Có khoảng 30% người trưởng thành từng bị đau lưng cơ năng ít nhất một lần trong đời, trong đó, tỷ lệ nữ giới cao hơn nam giới. Nếu không kịp thời can thiệp, tình trạng này có thể dẫn đến biến chứng. Vậy đau thắt lưng cơ năng là gì? Triệu chứng và phòng ngừa như thế nào?
Đau lưng cơ năng (hay đau thắt lưng cơ năng) là tình trạng đau co thắt một nhóm cơ nhất định ở vùng thắt lưng, chủ yếu xảy ra do hiện tượng căng cơ, giãn dây chằng, bong gân… trong quá trình sinh hoạt và làm việc, không phải do bệnh lý. Đa số trường hợp, tình trạng này chỉ gây đau mức nhẹ, nhưng cơn đau có thể lan rộng nếu không can thiệp kịp thời và đúng cách.
Đau thắt lưng cơ năng dễ gặp ở người làm việc trong môi trường vận động ít/ vận động nhiều hoặc lao động nặng trong thời gian dài như nhân viên văn phòng, vận động viên, công nhân khuân vác… Làm việc sai tư thế, mang vác nặng và một số yếu tố khách quan khác có thể tác động vùng thắt lưng dẫn đến đau nhức [1].
Sinh hoạt và làm việc sai tư thế khiến cơ lưng bị căng cứng, lâu ngày có thể gây đau ở thắt lưng. Kéo dài thói quen ngồi khom lưng, khiêng vác sai tư thế, ngủ gập người, kê gối nằm quá cao… làm tăng nguy cơ cong vẹo cột sống, gù lưng.
Ít vận động khiến cơ lưng yếu đi, cứng lại và dễ bị chấn thương, gây tăng nguy cơ đau lưng cơ năng. Ngồi nhiều và không hoạt động thể chất làm cho vùng thắt lưng chịu nhiều áp lực bởi trọng lượng của nửa trên cơ thể, lâu ngày gây mỏi và đau nhức cơ thắt lưng.
Vận động liên tục, thường xuyên mang vác vật nặng tạo ra áp lực nặng nề lên cột sống, khiến dây chằng vùng thắt lưng bị giãn hoặc co rút đột ngột dẫn đến cơn đau. Đau lưng cơ năng trong trường hợp này thường là những cơn đau âm ỉ và dữ dội, người bệnh gặp khó khăn khi thực hiện tư thế cúi xuống hoặc xoay vặn cơ thể.
Chấn thương do tai nạn, va chạm, té ngã… là một trong những nguyên nhân gây đau lưng cơ năng. Chấn thương có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhất là những người không sử dụng dụng cụ bảo hộ khi làm việc hoặc chơi thể thao.
Một số người bệnh đau lưng cơ năng do bị ảnh hưởng bởi thời tiết. Khi trời trở lạnh, nhiệt độ môi trường giảm sẽ tác động đến quá trình lưu thông máu. Điều này gây ra sự giảm dần của các tế bào và khả năng đàn hồi của cơ bắp, kết quả là gây co cứng cơ và đau cơ, bao gồm cơ thắt lưng.
Yếu tố tinh thần có tác động đáng kể đến tình trạng đau lưng cơ năng. Tinh thần căng thẳng khiến các cơ ở lưng căng lên. Căng thẳng quá mức làm cho nhịp thở thay đổi, các mạch máu co lại làm giảm lưu lượng máu đến cơ lưng và gây đau.
Khi bị cảm cúm, các khớp và cơ của người bệnh luôn trong tình trạng đau mỏi, nhất là cơ ở vùng lưng dưới. Đau cơ bắp nói chung và đau lưng nói riêng có thể là phản ứng cho thấy hệ miễn dịch của cơ thể đang chống lại tác nhân gây bệnh từ bên ngoài.
Đau lưng cơ năng có thể do sự thay đổi nội tiết tố prostaglandin bên trong cơ thể, thường xảy ra ở phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt. Quá trình mang thai hoặc giai đoạn tiền mãn kinh cũng có thể khiến phụ nữ bị đau nhức thắt lưng.
Triệu chứng đau lưng cơ năng có sự khác biệt nhất định đối với các trường hợp khác:
Đau lưng cơ năng là tình trạng không nguy hiểm, cơn đau thường chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn, sau đó có thể thuyên giảm và biến mất khi người bệnh điều chỉnh tư thế đúng, có chế độ sinh hoạt và làm việc hợp lý.
Tuy nhiên, người bệnh không nên chủ quan. Nếu không thăm khám và can thiệp kịp thời, đau lưng cơ năng có thể trở nặng làm suy giảm khả năng vận động và gây biến chứng như đau lưng mạn tính, tăng nguy cơ thoái hóa cột sống và một số bệnh cơ xương khớp khác.
