Nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ thông qua quy tắc BE FAST giúp người bệnh có cơ hội được cứu chữa kịp thời và hạn chế nguy cơ tàn tật hoặc tử vong. Vậy, BE FAST là gì? Quy tắc BE FAST trong đột quỵ là gì?
BE FAST không phải là bệnh, mà là một cụm từ viết tắt dùng để mô tả các dấu hiệu nhận biết sớm của đột quỵ, được xây dựng dựa trên sự kế thừa từ bộ quy tắc FAST truyền thống, giúp mỗi người có thể nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ một cách toàn diện hơn.
Ban đầu, quy tắc FAST (viết tắt từ các chữ cái đầu của Face – mặt, Arms – tay, Speech – lời nói, Time – thời gian) được phát triển tại Anh vào năm 1988, tập trung vào việc nhận biết sớm 4 khía cạnh / biểu hiện của đột quỵ như mặt lệch, tay yếu, khó nói và thời gian can thiệp kịp thời. Tuy nhiên, qua nghiên cứu lâm sàng, có một số loại đột quỵ, đặc biệt là đột quỵ vùng sau não, có thể biểu hiện qua các triệu chứng mất thăng bằng và rối loạn thị lực mà quy tắc FAST ban đầu không đề cập đến.
Vì vậy, quy tắc BE FAST đã được hình thành, bổ sung thêm các dấu hiệu nhận biết liên quan đến mất cân bằng (Balance) và rối loạn thị lực (Eyes), từ đó giúp nhận diện sớm hơn các trường hợp đột quỵ có dấu hiệu không điển hình. Sự thay đổi này đã được nhiều tổ chức y tế và cộng đồng chuyên môn trên toàn cầu ủng hộ, chẳng hạn như Hiệp hội Đột quỵ Thế giới (WSO), nhằm tăng cường khả năng phát hiện và can thiệp kịp thời, góp phần giảm thiểu tổn thương não và cải thiện tỷ lệ hồi phục cho người bệnh sau đột quỵ. (1)
Theo ước tính, quy tắc FAST có tỷ lệ dự đoán chính xác đột quỵ nằm trong khoảng từ 64 – 77% (2). Trong khi đó, BE FAST cho thấy tỷ lệ dự đoán chính xác cao, có thể lên tới 95%, đặc biệt trong việc phát hiện các cơn đột quỵ não do thiếu máu cục bộ. (3)
Tương tự như FAST, quy tắc BE FAST trong đột quỵ cũng được xây dựng trên nguyên tắc “thời gian là vàng” – nhằm nhấn mạnh rằng mỗi phút trôi qua có thể dẫn đến tổn thương não nghiêm trọng nếu không không phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.
Mỗi chữ cái trong BE FAST đại diện cho một nhóm triệu chứng cần chú ý, giúp xác định nguy cơ đột quỵ và có biện pháp hành động nhanh chóng để bảo tồn chức năng não. Cụ thể như sau:
Nếu nhận thấy bản thân hoặc người thân đột ngột gặp khó khăn trong việc giữ thăng bằng, chao đảo và té ngã tại chỗ, đó có thể là biểu hiện của đột quỵ theo BE FAST. Sự mất cân bằng này xuất hiện do tổn thương vùng não điều phối cảm giác và phối hợp vận động, khiến người bệnh đánh mất nhận thức về phương hướng.
Thay đổi về thị lực, như mờ mắt toàn phần hoặc mất một phần tầm nhìn, có thể là dấu hiệu cảnh báo đột quỵ. Khi đột quỵ xảy ra, sự suy giảm thị lực thường diễn ra đột ngột do tắc mạch máu trong não hoặc ảnh hưởng đến vùng kiểm soát thị giác. Vì thế, BE FAST giúp mỗi người kiểm tra khả năng quan sát các biểu hiện bất thường ở mắt vì điều này giúp nhận biết và phản ứng nhanh chóng để tăng cơ hội bảo tồn chức năng não, đặc biệt ở vùng não điều khiển chức năng thị giác.
Dấu hiệu phổ biến của đột quỵ có thể là liệt mặt hoặc méo miệng. Để kiểm tra, có thể yêu cầu người bệnh cười hoặc nhếch môi. Nếu một bên khuôn mặt không cử động bình thường hoặc bị xệ xuống thì có thể là triệu chứng đột quỵ điển hình trong quy tắc BE FAST, xảy ra khi vùng não kiểm soát cơ mặt bị tổn thương do thiếu máu hoặc xuất huyết máu não.
Theo quy tắc BE FAST, đột ngột yếu hoặc tê cứng ở một bên cánh tay hoặc chân có thể là dấu hiệu đột quỵ thường gặp, thường do tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu làm tổn thương khu vực não chịu trách nhiệm vận động. Để kiểm tra, người thân có thể yêu cầu người bệnh giơ cả hai tay lên. Nếu một tay không thể nâng hoặc rơi xuống giữa chừng, cần nhanh chóng đưa người bệnh đến chuyên khoa cấp cứu. Việc xử lý kịp thời có thể giảm thiểu nguy cơ để lại di chứng nặng.
Các triệu chứng rối loạn ngôn ngữ như đột ngột nói ngọng, khó nói, không hiểu lời người khác nói… cũng có thể là dấu hiệu điển hình của đột quỵ. Khi kiểm tra theo quy tắc BE FAST, hãy yêu cầu người bệnh nói một câu đơn giản. Nếu họ không thể nói rõ hoặc lời nói không mạch lạc, đó là tín hiệu cho thấy vùng não liên quan đến ngôn ngữ đã bị tổn thương.
Thời gian chính là “nguyên tắc vàng” quyết định cơ hội sống và khả năng hồi phục sau đột quỵ. Khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào trong quy tắc BE FAST, cần gọi cấp cứu ngay lập tức, bởi vì mỗi phút trôi qua, có thể có thêm hàng triệu tế bào não bị tổn thương. Việc chần chừ gọi cấp cứu hoặc cố gắng tự xử lý tại nhà có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hoặc làm tăng nguy cơ tử vong.
Theo quy tắc BE FAST, người dân cần gọi cấp cứu và đưa người bệnh đến gặp bác sĩ ngay khi nhận thấy sự xuất hiện của bất kỳ dấu hiệu nào trong số các dấu hiệu dưới đây:
Khi có một trong các dấu hiệu đột quỵ theo quy tắc BE FAST, người dân không nên đợi các triệu chứng tự khỏi hoặc tự điều trị tại nhà, mà cần gọi cấp cứu 115 hoặc số điện thoại của bệnh viện có chuyên môn cấp cứu đột quỵ gần nhất, chẳng hạn như Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, thông qua hotline 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội) hoặc 028 7102 6789 – 093 180 6858 (TP.HCM). Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh có bộ phận cấp cứu đột quỵ túc trực 24/7 vào tất cả các ngày trong tuần, sẵn sàng hỗ trợ người bệnh đột quỵ trong tình huống nguy cấp.
Trong thời gian chờ xe cấp cứu, người dân có thể:
Để đặt lịch cấp cứu đột quỵ hoặc thăm khám sức khỏe tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bài viết đã cung cấp các thông tin giúp làm rõ BE FAST là gì? Nhờ có quy tắc BE FAST, người dân có thể nhanh chóng nhận ra các dấu hiệu cảnh báo của đột quỵ và khẩn trương liên hệ cấp cứu để giảm thiểu biến chứng, tăng khả năng hồi phục cho người bệnh.
