Viêm khớp dạng thấp có di truyền không là câu hỏi được nhiều bệnh nhân và gia đình thắc mắc khi đối mặt với căn bệnh tự miễn mãn tính này. Đây là mối quan tâm chính đáng bởi việc hiểu rõ yếu tố di truyền giúp định hướng phòng ngừa và theo dõi sức khỏe cho các thành viên trong gia đình.
Viêm khớp dạng thấp không được xếp vào nhóm bệnh có tính di truyền. Tuy nhiên, di truyền và một số yếu tố khác như tuổi tác, chấn thương, thừa cân… có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Điều này có nghĩa là, một số người dù có mang gen di truyền nhưng có thể không bị bệnh, ngược lại, một số người không mang gen nhưng lại mắc bệnh bởi tác động của những yếu tố khác.
Viêm khớp dạng thấp có di truyền không? Một số nghiên cứu ước tính rằng yếu tố di truyền chiếm khoảng 60% nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp (1). Nếu cha/mẹ hoặc cả cha và mẹ có gen di truyền liên quan tới bệnh lý này, thì có khả năng họ sẽ truyền gen nguy cơ đó sang con cháu.
Các chuyên gia cho biết, nguyên nhân gây bệnh viêm khớp dạng thấp là sự phối hợp giữa các đặc điểm gen của di truyền và yếu tố môi trường. Dù mang cùng một gen nguy cơ, nhưng người sống trong điều kiện môi trường lành mạnh có thể không bị mắc bệnh, trong khi đó, người thường xuyên hút thuốc lá, sử dụng chất kích thích, ăn uống không điều độ… lại có thể mắc bệnh. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu hiện vẫn chưa thể dự đoán chính xác liệu một người mang gen nguy cơ có thực sự mắc bệnh trong tương lai hay không.
Có khoảng 100 loại gen có liên quan đến RA, trong số đó, có thể kể đến một số gen chủ yếu như: (2)
Mang những loại gen kể trên chỉ làm tăng nguy cơ mắc bệnh, không phải 100% trường hợp mang các gen này chắc chắn sẽ mắc bệnh hoặc tất cả trường hợp mắc bệnh đều mang các gen này. Như vậy, viêm khớp dạng thấp có di truyền không sẽ không hoàn toàn phụ thuộc vào yếu tố gen.
Viêm khớp dạng thấp không phải là bệnh lây nhiễm, không lây từ người này sang người khác dù là tiếp xúc trực tiếp hay gián tiếp. Dù không lây lan theo cơ chế của bệnh truyền nhiễm, nhưng vẫn cần được quan tâm đúng mức vì đối tượng mắc bệnh có thể là bất cứ ai, từ trẻ em cho đến người lớn tuổi.
Vì vậy, mỗi người đều cần chủ động phòng ngừa viêm khớp dạng thấp bằng cách chăm sóc sức khỏe toàn diện. Quan trọng nhất trong phòng ngừa bệnh lý xương khớp này là tập luyện thể dục thể thao đều đặn và xây dựng chế độ dinh dưỡng cân đối. Dù bệnh có di truyền hay không thì việc duy trì lối sống khoa học cũng sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh.
Xem thêm về cơ chế thiếu má do viêm khớp dạng thấp để hiểu rõ hơn về bệnh lý xương khớp nguy hiểm này.
Bên cạnh đặc điểm di truyền, nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp còn liên quan đến một số yếu tố như độ tuổi, giới tính, môi trường, cân nặng… (3)
Bệnh xương khớp nói chung và viêm khớp dạng thấp nói riêng có mối liên hệ mật thiết với yếu tố tuổi tác. Mặc dù có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, nhưng bệnh thường gặp nhất ở người bệnh trong độ tuổi trung niên (từ 40-60 tuổi), đây thời điểm quá trình thoái hóa xương khớp diễn ra mạnh mẽ. Vì vậy, tuổi tác càng cao, nguy cơ mắc bệnh càng tăng.
Tâm Anh khuyên bạn nên thăm khám và kiểm tra xương khớp định kỳ để phát hiện và điều trị sớm
Nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp ở nữ giới cao gấp 2-3 lần so với nam giới. Trường hợp này có liên quan yếu tố hormone, sự mất cân bằng nội tiết tố estrogen và progesterone có thể gây ra hoặc làm tăng mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng viêm khớp dạng thấp. Một số nghiên cứu khác cho thấy, phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với phụ nữ trong độ tuổi khác.