Bác sĩ bắt đầu quá trình chẩn đoán đau lưng cơ năng bằng các phương pháp thăm khám lâm sàng, bao gồm:
Sau bước thăm khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện thêm một số phương pháp xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang, chụp MRI, chụp CT, đo điện cơ hoặc EMG… để chẩn đoán bệnh chính xác hơn. Xét nghiệm hình ảnh là phương pháp kiểm tra nhanh và ít xâm lấn, giúp bác sĩ đánh giá mức độ tổn thương quanh vùng thắt lưng, xác định nguyên nhân gây đau là do bệnh lý hay chấn thương và định hướng điều trị hiệu quả.
Để chữa đau lưng cơ năng an toàn và hiệu quả, người bệnh cần thực hiện theo chỉ dẫn của bác sĩ. Dưới đây là một số phương pháp hiệu quả:
Người bệnh đau lưng cơ năng nên tạm thời gác lại công việc, hạn chế vận động và ngồi nhiều. Người bệnh cần dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn tinh thần bằng các hoạt động nhẹ nhàng phù hợp với thể chất như nghe nhạc, đọc sách, xem phim… Không nên cố gắng cử động vùng thắt lưng để tránh gia tăng cơn đau.
Chườm nóng và chườm lạnh hỗ trợ giảm đau, thích hợp với các trường hợp bị đau lưng cấp tính. Chườm lạnh giúp làm co mạch máu, gây tê cơn đau, giảm sưng và chống viêm. Chườm nóng kích thích lưu thông máu, thư giãn các cơ. Người bệnh có thể chườm nóng/chườm lạnh khoảng 3 lần/ngày, mỗi lần tối đa 20 phút để cải thiện triệu chứng khó chịu do đau lưng cơ năng.
Xoa bóp, massage lưng mang lại hiệu quả đáng kể trong việc giảm đau nhức, kích thích quá trình phục hồi các cơ bắp quanh vùng thắt lưng. Người bệnh cần tham khảo ý kiến của chuyên gia về phương pháp xoa bóp đúng cách để đảm bảo an toàn và đạt được hiệu quả khả quan.
Điều trị đau lưng cơ năng bằng phương pháp vật lý trị liệu hướng đến mục tiêu giảm đau, giúp người bệnh khôi phục khả năng vận động ở mức tốt nhất có thể. Vật lý trị liệu bao gồm các tác nhân vật lý và bài tập vận động, có thể giúp phục hồi chức năng cho cơ thể và phòng ngừa đau lưng tái phát.
Thuốc có tác dụng giảm đau tạm thời, xoa dịu triệu chứng đau lưng cơ năng. Người bệnh dùng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ, đảm bảo liều dùng và thời gian sử dụng, không nên lạm dụng thuốc trong mọi trường hợp.
Nếu triệu chứng kéo dài dai dẳng sau 6 tuần, bác sĩ sẽ xem xét loại trừ các nguyên nhân thực thể khác (thoát vị, trượt đốt, khối u…) trước khi quyết định hướng điều trị tiếp theo.
Xây dựng kế hoạch làm việc và nghỉ ngơi hợp lý giúp phòng ngừa đau lưng cơ năng nói riêng và đau nhức xương khớp nói chung. Nên dành thời gian nghỉ ngơi sau mỗi 30 phút đến 1 tiếng làm việc, có thể thực hiện các động tác vận động nhẹ nhàng hoặc ngồi/nằm nghỉ ngơi tùy thuộc vào tính chất công việc.
Điều chỉnh tư thế đúng khi vận động là chìa khóa quan trọng để phòng ngừa đau lưng cơ năng. Nên duy trì tư thế đúng khi đứng, ngồi, nằm hoặc bưng bê đồ vật.
Tập thể dục đều đặn giúp xương khớp tăng tính linh hoạt, hỗ trợ săn chắc cơ bắp, phòng tránh và cải thiện đau lưng cơ năng. Thể dục thể thao mỗi ngày còn là cách giảm cân hiệu quả, góp phần giảm áp lực về mặt trọng lượng lên vùng lưng. Ngoài ra, nếu bạn là người thường xuyên tập thể hình thì có thể xem thêm bài viết đau cơ sau khi tập gym để có phương pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả.
Chế độ ăn uống khoa học, cân bằng dưỡng chất có thể hỗ trợ thuyên giảm tình trạng đau nhức quanh vùng thắt lưng, giảm bớt những yếu tố gây đau lưng. Chất dinh dưỡng thiết yếu trong thực phẩm có vai trò xây dựng nền tảng xương khớp chắc khỏe, nâng cao khả năng phòng ngừa bệnh lý, bao gồm đau lưng cơ năng.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Đau lưng cơ năng tuy không đe dọa tính mạng nhưng có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng hơn nếu người bệnh không thăm khám và điều trị đúng cách. Khi bị đau lưng kéo dài không thuyên giảm, người bệnh nên nhanh chóng đến bệnh viện có chuyên khoa Cơ xương khớp, Chấn thương chỉnh hình để bác sĩ chẩn đoán, điều trị.
