Hướng dẫn chăm sóc vết thương cho người tiểu đường mau lành

Người bệnh tiểu đường lâu năm thường xuất hiện các biến chứng, nhất là biến chứng thần kinh và biến chứng mạch máu, khiến vết thương người bệnh tiểu đường lâu lành. Dưới đây là các thông tin hướng dẫn chăm sóc vết thương cho người tiểu đường, được bác sĩ CKI Phạm Thị Thu Hà, Trưởng đơn vị Bàn chân, khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM chia sẻ.

Các loại vết thương ở người đái tháo đường thường gặp

Người bệnh đái tháo đường có các tổn thương về thần kinh, mạch máu… làm tăng nguy cơ tổn thương trên da. Các loại vết thương người bệnh thường gặp phải như:

• Vết xước ở bàn chân do va chạm, đạp phải dị vật.
• Vết thương do cắt móng chân không đúng cách.
• Bóng nước: do cọ xát với giày, dép, tất…
• Vết chai chân.
• Vết thương do người bệnh vô ý gây ra (bỏng nước sôi, vết cắt, đứt…).

Các vết thương này nếu không được chăm sóc đúng cách và kịp thời có thể diễn tiến thành nhiễm trùng, lan rộng, thậm chí hoại tử.

Vì sao cần chăm sóc vết thương cho người tiểu đường đúng cách?

Người bệnh tiểu đường cần chăm sóc vết thương đúng cách, vì các lý do:

• Vết thương ở người tiểu đường dễ nhiễm trùng, viêm loét: Đường huyết cao kéo dài là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn phát triển, gây nhiễm trùng. Ngoài ra, người bệnh thường có đề kháng kém, khiến vi khuẩn dễ xâm nhập vào cơ thể.
• Khi vết thương tiến triển thành vết loét thì rất khó điều trị: Vết thương ở người bệnh tiểu đường thường chậm lành, do đường huyết cao kéo dài làm tổn thương xơ vữa, tắc hẹp mạch máu dẫn đến máu lưu thông kém, thiếu oxy nuôi mô làm vết thương khó lành, diễn tiến đến nhiễm trùng và hoại tử nhanh hơn. Ngoài ra, khi bác sĩ phát hiện biến chứng bàn chân đái tháo đường đồng nghĩa với các biến chứng về thận, mạch máu… đã xuất hiện, khiến quá trình điều trị phức tạp và khó khăn hơn nhiều.
• Vết thương thường được phát hiện muộn: Người bệnh tiểu đường có biến chứng thần kinh ngoại biên, khiến người bệnh mất cảm giác, không cảm nhận được cảm giác đau, rát, nóng, lạnh… và không phát hiện vết thương kịp thời, khiến vết thương dễ nhiễm trùng và lan rộng. (1)

Hướng dẫn chăm sóc vết thương cho người tiểu đường

Người bệnh tiểu đường không nên tự xử lý vết thương tại nhà mà nên tìm đến sự hỗ trợ của bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường. Quá trình chăm sóc vết thương cho người tiểu đường cần được thực hiện bởi bác sĩ để đảm bảo an toàn.

1. Đối với vết thương chưa nhiễm trùng

• Vệ sinh vết thương: Sử dụng các dung dịch như nước muối sinh lý, các dung dịch rửa sát khuẩn như Prontosan, Betadine…, sau đó thấm khô bằng bông sạch.
• Băng vết thương: Băng vết thương có vai trò quan trọng trong việc giúp lành thương và bảo vệ vết thương. Phương pháp băng vết thương và chọn lựa băng gạc phụ thuộc vào tình trạng vết thương, giai đoạn và vị trí vết thương, tránh đau đớn khi thay băng. Thay băng theo hướng dẫn của bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường.

2. Đối với vết thương bị nhiễm trùng

Quá trình chăm sóc vết thương nhiễm trùng gồm: kiểm soát nhiễm trùng và dịch tiết, cắt lọc mô hoại tử, cung cấp oxy tại chỗ, kích thích quá trình lành vết thương.

• Chăm sóc vết thương tại chỗ:
  • Cắt lọc để loại bỏ các mô hoại tử và mô xơ chai, dẫn lưu dịch tiết hoặc mủ ở vết thương.
  • Dùng các dung dịch sát trùng kết hợp với băng gạc tùy tình hình nhiễm khuẩn và giai đoạn vết thương mà chọn loại băng như Foam, Alginate, gạc tẩm bạc hay mật ong để kiểm soát mùi hôi, nhiễm trùng.
  • Sử dụng dụng cụ hút áp lực âm Vacuum assisted closure (VAC) để kiểm soát dịch tiết và các thuốc kích thích lên mô hạt để thúc đẩy vết thương nhanh lành.
• Chăm sóc toàn thân:
  • Sử dụng kháng sinh đường uống hoặc đường tiêm để kiểm soát tình trạng nhiễm trùng toàn thân.
  • Sử dụng thuốc ổn định đường huyết, huyết áp.

