Hóa trị là một trong những phương pháp điều trị ung thư phổ biến nhất. Người bệnh sẽ được điều trị bằng các loại hóa chất để tiêu diệt tế bào ung thư, ngăn chặn quá trình phát triển và xâm lấn của chúng. Vậy sau khi truyền hóa chất nên làm gì để phác đồ điều trị hiệu quả? Dưới đây là các chia sẻ từ bác sĩ CKII Nguyễn Trần Anh Thư, khoa Ung Bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Sau khi truyền hóa chất điều trị ung thư, tủy xương người bệnh có thể bị ảnh hưởng, giảm khả năng sản xuất bạch cầu, hồng cầu và/hoặc tiểu cầu. Bạch cầu là những tế bào quan trọng của hệ thống miễn dịch, lượng bạch cầu giảm có thể gây suy giảm sức đề kháng của người bệnh, dẫn đến tình trạng sốt, lở miệng, nuốt đau, tiêu chảy… Ngoài ra, khi giảm hồng cầu, tiểu cầu người bệnh có thể gặp những tình trạng như:
Vậy sau khi truyền hóa chất nên làm gì để cơ thể phục hồi nhanh hơn? Dưới đây là những lời khuyên cho người bệnh: (1)
Quá trình điều trị ung thư và nỗi lo lắng, sợ hãi có thể khiến người bệnh kiệt sức. Do đó, sau khi truyền hóa chất, người bệnh nên nghỉ ngơi đầy đủ để phục hồi sức khỏe. Nên ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi bất cứ khi nào cảm thấy mệt mỏi. Người bệnh nên tập thói quen đi ngủ và thức dậy cùng thời điểm mỗi ngày để cơ thể làm quen dần với chu kỳ nghỉ ngơi. Ngoài ra, nên ưu tiên những sở thích nhẹ nhàng như đọc sách, nghe nhạc…
Nước đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất, đào thải độc tố khỏi cơ thể, hỗ trợ chức năng tiêu hóa… Do đó, một trong những câu trả lời cho người bệnh ung thư thắc mắc “sau khi truyền hóa chất nên làm gì” là uống đủ nước khoảng 1,5 lít – 2 lít/ngày (lượng nước có thể thay đổi tùy theo cân nặng, cũng như các vấn đề bệnh lý khác đi kèm).
Ngoài ra, một số người bệnh gặp những tác dụng phụ khác của hóa trị như tiêu chảy, nôn mửa… khiến cơ thể mất nước. Nên bù nước bằng nước lọc, các thức uống khác như trà thảo mộc (không chứa caffein), nước trái cây ít đường, sữa… Với người bệnh lớn tuổi, nên thường xuyên uống nước bởi cơ thể vẫn cần nước nhưng lại ít có cảm giác khát.
Tuy thuốc hóa trị tấn công và tiêu diệt tế bào ung thư, nhưng nó cũng ảnh hưởng đến các tế bào khỏe mạnh khác. Đa số người bệnh có tình trạng chán ăn, buồn nôn hoặc thay đổi vị giác sau khi hóa trị. Họ có thể cảm thấy thực phẩm có vị kim loại. Thuốc hóa trị cũng có thể làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cơ thể, do các tế bào ở hệ tiêu hóa bị tổn thương.
Do đó, người bệnh cần cung cấp đầy đủ dinh dưỡng để nuôi dưỡng cơ thể, cải thiện hệ miễn dịch và thúc đẩy quá trình phục hồi. Cần có chế độ ăn phù hợp, cân bằng các nhóm chất: protein, chất béo lành mạnh, carbohydrate, chất xơ, vitamin và khoáng chất. Người bệnh ung thư cần ưu tiên những thực phẩm lành mạnh gồm: rau xanh và trái cây, thịt nạc, cá, trứng, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt và đậu… Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ ngọt, nước ngọt…
Sau khi truyền hóa chất điều trị ung thư, người bệnh có thể gặp nhiều tác dụng phụ như: buồn nôn, nôn, mệt mỏi, đau… Những tác dụng phụ này có thể kéo dài sau thời gian điều trị và có thể dẫn đến nhiễm trùng, mất nước, suy nhược cơ thể… Nên thông báo ngay với bác sĩ nếu bạn gặp phải bất cứ triệu chứng nào nghi ngờ là tác dụng phụ của quá trình điều trị hóa chất.
