Chấn thương gót chân Achilles không chỉ xảy ra khi tập luyện thể thao mà còn trong sinh hoạt hằng ngày. Vậy, chấn thương Achilles là gì và có nguy hiểm không? Gân Achilles bị chấn thương điều trị như thế nào?
Bài viết của BVĐK Tâm Anh sẽ linh hoạt sử dụng “chấn thương gót chân achilles”, “chấn thương gót chân asin” và “chấn thương gân achilles” để gần gũi với thói quen dùng của người dân.
Chấn thương gót chân Achilles là tên gọi thông thường chỉ những tổn thương ở gân Achilles (hay gân gót chân) do té ngã, va chạm, cử động lặp đi lặp lại… Trong y khoa, tình trạng này được gọi chính xác là chấn thương gân Achilles.
Gân Achilles là một dải gân dày và chắc khỏe nằm ở mặt sau cẳng chân, nối các cơ bắp chân với xương gót chân, cho phép thực hiện các hoạt động như đi bộ, chạy nhảy, nhón gót… Tùy theo mức độ, bệnh có thể dẫn đến viêm, rách hoặc đứt gân gót chân. Khi gân Achilles bị tổn thương, người bệnh sẽ cảm thấy như có tiếng “rắc” ở mặt sau chân kèm theo những triệu chứng điển hình như đau nhức, sưng tấy, gân dày lên, khó uốn cong bàn chân… (1)
Tùy theo mức độ tổn thương, có những dạng chấn thương gân gót chân phổ biến gồm:
Đây là một trong những dạng chấn thương gót chân Achilles thường gặp. Bệnh xảy ra chủ yếu do các hoạt động lặp đi lặp lại quá mức ở chân làm tăng áp lực lên gân Achilles, dẫn đến kích ứng, sưng và viêm. Tổn thương có thể ảnh hưởng đến các sợi ở phần giữa của gân (viêm sợi gân) hoặc ở vị trí gân được gắn vào xương gót chân (viêm điểm bám gân Achilles).
Gân Achilles bị kéo căng quá mức có thể rách một phần nhưng vẫn giữ được sự nối liền giữa cơ bắp chân và xương gót chân. Tình trạng này xảy ra phổ biến khi chơi thể thao, té ngã hoặc trật mắt cá chân. Nếu không can thiệp y tế kịp thời, gân có khả năng rách hoàn toàn, gây khó khăn cho việc đi lại.
Dạng chấn thương gót chân Asin này khiến gân gót chân bị đứt hoàn toàn, tức các sợi gân không còn nối cơ bắp chân với xương gót chân. Lúc này, người bệnh có thể nghe thấy âm thanh lộp bộp kèm theo những triệu chứng như phần sau mắt cá chân sưng và đau nhói, đau khi đi bộ, khó uốn cong bàn chân…
Đây là chấn thương Achilles liên quan đến việc bao hoạt dịch gót chân bị kích thích dẫn đến viêm. Bệnh gồm 2 dạng:
Chấn thương gân gót chân xảy ra khi áp lực lên gân Achilles tăng hoặc giảm đột ngột do những nguyên nhân: (2)
Xem thêm: 12 chấn thương khi chạy bộ thường gặp
Bất cứ ai cũng có khả năng bị chấn thương gót chân Achilles. Tuy nhiên, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn nếu thuộc những trường hợp như:
Điều này phụ thuộc vào loại và mức độ chấn thương, phương pháp điều trị. Tuy nhiên, gân gót chân bị tổn thương có thể ảnh hưởng đến khả năng đi lại của người bệnh. Bởi đây là gân lớn nhất cơ thể, chi phối nhiều hoạt động đi bộ, nhón chân, chạy… Nếu không được can thiệp kịp thời, tổn thương sẽ tiến triển nặng hơn, dẫn đến đứt hoàn toàn gân kèm theo nhiều vấn đề sức khỏe liên quan.
Chấn thương gót chân Achilles nếu không được can thiệp kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng như:
Để điều trị bệnh, bác sĩ có thể chỉ định 1 hoặc kết hợp nhiều cách khác nhau. Người bệnh nên thăm khám để được chẩn đoán và tư vấn phương án điều trị thích hợp. Những phương pháp điều trị phổ biến gồm:
Chấn thương gót chân Achilles khiến gân trở nên yếu hơn. Do đó, người bệnh nên nghỉ ngơi và giảm thiểu hoạt động chân. Trường hợp cần di chuyển, hãy sử dụng nạng để tránh tăng áp lực lên gân gót chân. Điều này giúp hạn chế làm tổn thương lan rộng và tạo điều kiện cho gân dễ hồi phục.
Đây là biện pháp hỗ trợ giảm sưng đau và phòng tránh tổn thương lan rộng. Khi thực hiện, nên đặt túi chườm vào một chiếc khăn mềm rồi đắp lên vùng bị đau nhức khoảng 15 – 20 phút. Người bệnh không nên thực hiện nếu trên da có vết thương hở. Đồng thời, tránh chườm quá lâu vì có thể gây bỏng lạnh.
Kê chân cao hơn tim bằng một chiếc gối hoặc nệm, đặc biệt vào lúc đi ngủ. Điều này giúp giảm áp lực lên chân, đồng thời cải thiện lưu thông máu. Qua đó hỗ trợ giảm đau và sưng.
