Chế độ dinh dưỡng đầy đủ, cân bằng góp phần cải thiện chất lượng tinh trùng ở nam giới. Vậy nam giới bị tinh trùng yếu nên ăn gì và kiêng gì để cải thiện chất lượng tinh binh? ThS.BSNT Nguyễn Xuân Anh Duy, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội sẽ chia sẻ chi tiết trong bài viết sau.
Một nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng số lượng tinh trùng trung bình của nam giới đã giảm tới 59% trong vòng 38 năm qua, làm dấy lên lo ngại về sức khỏe sinh sản trên toàn cầu. Theo số liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), trong khoảng 35% các cặp vợ chồng gặp vấn đề vô sinh, nguyên nhân có thể đến từ cả hai phía, trong đó tỷ lệ vô sinh do nam giới ngang bằng với nguyên nhân từ nữ giới, chiếm khoảng 40%.
Dù chưa có kết luận chính xác về nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm về số lượng và chất lượng tinh trùng, các nghiên cứu đã chỉ ra nhiều yếu tố có thể tác động đến quá trình sinh tinh và chất lượng tinh trùng. Theo bác sĩ Duy, một số nguyên nhân chính có thể liên quan đến tình trạng này bao gồm chế độ ăn uống không hợp lý, thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh và tác động của môi trường sống.
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe sinh sản nam giới. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiếu hụt các vi chất quan trọng như kẽm, vitamin D, selen, omega-3 có thể làm giảm chất lượng tinh trùng. Những dưỡng chất này đóng vai trò trong việc duy trì quá trình sản xuất tinh trùng và đảm bảo sự phát triển của tế bào sinh tinh. Nam giới có chế độ ăn kém hoặc mất cân bằng dinh dưỡng có thể gặp phải nguy cơ suy giảm số lượng tinh trùng cao hơn so với những người duy trì một chế độ ăn hợp lý và đầy đủ dưỡng chất.
Ngoài ra, thói quen tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn, đặc biệt là các món ăn nhanh, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ tác động xấu đến sức khỏe, đặc biệt là sức khoẻ sinh sản. Những loại thực phẩm này không chỉ làm tăng nguy cơ béo phì mà còn chứa nhiều chất béo bão hòa, chất bảo quản có thể ảnh hưởng đến nội tiết tố nam, từ đó làm giảm khả năng sản xuất tinh trùng.
Chế độ dinh dưỡng đầy đủ dưỡng chất đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe sinh sản ở cả nam giới và phụ nữ. Bác sĩ Duy nhấn mạnh việc ăn uống khoa học, cân bằng và đa dạng thực phẩm không chỉ giúp tăng cường thể lực mà còn hỗ trợ quá trình sản xuất tinh trùng và cải thiện sức khỏe sinh sản nam giới. Thay vì chỉ tập trung vào một số loại thực phẩm riêng lẻ, nam giới nên xây dựng chế độ ăn hợp lý, kết hợp nhiều nhóm thực phẩm khác nhau để đảm bảo cung cấp đầy đủ vi chất thiết yếu cho cơ thể.
Dưới đây là một số thực phẩm tốt cho sức khỏe sinh sản mà nam giới có thể bổ sung vào thực đơn hàng ngày.
Vitamin B12 có nhiều trong phô mai, sữa chua ít béo, thịt gà và lòng đỏ trứng gà. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng vitamin B12 có tác động tích cực đối với chất lượng tinh dịch và sinh lý tinh trùng như: tăng số lượng tinh trùng, cải thiện khả năng vận động và giảm tổn thương DNA trong tế bào tinh trùng. Bên cạnh đó vitamin B12 còn có khả năng ngăn ngừa xuất tinh sớm ở cánh mày râu.
Vitamin C là chất chống oxy hóa thiết yếu giúp bảo vệ các tế bào khỏi bị tổn thương do stress oxy hóa và các gốc tự do. Vitamin này đã được chứng minh là làm tăng số lượng, khả năng di động và hình thái của tinh trùng, bảo vệ DNA của tinh trùng trước các gốc tự do.
Cam, chanh, bưởi, táo, ổi, cà chua, ớt chuông, dưa leo… là những loại thực phẩm giàu vitamin C.
Vitamin E là một loại vitamin tan trong chất béo có thể giúp bảo vệ tinh trùng trước các gốc tự do. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng vitamin E cải thiện khả năng di chuyển của tinh trùng, trong khi đó vitamin C có chức năng tái tạo vitamin E. Do đó, hai loại vitamin này có thể phối hợp với nhau hiệu quả để cải thiện chức năng của tinh trùng.
Do quá trình oxy hóa trong cơ thể diễn ra liên tục nên nam giới cần chú ý bổ sung vitamin E thường xuyên. Những thực phẩm chứa nhiều vitamin E gồm rau bina, cải xoăn, quả bơ, hạt hướng dương, ngũ cốc nguyên hạt, dầu đậu nành, dầu hướng dương… Bên cạnh đó, nam giới có thể uống thêm viên uống bổ sung vitamin E theo hướng dẫn của bác sĩ.
