Thức khuya có bị lùn không? Có bị giảm chiều cao không?

Thức khuya có bị lùn không là thắc mắc thường gặp của nhiều người, đặc biệt là phụ huynh đang có con nhỏ hoặc các bạn trẻ thường xuyên thức khuya. Giấc ngủ là một trong những điều kiện tiên quyết để phát triển chiều cao tối ưu. Vậy thức khuya có giảm chiều cao không?

Các yếu tố ảnh hưởng đến chiều cao

Trước khi làm rõ vấn đề thức khuya có bị lùn không, chúng ta cần tìm hiểu sơ lược về một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến chiều cao để hiểu hơn về cơ chế tăng trưởng, phát triển thể chất. Chiều cao của một người chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm các yếu tố có thể thay đổi (dinh dưỡng, vận động, môi trường sống…) hoặc không thể thay đổi (di truyền, giới tính):

• Di truyền: Các nhà nghiên cứu đã xác định được hơn 12.000 biến thể di truyền có thể quy định tiềm năng phát triển chiều cao của một người. Đặc điểm gen ảnh hưởng khoảng 60-80% đến khả năng phát triển chiều cao, và các chủng tộc khác nhau thường có khác biệt nhất định về gen, dẫn đến sự chênh lệch chiều cao. (1)
• Giới tính: Ảnh hưởng đến chiều cao thông qua sự khác biệt về thời điểm dậy thì. Nữ giới bắt đầu dậy thì và ngừng phát triển chiều cao sớm hơn so với nam giới. Trước tuổi dậy thì, bé gái thường cao hơn bé trai cùng tuổi từ 0,5-1cm, nhưng sau dậy thì, bé trai thường cao hơn bé gái cùng tuổi từ 10-15cm.
• Nội tiết tố: Là yếu tố ảnh hưởng chiều cao rõ rệt, có liên quan đến hormone tăng trưởng, hormone sinh dục, cùng với sự hỗ trợ của hormone tuyến giáp. Thiếu hụt nội tiết tố hoặc hệ thống nội tiết hoạt động không hiệu quả có thể ảnh hưởng đến chiều cao.
• Giấc ngủ: Ngủ đủ giấc là một trong những yếu tố tiên quyết để hỗ trợ phát triển chiều cao tối ưu. Hormone tăng trưởng (GH) do tuyến yên tiết ra nhiều hơn cả vào ban đêm (22 giờ đêm đến 1 giờ sáng) và vào sáng sớm (5 giờ đến 7 giờ sáng). Đây chính là “khung giờ vàng” giúp xương phát triển nhanh chóng.
• Chế độ dinh dưỡng: Là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến chiều cao, dinh dưỡng tham gia vào quá trình xây dựng và phát triển xương, mô cơ. Chế độ ăn uống khoa học, cung cấp đầy đủ dưỡng chất thiết yếu giúp xương phát triển tối ưu, kích thích tăng trưởng chiều cao. Thiếu hụt dinh dưỡng có thể làm chậm quá trình phát triển, khiến một người bị nhẹ cân, thấp còi.
• Vận động, thể thao: Vận động thể chất kích thích cơ thể sản sinh hormone tăng trưởng (GH), giúp xương phát triển và chắc khỏe hơn. Hoạt động thể chất đúng cách còn giúp tăng mật độ xương, cải thiện chất lượng giấc ngủ và sức khỏe tổng thể, từ đó tối ưu hóa tiềm năng phát triển chiều cao.
• Môi trường sống: Sinh sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm hoặc gần các nguồn ô nhiễm có thể khiến hệ miễn dịch suy yếu, qua đó ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và chiều cao. Mặt khác, căng thẳng tâm lý do áp lực học tập hoặc công việc cũng có thể khiến cơ thể mệt mỏi, ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng và sự phát triển chung.

Như vậy, có nhiều yếu tố khác nhau có thể ảnh hưởng đến chiều cao. Trong đó, chất lượng giấc ngủ và sự tăng trưởng chiều cao có mối liên hệ mật thiết. Vậy mối liên hệ giữa giấc ngủ và chiều cao là gì?

Mối liên hệ giữa giấc ngủ và chiều cao là gì?

Tìm hiểu mối liên hệ giữa giấc ngủ và chiều cao giúp làm rõ hơn thắc mắc thức khuya có bị lùn không. Giấc ngủ không chỉ giúp cơ thể trẻ nghỉ ngơi mà còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển chiều cao của trẻ em và thanh thiếu niên. Khi ngủ, đặc biệt là trong giấc ngủ sâu (Non-REM), tuyến yên tiết ra hormone tăng trưởng (GH) với nồng độ cao nhất trong ngày. Hormone này giúp:

• Kích thích phát triển xương: GH tác động trực tiếp lên sụn tăng trưởng ở đầu xương, thúc đẩy quá trình phân bào và kéo dài xương, từ đó thúc đẩy tăng trưởng chiều cao.
• Thúc đẩy phát triển cơ bắp: Hormone tăng trưởng giúp cơ bắp và mô cơ thể phát triển.
• Điều hòa chuyển hóa: Tạo năng lượng và duy trì cân bằng nội môi cho quá trình tăng trưởng.