Sau khi hóa trị, hệ miễn dịch của người bệnh suy giảm. Do đó người bệnh và người chăm sóc cần giữ vệ sinh sạch sẽ, hạn chế đến nơi đông người để tránh tiếp xúc với các nguồn lây bệnh, giảm nguy cơ mắc bệnh. Các lưu ý về vệ sinh cá nhân cho người bệnh và người chăm sóc gồm:
Người bệnh ung thư sau khi hóa trị nên vận động nhẹ nhàng, tránh hoạt động nặng để không mất sức. Các bài tập nhẹ, vừa sức giúp tăng cường lưu thông khí huyết, cải thiện hệ miễn dịch, giúp ngủ ngon hơn và hạn chế mệt mỏi. Có thể chọn những bài thể dục nhẹ nhàng như: đi bộ, đạp xe, yoga…
Một trong những lưu ý quan trọng nhất cho người bệnh sau khi truyền hóa chất là tuân thủ lịch tái khám và điều trị của bác sĩ khoa Ung bướu. Bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng sức khỏe, thực hiện các xét nghiệm, chụp chiếu (xét nghiệm máu, chụp X-quang, CT…) để xác định tình trạng bệnh (có tái phát/di căn không), đồng thời có biện pháp kiểm soát các tác dụng phụ người bệnh đang gặp phải.
Ngoài ra, người bệnh có thể cần những lời khuyên về dinh dưỡng hoặc vận động để hỗ trợ quá trình phục hồi hiệu quả hơn.
Người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ chỉ định dùng thuốc của bác sĩ. Loại thuốc, liều sử dụng, thời gian sử dụng thuốc… đều được bác sĩ Ung bướu cân nhắc sao cho phù hợp nhất với tình trạng của mỗi người bệnh, nhằm giảm thiểu tác dụng phụ và thúc đẩy tốc độ phục hồi. Do đó, người bệnh tuyệt đối không tự ý thay đổi liều thuốc, loại thuốc hoặc ngừng thuốc.
Người bệnh ung thư thường có tâm lý sợ hãi, lo lắng. Điều này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, khiến người bệnh mất động lực và niềm tin vào điều trị. Tâm lý là một trong những sức mạnh quan trọng để người bệnh chiến đấu và chiến thắng bệnh tật, do đó không chỉ cần sự nỗ lực, cân bằng và tinh thần lạc quan của chính người bệnh mà còn là sự giúp đỡ, đồng hành từ người thân, bạn bè và đội ngũ y bác sĩ.
Trong quá trình phục hồi sau hóa trị ung thư, người bệnh cần lưu ý:
Người bệnh ung thư sau khi hóa trị nên dành thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn để phục hồi sức khỏe. Không nên làm việc nặng hoặc vận động, chơi thể thao quá sức. Với người bệnh ung thư vú, nếu có nạo hạch nách thì không nên mang vác nặng, nhất là bên tay cùng phía với bên vú phẫu thuật.
Sức đề kháng yếu khiến người bệnh dễ bị lây nhiễm nếu tiếp xúc với các nguồn gây bệnh. Do đó, người bệnh nên nghỉ ngơi tại nhà, cách ly với nguồn bệnh khác, nhất là các bệnh truyền nhiễm.
Thực phẩm cay nóng hoặc đồ sống có thể gây tổn thương hệ tiêu hóa hoặc tăng nguy cơ nhiễm khuẩn, nhiễm ký sinh trùng… Hệ miễn dịch của người bệnh sau hóa trị bị suy giảm đáng kể, do đó có thể làm trầm trọng hơn triệu chứng rối loạn tiêu hóa, khiến người bệnh thêm mệt mỏi, yếu sức.
Các hóa chất trong thuốc lá làm suy yếu hệ miễn dịch, tăng nguy cơ nhiễm trùng và các bệnh mạn tính như ung thư phổi và bệnh tim. Chúng gây tổn hại cho cơ thể và làm chậm quá trình phục hồi của người bệnh.
Sau khi hóa trị, người bệnh ung thư không nên uống rượu. Không chỉ gây hại cho các cơ quan nội tạng, rượu còn làm tăng nguy cơ mắc thêm loại ung thư khác, như ung thư miệng và cổ họng.
Ngay khi nhận thấy dấu hiệu bất thường về sức khỏe hoặc những triệu chứng sau, người bệnh nên nhanh chóng đến gặp bác sĩ Ung bướu để được hỗ trợ: (2)
Khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Ung bướu, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 là các địa chỉ uy tín chuyên khám, tư vấn và điều trị các bệnh về u bướu lành tính và ác tính (ung thư).
Khoa có đội ngũ chuyên gia, bác sĩ giàu kinh nghiệm, vững chuyên môn và tâm huyết với người bệnh; cùng với hệ thống máy móc xét nghiệm, chụp chiếu, siêu âm, phòng pha hóa chất áp suất âm, ghế truyền hóa chất… hiện đại, được nhập khẩu chính hãng từ Mỹ, Đức, Nhật…, hỗ trợ chẩn đoán, điều trị chính xác, hiệu quả, nhanh chóng, giúp người bệnh yên tâm điều trị và phục hồi.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là những thông tin giải đáp thắc mắc: người bệnh ung thư sau khi truyền hóa chất nên làm gì để điều trị hiệu quả. Ngoài chế độ dinh dưỡng lành mạnh, đầy đủ dinh dưỡng, vận động và nghỉ ngơi hợp lý, người bệnh cần giữ tinh thần lạc quan, tin tưởng vào bác sĩ để tăng hiệu quả điều trị.