Các loại hải sản quen thuộc như hàu sữa, cá hồi, tôm… nằm trong danh sách những thực phẩm mà nam giới bị tinh trùng yếu nên ăn. Đây là những thực phẩm giúp cải thiện chất lượng tinh trùng hiệu quả nhờ lượng kẽm lớn, vitamin E có tác dụng tăng cường tái tạo tế bào, chống các gốc tự do, tối ưu chất lượng tinh trùng. Nam giới bị tinh trùng yếu nên ăn nhiều hải sản, chế biến chín kỹ nhằm cải thiện chất lượng tinh binh.
Axit folic (hay còn gọi là vitamin B9) có tác dụng sản xuất và duy trì tế bào mới, đóng vai trò thiết yếu trong quá trình phân chia tế bào. Đồng thời folate có khả năng chống oxy hóa giúp hạn chế tinh trùng bất thường nhiễm sắc thể. Tuy nhiên cơ thể không thể tự tạo ra loại vitamin thiết yếu này mà chỉ có thể bổ sung thông qua chế độ ăn uống.
Vì vậy nam giới bị tinh trùng yếu nên ăn nhiều rau xanh (bông cải, măng tây, rau bina), thịt gà tây, thịt vịt, trái cây họ cam quýt, chuối, dâu tây, đậu xanh, đậu lăng… bởi đây là những thực phẩm chứa hàm lượng folate nhiều nhất.
Kẽm là khoáng chất vi lượng quan trọng của cơ thể, đặc biệt trong quá trình sản xuất hormone sinh dục nam và hoạt động sinh tinh. Vì vậy, việc bổ sung các thực phẩm chứa nhiều kẽm vào thực đơn hàng ngày góp phần cải thiện tình trạng tinh trùng yếu, giảm tỷ lệ tinh trùng dị dạng, tăng khả năng thụ tinh thành công.
Một số thực phẩm giàu kẽm cánh mày râu nên ưu tiên cho thực đơn hàng ngày gồm hàu, tôm, cua, cá hồi, thịt bò, thịt gà, sữa tươi, phô mai, các loại hạt…
Axit béo Omega-3 góp phần thúc đẩy quá trình hình thành tế bào mới, đặc biệt là quá trình sinh tinh. Bổ sung loại axit béo này có khả năng cải thiện chất lượng tinh trùng, tăng khả năng di động, cải thiện hiệu quả khả năng sinh sản ở nam giới. Các thực phẩm giàu Omega-3 gồm các loại cá béo (cá thu, cá hồi, cá ngừ…) và một số loại hạt (óc chó, chia, lanh).
D-Aspartate là một axit amin nội sinh có liên quan đến quá trình giải phóng LH và testosterone ở người. Một nghiên cứu(1) chỉ ra rằng bổ sung D-aspartate làm tăng đáng kể nồng độ và khả năng di chuyển của tinh trùng, giúp tối ưu khả năng thụ tinh thành công. Tiêu thụ nhiều thịt bò, hàu sữa giúp tăng axit D-Aspartate trong cơ thể.
Vitamin D đóng vai trò quan trọng trong cơ thể, bao gồm điều chỉnh hệ thống miễn dịch, cải thiện chức năng cơ và cải thiện hệ miễn dịch. Đặc biệt, Vitamin D ảnh hưởng đến nồng độ testosterone và chất lượng tinh trùng. Trong một nghiên cứu gần đây, khả năng di động của tinh trùng ở những người đàn ông có mức vitamin D bình thường tốt hơn trường hợp nam giới bị thiếu vitamin D.
Để tăng cường vitamin D, nam giới có thể cân nhắc giới nắng sáng sớm, ăn nhiều cá hồi, cá thu, trứng, uống sữa và các sản phẩm khác từ sữa…
Lycopene là một chất chống oxy hóa mạnh, có nhiều trong các thực phẩm tự nhiên như cà chua, ớt chuông đỏ và dưa hấu, giúp bảo vệ tinh trùng khỏi tổn thương do gốc tự do. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng bổ sung Lycopene giúp cải thiện các thông số tinh trùng ở nam giới, tăng khả năng thụ tinh thành công.
Bác sĩ Duy cho biết để cơ thể hấp thụ lượng lycopene tối đa, nam giới nên chế biến thực phẩm bằng phương pháp nấu ở nhiệt độ thấp nhằm duy trì hàm lượng lycopene trong thực phẩm.
Coenzyme Q10 (CoQ10) là loại enzym đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất năng lượng, chuyển hóa thức ăn thành năng lượng trong tế bào. Đối với sức khỏe sinh sản ở nam giới, Coenzyme Q10 cải thiện hiệu quả khả năng di động của tinh trùng, tối đa cơ hội thụ tinh thành công. Để bổ sung enzym này, nam giới nên ăn nhiều các loại cá béo (cá thu, cá ngừ, cá kiếm) và nội tạng động vật.