Một số tác động từ môi trường như ô nhiễm, thời tiết khắc nghiệt (giá lạnh, ẩm thấp)… cũng có thể là nguyên nhân kích thích hệ thống miễn dịch tấn công các khớp của cơ thể, làm tăng nguy cơ viêm khớp dạng thấp. Bệnh lý này còn có liên quan tâm lý căng thẳng, stress… do có thể kích hoạt phản ứng viêm của hệ thống miễn dịch.
Người thường xuyên hút thuốc lá hoặc sử dụng chất kích thích dễ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp hơn so với người có lối sống lành mạnh. Trong thuốc lá (kể cả khói thuốc) chứa nhiều chất gây hại, làm tăng mức độ căng thẳng cho cơ thể và dẫn đến phản ứng viêm, góp phần làm tổn thương xương khớp và các cơ quan có liên quan đến bệnh.
Nhiễm khuẩn khiến lớp màng bao quanh khớp (synovium) bị viêm nhiễm và dày lên, dẫn đến tình trạng sụn và xương trong khớp bị phá hủy. Kết quả là dẫn đến bệnh xương khớp, bao gồm viêm khớp dạng thấp.
So với người có cân nặng cân đối, nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp ở người thừa cân, béo phì cao hơn gấp 5 lần. Cân nặng vượt ngưỡng an toàn là nguyên nhân gây ra các bệnh về động mạch vành, mạch máu bị co hẹp dẫn đến tình trạng máu khó lưu thông, không cung cấp đủ nguồn nuôi dưỡng cho hệ thống xương khớp.
Khi có người thân cùng huyết thống có tiền sử mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn. Trong trường hợp này, chúng ta cần chăm sóc sức khỏe đúng cách để phòng ngừa bệnh.
Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, tỷ lệ mắc bệnh càng cao hơn ở nhóm người thuộc đối tượng nguy cơ. Để phòng ngừa bệnh, không nên hút thuốc lá. Đây cũng là cách hiệu quả để giảm nguy cơ đột quỵ, bệnh tim, bệnh phổi…
Duy trì thói quen tập thể dục mỗi ngày rất tốt cho sức khỏe xương khớp, đồng thời giúp giảm rủi ro mắc RA. Mỗi người có thể lựa chọn cách vận động phù hợp dựa trên thể trạng và sở thích cá nhân của mình như đi bộ, bơi lội, yoga… Thể dục thể thao cũng là cách thức khoa học để duy trì vóc dáng cân đối, giúp giảm áp lực tác động lên sụn, phòng ngừa tổn thương xương khớp.
Trong kế hoạch phòng ngừa vằ ngăn chặn những biến chứng viêm khớp dạng thấp, chế độ ăn uống khoa học đóng vai trò rất quan trọng. Bổ sung thực phẩm giàu dưỡng chất, thực phẩm chống viêm như ổi, ớt chuông, cải xoăn, bông cải xanh… giúp ngăn ngừa và kiểm soát hiệu quả tình trạng bệnh. Ngoài ra, vitamin E và canxi trong hạt hướng dương, đậu phộng, hạnh nhân, sữa, phô mai… cũng rất tốt cho sức khỏe xương khớp.
Bài liên quan: Viêm khớp dạng thấp nên ăn gì kiêng gì?
Mỗi người nên chủ động thăm khám, tầm soát sức khỏe định kỳ để phòng ngừa viêm khớp dạng thấp từ sớm dù có mang gen nguy cơ hay không. Khám sức khỏe mỗi 3-6 tháng/lần hoặc khi có chỉ định của bác sĩ giúp theo dõi sức khỏe sát sao, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường (nếu có), từ đó kịp thời can thiệp và nâng cao hiệu quả điều trị.
Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là đơn vị y tế quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ đầu ngành cùng với trang bị hệ thống máy móc hiện đại: Máy chụp CT 768 lát cắt, CT 1975 lát cắt, CT 100.000 lát cắt; Hệ thống máy chụp cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix… Bệnh viện chuyên sâu về thăm khám và điều trị các bệnh lý cơ xương khớp, bao gồm viêm khớp dạng thấp. Bệnh viện cung cấp nhiều tiện ích y tế và mở rộng thăm khám ngoài giờ, áp dụng đầy đủ chính sách bảo hiểm giúp người bệnh tiết kiệm thời gian và chi phí.
Để thăm khám và điều trị bệnh lý, bạn hãy liên hệ Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 thông qua thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tìm hiểu viêm khớp dạng thấp có di truyền không giúp mỗi người chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình. Nếu có dấu hiệu mắc bệnh, nên đến bệnh viện sớm để bác sĩ thăm khám, điều trị. Tốt nhất nên tầm soát sức khỏe định kỳ để quản lý sức khỏe tốt hơn, nhất là đối với các đối tượng có yếu tố nguy cơ.