3. Chế độ ăn uống cho bệnh nhân tiểu đường đang có vết thương bàn chân

Người bệnh tiểu đường có vết thương cần cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể. Xây dựng chế độ ăn uống cân bằng các nhóm chất, tăng thực phẩm giàu protein và chất béo tốt như thịt bò nạc, thịt heo nạc, ức gà, cá, trứng, quả bơ, dầu ô liu, các loại đậu và hạt… Ăn nhiều rau xanh và trái cây tươi.

Hạn chế thực phẩm giàu tinh bột, thức ăn nhanh, đồ ngọt, tránh các món ăn chiên, nướng hoặc rang… Đôi khi sử dụng các thành phần dinh dưỡng định sẵn đầy đủ dưỡng chất như: sữa chuyên biệt cho người đái tháo đường, sữa chuyên biệt cung cấp dinh dưỡng mau lành thương…

Phòng ngừa vết thương ở người đái tháo đường tái phát

Để phòng ngừa vết thương, người bệnh đái tháo đường cần lưu ý: (2)

• Kiểm soát đường huyết ổn định theo mức đường huyết mục tiêu được bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường khuyến cáo.
• Kiểm tra bàn chân, phần mu bàn chân, lòng bàn chân và kẽ ngón chân hàng ngày.
• Không tự cắt vết chai chân, nên nhờ sự hỗ trợ của bác sĩ hoặc nhân viên y tế.
• Vệ sinh chân hàng ngày và lau khô bằng khăn sạch, mềm. Lau kỹ ở kẽ ngón chân.
• Thoa kem dưỡng ẩm chân, nhưng tránh thoa vào kẽ ngón chân.
• Chỉ cắt móng chân theo chiều ngang, không cắt theo hình vòm.
• Luôn luôn mang giày, dép, ngay cả khi ở trong nhà.
• Chọn giày, dép vừa vặn, mềm, không cấn chân.
• Không ngâm chân với nước nóng/nước lạnh, thoa dầu, sử dụng các loại miếng lót chân hoặc miếng đệm vòm chân không được bác sĩ chỉ định.

Người bệnh đái tháo đường nên duy trì lịch tái khám định kỳ với bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường để được kiểm tra tình trạng bàn chân, mạch máu, thần kinh…, giúp phát hiện và điều trị sớm các biến chứng của bệnh.

>>>Xem chi tiết: Người bị tiểu đường có được ngâm chân không?

Câu hỏi liên quan

Dưới đây là những thắc mắc liên quan đến việc chăm sóc vết thương cho người tiểu đường:

1. Bao lâu thì một vết thương ở người tiểu đường có thể lành?

Thời gian lành vết thương ở người bệnh tiểu đường phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: mức độ tổn thương, thời gian mắc bệnh, thời gian phát hiện vết thương… Có thể dao động từ vài tuần đến vài tháng.

2. Dấu hiệu nào cho thấy vết thương đang nhiễm trùng nặng?

Các dấu hiệu nhiễm trùng vết thương ở người bệnh tiểu đường gồm: sưng, nóng, đỏ vùng da xung quanh vết thương; vết thương chảy mủ và có mùi hôi; vùng da bị tổn thương chuyển màu tím, nâu sẫm hoặc đen. Nếu người bệnh có các dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân như sốt, lạnh run, có thể tụt huyết áp, nên nhanh chóng đến khám với bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường để được hỗ trợ kịp thời.

3. Người tiểu đường có nên tự thay băng không?

Người tiểu đường không nên tự thay băng, nhất là với các vết thương nhiễm trùng nặng. Nên tìm đến sự hỗ trợ của bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường hoặc nhân viên y tế.

4. Khi nào cần đến bệnh viện?

Người bệnh tiểu đường có các triệu chứng bất thường ở bàn chân như đau, nóng, buốt, tê chân; da chân khô, nứt nẻ, teo cơ vùng cẳng chân và mu bàn chân; có vết loét lâu lành kèm tiết dịch hôi; vết bóng nước hoặc hoại tử… nên nhanh chóng đến bệnh viện có khoa Nội tiết – Đái tháo đường để được bác sĩ khám và điều trị kịp thời.

Chăm sóc vết thương cho người tiểu đường kịp thời, đúng cách rất quan trọng, giúp phòng ngừa nhiễm trùng và tổn thương lan rộng, giảm nguy cơ cắt cụt chi. Người bệnh tiểu đường nên thường xuyên kiểm tra, chăm sóc bàn chân đúng cách và duy trì lịch tái khám định kỳ với bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường để kiểm soát bệnh hiệu quả.