Để giảm đau và viêm, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAID). Tuy nhiên, thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ nhất định, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, thần kinh và tim mạch. Vì vậy, người bệnh nên chia sẻ những vấn đề sức khỏe đang gặp phải với bác sĩ điều trị để được tư vấn phương án dùng thuốc an toàn và hiệu quả. Bên cạnh đó, người bệnh không nên tự ý dùng thuốc hoặc thay đổi liều dùng mà chưa tham khảo ý kiến của bác sĩ để tránh tác dụng ngoài ý muốn.
Miếng lót gót chân được thiết kế với chất liệu mềm mại, góp phần giảm áp lực lên gót chân và phân bố đều trọng lượng lên bàn chân. Điều này giúp giảm đau và khó chịu khi mang giày, nhất là giày cao gót. Nhờ đó, người bệnh có thể cảm thấy thoải mái và ổn định hơn, hỗ trợ cho việc điều trị.
Đây là loại đai có thiết kế ôm sát vùng bắp chân và gót chân, góp phần giảm áp lực lên gân gót chân khi chuyển động. Trường hợp tổn thương ở mức độ nhẹ có thể sử dụng để giảm sưng đau, phòng tránh chấn thương nặng hơn và hỗ trợ phục hồi.
Phẫu thuật có thể được chỉ định khi chấn thương gót chân Achilles gây đứt gân ở mức độ nặng với tổn thương hơn 50% bề dày của gân, ảnh hưởng đến khả năng đi lại và vận động. Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ rạch một đường ở gót chân và nối lại phần gân bị đứt. Trường hợp gân bị thoái hóa hoặc tổn thương nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể cắt bỏ hoặc thay thế một phần/toàn phần bằng gân ở vị trí khác của chân.
Phục hồi chức năng sau chấn thương gót Achilles giúp người bệnh khôi phục chức năng của chân đầy đủ nhất thông qua các bài tập vận động và có thể kết hợp với máy móc hỗ trợ. Điều này giúp giữ được sức mạnh của các cơ quanh gót chân, phòng tránh căng cứng cơ và làm tổn thương lan rộng. Qua đó cải thiện độ linh hoạt của gót chân, giúp người bệnh có thể tự đi lại và sinh hoạt bình thường.
Thời gian hồi phục có thể kéo dài vài tháng tùy theo mức độ nghiêm trọng của chấn thương và sức khỏe tổng thể của người bệnh. Việc thực hiện nên tuân theo hướng dẫn và theo dõi của bác sĩ để đảm bảo an toàn và đạt kết quả tốt nhất.
Bài liên quan: Chấn thương ngón chân
Đây là bước quan trọng trước khi bắt đầu bất cứ hoạt động thể thao nào, giúp cơ thể thích nghi với việc tăng nhịp tim và nhiệt độ cơ thể. Nhờ đó hạn chế nguy cơ chấn thương và nâng cao hiệu quả tập luyện. Thời gian khởi động thích hợp là khoảng 10 – 15 phút và có thể tăng lên tùy theo độ khó của môn thể thao.
Tránh mang giày quá rộng hoặc quá chật. Thay vào đó, nên chọn giày có kích cỡ vừa vặn với bàn chân và làm từ chất liệu êm ái, hỗ trợ nâng đỡ tốt. Điều này giúp tăng sự thoải mái khi di chuyển, phòng tránh chèn ép bàn chân quá mức dẫn đến trầy xước, phồng rộp và chấn thương.
Cơ ở bắp chân gồm 2 nhóm cơ chủ yếu là cơ sinh đôi và cơ dép. Việc tập luyện tăng sức mạnh cho các nhóm cơ này giúp cân bằng cơ, hạn chế tình trạng gân Achilles bị kéo giãn quá mức gây chấn thương.
Các bài tập kéo giãn chân hỗ trợ tăng độ dẻo dai và linh hoạt cho gân và cơ. Điều này giúp gân dễ thích nghi với các hoạt động cường độ mạnh hoặc chuyển động tăng đột ngột.
Bài liên quan: Chấn thương gân kheo
Điều này phụ thuộc vào mức độ tổn thương, tiền sử chấn thương, phương pháp điều trị và sức khỏe của người bệnh. Tốt nhất, nếu phát hiện những dấu hiệu bất thường như gót chân hoặc mặt sau chân sưng tấy và đau nhức, khó gập bàn chân hay co cứng cơ, người bệnh nên thăm khám để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời.
Người bệnh nên thăm khám với bác sĩ ngay khi nghe thấy tiếng “rắc” ở phía sau chân hoặc gót chân. Kèm theo đó là những triệu chứng như gót chân sưng đau, đau tăng lên khi di chuyển, không thể gập bàn chân…
Để đặt lịch thăm khám tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Chấn thương gót chân Achilles ảnh hưởng đến khả năng đi lại và vận động của người bệnh tùy theo mức độ tổn thương. Do đó, nếu nhận thấy mặt sau chân hoặc khu vực gần gót chân đau nhức kèm theo những dấu hiệu bất thường, người bệnh nên nhanh chóng thăm khám để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời.
