tia Prime và nén vú tự động. Theo bác sĩ Phùng Ngọc Thư, đầu đèn xoay góc rộng 50 độ có thể bộc lộ tối đa tính chất đường bờ của tổn thương giúp bác sĩ dễ dàng xác định bản chất tổn thương. Công nghệ giảm liều tia Prime và nén vú tự động giúp bệnh nhân có trải nghiệm ít đau hơn khi ép vú và cũng không còn bận tâm nhiều về tác hại của tia X.

Chụp nhũ ảnh DBT tuy chi phí cao hơn so với nhũ ảnh thế hệ cũ, nhưng hiện tại hơn 90% các đơn vị khám vú tại Mỹ đã được trang bị DBT thay thế hoàn toàn cho nhũ ảnh thế hệ cũ. Theo ghi nhận của đa số các nghiên cứu trên thế giới, kỹ thuật DBT giúp làm tăng độ chính xác của khám nghiệm X-quang tuyến vú lên khoảng 30% do giúp các bác sĩ dễ dàng đặc điểm hóa tổn thương hơn.

“Với nhũ ảnh 2D, khi phát hiện phim có vấn đề nhưng chưa thể kết luận thì bác sĩ cần phải gọi bệnh nhân lại để thực hiện kiểm tra bổ sung. Ngày nay, với hệ thống nhũ ảnh DBT, tỷ lệ gọi lại (recall rate) giảm được khoảng 40%, điều này giúp rút ngắn được quy trình chẩn đoán, đồng thời tiết kiệm được nhiều thời gian lẫn chi phí cho bệnh nhân.

Theo bác sĩ Thư, để chứng minh việc sử dụng nhũ ảnh DBT có làm giảm tỷ lệ tử vong do ung thư vú hơn so với việc sử dụng nhũ ảnh thế hệ cũ, y học cần thêm thời gian dài để bổ sung số liệu nghiên cứu. Tuy nhiên qua thực tế sử dụng, hệ thống DBT cho thấy sự cải thiện rất rõ rệt trong quy trình thăm khám, tính chính xác của chẩn đoán cũng như độ tự tin của người bác sĩ. Tất cả những điều này rất xứng đáng so với chi phí mà bệnh nhân đã phải chi trả.

Từ 40 tuổi nên chụp nhũ ảnh 3D

Bác sĩ Phùng Ngọc Thư cho biết, đa số ung thư vú giai đoạn sớm chỉ có dấu hiệu vi vôi hóa, và hiện tượng này chỉ được phát hiện ra bởi nhũ ảnh. Đây chính là lý do nhũ ảnh là phương tiện duy nhất được công nhận có giá trị sàng lọc trên những người chưa biểu hiện triệu chứng.”

Với bệnh nhân có đặt túi nâng ngực thẩm mỹ, hình ảnh qua chụp tia X thường sẽ kém hơn so với bệnh nhân không đặt túi. Dù vậy, phương pháp nhũ ảnh DBT vẫn mang đến lợi ích nhất định. Tuy nhiên, bệnh nhân có đặt túi ngực được khuyên nên khám lâm sàng và siêu âm trước nhằm mục đích phát hiện sớm các trường hợp vỡ túi âm thầm trước khi bước vào quy trình ép vú chụp nhũ ảnh.

Chụp nhũ ảnh không có chống chỉ định tuyệt đối. Tuy nhiên, với bệnh nhân vừa mới phẫu thuật ở vú hoặc vừa thực hiện thủ thuật vú, vẫn còn đau hoặc tụ máu bầm thì theo bác sĩ Thư, chúng ta nên trì hoãn tạm thời chụp nhũ ảnh trừ khi có lý do khẩn cấp. Phương pháp DBT cũng như các phương pháp sử dụng tia X khác (X-quang phổi, chụp CT..), không được dùng thường quy trên phụ nữ mang thai. Phụ nữ đang cho con bú nếu cần chụp nhũ ảnh, vẫn có thể chụp sau khi cố gắng vắt hết sữa, tuy vậy, giá trị của nhũ ảnh trong những tình huống này rất hạn chế.

“Một phương tiện kỹ thuật sẽ không rải đều lợi ích trên tất cả các cá thể mà sẽ tập trung vào một nhóm nhiều hơn. Chụp nhũ ảnh DBT đặc biệt có lợi khi sàng lọc trên nhóm vú dày (tỷ lệ khối mô sợi tuyến chiếm trên 50% so với khối mô vú tổng thể, nhóm vú dày chiếm hơn phân nửa phụ nữ châu Á). Do mô tuyến vú bình thường sẽ hiển thị trên phim X-quang là màu trắng, tức là cùng màu với màu hiển thị của ung thư và điều này gây khó khăn cho các bác sĩ khi tìm tổn thương. Đồng thời, đặc tính vú dày cũng là một yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú hơn so với nhóm vú không dày. Với nhũ ảnh DBT, chúng ta có thể ‘tách mô’ ra để xem xét, việc này tương tự với việc được phép đi vào từng thửa đất để tìm một cánh chim thay vì như trước kia chúng ta phải đứng ở bìa rừng bên này mà nhìn xuyên qua đến bìa rừng bên kia. Như vậy, có thể nói kỹ thuật DBT ra đời giúp chúng ta giải quyết được bài toán ‘vú dày’ – vốn là một thách thức lớn trong chuyên môn”, Bác sĩ Phùng Ngọc Thư nhận định.

Tuổi nào cũng có nguy cơ mắc ung thư vú nhưng từ 40 tuổi thì nguy cơ này tăng vọt lên có ý nghĩa. Do đó, bác sĩ Thư khuyến cáo, tuổi 40 được xem là cột mốc quan trọng và khi đó mọi phụ nữ nên được sàng lọc bằng nhũ ảnh hàng năm thay vì chỉ siêu âm và khám lâm sàng như ở giai đoạn trước 40 tuổi.

Nhóm nguy cơ ung thư vú cao hơn người bình thường là khi họ có các yếu tố như tiền căn gia đình, tiền căn bản thân mắc ung thư vú, mang gen đột biến (BRCA1, BRCA2…), một số hội chứng di truyền, đã xạ trị ở vùng cổ-ngực, sử dụng liệu pháp nội tiết thay thế, hay một số yếu tố liên quan đến lối sống… Bác sĩ Thư khuyến cáo “nhóm đối tượng này rất nên được khám và tư vấn với chuyên gia để được thiết lập kế hoạch sàng lọc ung thư vú chặt chẽ cũng như các biện pháp dự phòng và làm giảm nguy cơ ung thư vú”.

Ung thư vú không phải là án tử vì nếu bệnh được phát hiện ở giai đoạn sớm, tỷ lệ chữa khỏi lên đến hơn 90%. Do vậy, tất cả phụ nữ cần nâng cao nhận thức về sức khỏe tuyến vú để chủ động đồng hành cùng bác sĩ, bảo vệ sức khỏe cho bản thân cũng như hạnh phúc gia đình mình.

Chụp nhũ ảnh (DBT) giúp tầm soát ung thư vú ở phụ nữ, được các chuyên gia đánh giá cao khi cho ra kết quả có độ chính xác và hiệu quả đặc biệt khi đánh giá tổn thương dạng khối và biến dạng cấu trúc.