Trong giấc ngủ, cơ thể giảm tiết cortisol (hormone stress), tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển xương và sụn. Nếu thường xuyên thức khuya, ngủ ít hoặc ngủ không sâu giấc thì quá trình tiết GH có thể bị rối loạn, làm cản trở quá trình phát triển chiều cao tối ưu.

Thức khuya có bị lùn không?

Thường xuyên thức khuya không khiến một người bị lùn đi hay giảm đi chiều cao hiện tại, nhưng có thể làm hạn chế khả năng tăng trưởng chiều cao (thường ở trẻ em và thiếu niên). Giấc ngủ ban đêm là khoảng thời gian quan trọng để cơ thể phát triển nhờ hormone tăng trưởng được sản sinh mạnh mẽ. Thức khuya làm giảm tiết GH, khiến xương không tăng trưởng hết tiềm năng, đặc biệt ảnh hưởng đến trẻ em và thanh thiếu niên trong giai đoạn phát triển. (2)

Thời điểm hormone tăng trưởng được sản sinh nhiều hơn cả là khoảng 22 giờ đêm đến 1 giờ sáng. Trong khoảng thời gian này, cơ thể cần bước vào trạng thái ngủ sâu để sản sinh ra hormone tăng trưởng nhiều nhất có thể. Và để đạt được điều đó, thời gian đi ngủ cần phải bắt đầu trước đó 1-2 tiếng, tức là rơi vào khoảng 21 giờ đêm đến 22 giờ đêm. Thức khuya khiến trẻ bỏ qua “khung giờ vàng” để tăng tiết hormone tăng trưởng chiều cao, theo thời gian, chiều cao thực tế có thể thấp hơn so với chiều cao trung bình của độ tuổi.

Xem thêm: 13 tác hại của thức khuya ảnh hưởng lớn đến sức khỏe

Làm gì để trẻ phát triển chiều cao tối ưu?

Bên cạnh việc tìm hiểu thức khuya có lùn không, nhiều phụ huynh còn thể hiện sự quan tâm với các phương pháp giúp trẻ phát triển chiều cao tối ưu. Ở trẻ em, chiều cao tăng trưởng mạnh hơn cả trong giai đoạn từ 8-13 tuổi đối với bé gái và từ 10-15 tuổi đối với bé trai. Sau độ tuổi này, chiều cao vẫn tiếp tục phát triển nhưng chậm dần đi cho đến khi trưởng thành. Nhằm giúp trẻ có thể phát triển chiều cao tối ưu, cha mẹ cần:

• Theo dõi sức khỏe và tình trạng phát triển chiều cao của trẻ. Cha mẹ cần cho trẻ khám sức khỏe định kỳ 1-2 lần/năm, kiểm soát tốt các bệnh lý và vấn đề sức khỏe bất thường (nếu có) có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao.
• Trẻ nhỏ cần được ngủ đủ 8 tiếng mỗi đêm và ngủ trước 22 giờ.
• Trong bữa ăn hàng ngày, trẻ cần được bổ sung các chất dinh dưỡng thiết yếu như canxi, vitamin D, kẽm, lysin… để thúc đẩy sự tăng trưởng của các tế bào trong xương. Chế độ ăn dành cho trẻ cần bao gồm đa dạng, phong phú các nguồn thực phẩm như thịt, cá, trứng, sữa, rau xanh, trái cây… không chỉ có lợi cho quá trình phát triển thể chất mà còn có vai trò quan trọng đối với sức đề kháng và sức khỏe tổng thể.
• Nên khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể chất để tạo tác động tích cực đến sự phát triển chiều cao, giúp xương chắc khỏe. Trẻ có thể chạy bộ, đạp xe, bơi lội, chơi bóng chuyền… tùy theo sở thích.
• Trẻ nhỏ cần được sinh sống và học tập trong môi trường sạch sẽ, không khói bụi hay ô nhiễm để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển thể chất. Cha mẹ cần quan sát và điều chỉnh tư thế đi, đứng, ngồi, nằm của trẻ sao cho đúng để tạo điều kiện cho xương khớp phát triển tốt.

Xem thêm: Trẻ nên ngủ lúc mấy giờ để tăng chiều cao?

Thắc mắc thức khuya có bị lùn không đã được phần nào giải đáp. Thức khuya không chỉ ảnh hưởng đến sự tăng trưởng chiều cao của trẻ, mà còn có thể dẫn đến nhiều hệ lụy sức khỏe khác. Nếu trẻ hay thức khuya hoặc khó ngủ, mất ngủ, ba mẹ nên cho trẻ đi khám sớm tại chuyên khoa thần kinh hoặc khi nhi.