Thai nhi bị thận lạc chỗ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Thai nhi bị thận lạc chỗ là một trong những dị tật bẩm sinh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ sau khi chào đời. Nguyên nhân thận lạc chỗ ở thai nhi là gì? Có những dấu hiệu nhận biết, phương pháp điều trị và cách phòng ngừa nào để phát hiện sớm các bất thường và bảo vệ tốt sức khỏe cho bào thai?

Thai nhi bị thận lạc chỗ là gì?

Thai nhi bị thận lạc chỗ là tình trạng bất thường trong quá trình phát triển của cơ thể thai nhi, khi thận không nằm đúng vị trí bình thường trong cơ thể (sau vùng bụng trên, dưới lớp phúc mạc bụng, trong khoang sau màng bụng, ở sau dạ dày).

Thông thường, thận của thai nhi bắt đầu được hình thành từ tuần thứ 5 – 9 của thai kỳ, ở vị trí thấp gần khung xương chậu. Trong quá trình phát triển, thận sẽ di chuyển dần dần lên phía trên và vào thắt lưng. Tuy nhiên nếu quá trình này gặp phải sự cố, thận có thể không di chuyển được đến đúng vị trí hoặc di chuyển sang một vị trí khác.

Tình trạng thận lạc chỗ có thể xảy ra ở một bên hoặc cả hai bên thận. Trong trường hợp thận bị lạc chỗ ở một bên thì bên thận còn lại sẽ hoạt động bình thường. Tuy nhiên, khi cả hai thận bị lạc chỗ, tình trạng này có thể gây ra những rối loạn nghiêm trọng về chức năng thận, gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của trẻ.

Vị trí thận thường nằm lạc chỗ ở thai nhi

Thận có thể lạc chỗ ở nhiều vị trí khác nhau, tùy vào mức độ và hướng di chuyển của thận trong thai kỳ. Cụ thể: (1)

• Thận nằm ở khung chậu: Đây là tình trạng thận không thể di chuyển lên khu vực thắt lưng mà vẫn giữ nguyên vị trí ở khu vực dưới của bụng, gần với các cơ quan trong khung chậu như các cơ quan sinh dục hoặc hệ tiêu hóa. Khi thận nằm vị trí này, khả năng lọc và bài tiết chất thải của thận có thể bị giảm sút do môi trường và cơ chế hoạt động không được tối ưu.
• Thận lạc một bên cơ thể: Một số trường hợp thận có thể bị lạc sang một bên của cơ thể, tức là thay vì nằm đối xứng hai bên cột sống, thận sẽ nằm  nằm lệch sang trái hoặc phải. Điều này có thể làm giảm chức năng hoạt động của thận và gây ra các vấn đề về tiết niệu hoặc làm tăng nguy cơ bị nhiễm trùng đường tiết niệu.

Căn bệnh này có phổ biến không?

Thai nhi bị thận lạc chỗ không phải là căn bệnh quá phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ và là vấn đề y tế cần được chú trọng quan tâm. Tỷ lệ mắc bệnh này ở thai nhi khoảng 1 trên 1.000 ca sinh. Tuy nhiên, có thể có sự khác biệt về tỷ lệ mắc bệnh ở các quốc gia và khu vực, tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau.

Phát hiện sớm tình trạng này có thể giúp bác sĩ đưa ra các phương án điều trị phù hợp, giảm thiểu các nguy cơ, biến chứng liên quan đến tình trạng này. Do đó, việc thực hiện siêu âm định kỳ trong thai kỳ là rất quan trọng góp phần phát hiện và điều trị kịp thời, hiệu quả các bệnh lý liên quan đến sự phát triển của thai nhi.

Nguyên nhân thai nhi bị thận lạc chỗ

Hiện nay nguyên nhân chính xác dẫn đến tình trạng thai nhi bị thận lạc chỗ vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, theo nhiều nghiên cứu cho thấy, một số yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến căn bệnh này như: (2)

• Rối loạn trong quá trình hình thành và phát triển của bào thai: Thận của thai nhi được hình thành từ giai đoạn đầu của thai kỳ, bắt đầu từ vị trí thấp ở khung chậu và dần di chuyển lên thắt lưng. Nếu quá trình di chuyển này bị gián đoạn do một số yếu tố như sự rối loạn phân chia tế bào hay sự phát triển bất thường của các mô, thận có thể không thể di chuyển đúng hướng, dẫn đến tình trạng thận bị lạc chỗ.
• Yếu tố di truyền: Một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của thận là yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có tiền sử về các bệnh lý thận hoặc các bất thường bẩm sinh liên quan đến thận, thận lạc chỗ ở thai nhi sẽ cao hơn.
• Yếu tố môi trường: Các yếu tố môi trường như tình trạng nhiễm trùng, tác động từ các chất độc hại, các loại thuốc và hóa chất trong thai kỳ, có thể làm ảnh hưởng đến quá trình di chuyển của thận hoặc làm phát sinh các dị tật về thận. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thận không di chuyển đến được đúng vị trí.

Nhiễm sắc thể ảnh hưởng đến tình trạng thận nằm lạc chỗ ra sao?

Nhiễm sắc thể đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển bình thường của thai nhi. Các dị tật liên quan đến bất thường nhiễm sắc thể như hội chứng Down, hội chứng Turner, hội chứng Edward, có thể ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển các cơ quan, bao gồm cả thận. Trong một số trường hợp, khi thai nhi mang những bất thường nhiễm sắc thể này, thận có thể không phát triển đúng vị trí hoặc gặp phải các vấn đề về chức năng.

Triệu chứng thận lạc chỗ ở thai nhi thường gặp

Trong suốt thai kỳ, tình trạng thận lạc chỗ thường không có biểu hiện rõ ràng và chỉ được phát hiện qua các xét nghiệm hoặc siêu âm. Tuy nhiên, sau khi trẻ sinh ra, nếu gặp phải tình trạng này, có thể xuất hiện các triệu chứng sau:

• Rối loạn tiểu tiện: Trẻ có thể gặp phải các vấn đề về tiểu tiện như tiểu rắt, tiểu đau, tiểu khó hoặc có máu trong nước tiểu, do chức năng của thận bị ảnh hưởng.
• Đau vùng bụng hoặc vùng thắt lưng: Do thận lạc chỗ, trẻ có thể gặp phải những cơn đau do thận không hoạt động hiệu quả hoặc bị chèn ép bởi các cơ quan khác trong cơ thể.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI): Bệnh có thể dẫn đến tình trạng tắc nghẽn hoặc rối loạn trong hệ thống bài tiết, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, từ đó gây nhiễm trùng đường tiết niệu.

Bệnh thận lạc chỗ ở thai nhi có nguy hiểm không?

Bệnh thận lạc chỗ ở thai nhi thường không gây nguy hiểm ở giai đoạn ban đầu nhưng nếu tình trạng này không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Bệnh có thể ảnh hưởng đến khả năng lọc và bài tiết chất thải của cơ thể, gây ra các bệnh lý mãn tính về thận hoặc các rối loạn đường tiết niệu như nhiễm trùng. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, nếu cả hai thận đều bị lạc chỗ hoặc không hoạt động đúng chức năng, trẻ có thể phải đối mặt với nguy cơ suy thận, gây ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển của trẻ.

Chẩn đoán thận lạc chỗ bằng cách nào?

Chẩn đoán thận lạc chỗ thường được thực hiện thông qua siêu âm thai. Siêu âm giúp bác sĩ xác định rõ vị trí của thận, phát hiện bất thường trong quá trình di chuyển của thận. Trong một số trường hợp, siêu âm 3D hoặc 4D có thể được sử dụng để cho hình ảnh rõ nét hơn về bệnh và các cơ quan khác ở khu vực xung quanh.

Ngoài ra, sau khi sinh, trẻ có thể được chụp X-quang bàng quang – niệu đạo khi tiểu (VCUG) hoặc thực hiện các xét nghiệm bổ sung khác như chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp cắt lớp vi tính (CT),… để đánh giá rõ hơn về cấu trúc và chức năng của thận.

Phương pháp điều trị thận nằm lạc chỗ ở thai nhi

Điều trị thận lạc chỗ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng và khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi. Trong những trường hợp nhẹ, nếu thận vẫn hoạt động bình thường và không có dấu hiệu của bất kỳ biến chứng nào, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ.

Tuy nhiên, nếu thận bị lạc chỗ gây ra các vấn đề về chức năng thận hoặc làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác, phẫu thuật có thể được bác sĩ chỉ định thực hiện để đưa thận về đúng vị trí. Phẫu thuật này thường được thực hiện khi trẻ đủ tuổi và có tình trạng sức khỏe ổn định.

Có thể phòng ngừa thận lạc chỗ ở thai nhi không?

Hiện nay, không có phương pháp cụ thể nào để ngăn ngừa tình trạng thai nhi có thận lạc chỗ, vì bệnh lý này có thể phát sinh do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm yếu tố di truyền và sự rối loạn trong quá trình phát triển của thai nhi. Tuy nhiên, các mẹ bầu có thể giảm thiểu nguy cơ bằng cách:

• Duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh và bổ sung đủ các vitamin, khoáng chất cần thiết cho sự phát triển của thai nhi.
• Tránh tiếp xúc với các chất độc hại, hóa chất hoặc thuốc không được chỉ định trong suốt thai kỳ.
• Thực hiện các xét nghiệm và siêu âm định kỳ để phát hiện sớm các bất thường và có phương án can thiệp kịp thời.

Thai nhi bị thận lạc chỗ là một trong những căn bệnh có tỷ lệ mắc không quá cao nhưng tiềm ẩn nhiều biến chứng và rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, hiệu quả. Việc thực hiện siêu âm định kỳ và kiểm tra sức khỏe đều đặn trong suốt thai kỳ sẽ giúp phát hiện sớm tình trạng này và bảo vệ trẻ phát triển khỏe mạnh.