L-arginine là axit amin thiết yếu của cơ thể, có khả năng cải thiện số lượng và khả năng di động của tinh trùng. Thực phẩm giàu protein như thịt bò, thịt dê, thịt heo, trứng, sữa hay hạt bí, đậu, chocolate chứa nhiều L-arginine.
Bên cạnh những thực phẩm tốt cho sức khỏe sinh sản nam giới, một số món ăn mà nam giới bị tinh trùng yếu cần tránh gồm:
Trong một nghiên cứu từ Harvard năm 2014 cho thấy nam giới tiêu thụ nhiều thịt chế biến sẵn như xúc xích, dăm bông, thịt xông khói có lượng tinh trùng ít hơn 23% so với những người đàn ông không thường xuyên ăn thịt chế biến sẵn. Vì vậy nếu nam giới bị yếu tinh trùng nên hạn chế ăn các loại thực phẩm chế biến sẵn, thay vào đó nên bổ sung vào thực đơn hàng ngày các loại cá, rau xanh, trứng, sữa… và được nấu chín kỹ.
Tiêu thụ quá nhiều đậu nành hoặc các sản phẩm làm từ đậu nành có thể làm giảm nồng độ tinh trùng. Nguyên nhân do loại đậu này chứa isoflavone, có thể tác động đến cân bằng nội tiết tố nam, làm giảm mức testosterone và ức chế quá trình sản xuất tinh trùng. (3)
Tuy nhiên, tác động của đậu nành đối với sức khỏe sinh sản nam giới phụ thuộc vào lượng tiêu thụ. Việc sử dụng đậu nành ở mức độ vừa phải trong chế độ ăn uống hàng ngày thường không gây ảnh hưởng đáng kể, nhưng việc tiêu thụ quá nhiều có thể dẫn đến suy giảm chất lượng tinh trùng và làm giảm khả năng thụ thai. Vì vậy nam giới bị tinh trùng yếu nên hạn chế tiêu thụ đậu nành với số lượng lớn, thay vào đó ưu tiên các thực phẩm giàu kẽm, vitamin D và omega-3 để hỗ trợ sức khỏe tinh trùng.
Tìm hiểu thêm: Nam giới uống đậu nành có bị vô sinh không?
Mặc dù chưa có nghiên cứu nào tìm thấy mối liên hệ giữa caffeine với sức khỏe sinh sản ở nam giới, tuy nhiên nhiều chuyên gia cho biết nam giới tiêu thụ nhiều caffein có thể làm suy yếu chức năng sinh sản ở phái mạnh do tổn thương DNA trong tinh trùng.
Một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Human Reproduction năm 2013 cho thấy những nam giới tiêu thụ hai khẩu phần sữa nguyên kem mỗi ngày có số lượng tinh trùng di động ít hơn. Bác sĩ Duy khuyến nghị thay vì sử dụng các loại sữa giàu chất béo, nam giới nên chuyển sang sử dụng sữa ít béo do có thể làm tăng mức insulin growth factor-1, hormone hỗ trợ các tế bào giúp sản xuất tinh trùng.
Uống rượu bia có thể có tác động tiêu cực đến nồng độ và khả năng di động của tinh trùng. Trong khi đó, thuốc lá và các chất kích thích chứa nhiều tác nhân gây hại sức khỏe tổng thể, bao gồm suy giảm chất lượng tinh trùng, tăng nguy cơ vô sinh ở nam giới.
Chất lượng tinh trùng có ý nghĩa quyết định đến khả năng sinh sản của nam giới. Nhiều yếu tố như lối sống kém khoa học, chế độ dinh dưỡng thiếu cân bằng và môi trường ô nhiễm làm ảnh hưởng tiêu cực đến số lượng, khả năng di động và hình thái tinh trùng. Cải thiện chất lượng tinh trùng phụ thuộc vào sự phối hợp giữa các yếu tố điều chỉnh lối sống khoa học, ăn uống đa dạng, đầy đủ dinh dưỡng kết hợp luyện tập thể dục. Dưới đây là một số phương pháp giúp nam giới bị tinh trùng yếu cải thiện chất lượng tinh binh:
Trong trường hợp áp dụng các biện pháp cải thiện trong thời gian dài song chất lượng tinh trùng không có dấu hiệu phục hồi, nam giới nên thăm khám với các bác sĩ Nam khoa – Hiếm muộn để được tư vấn và có hướng xử trí phù hợp.
Để đặt lịch thăm khám sức khỏe nam khoa với các bác sĩ Nam khoa – Hiếm muộn tại IVF Tâm Anh, quý khách hàng có thể liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng những thông tin chia sẻ về vấn đề nam giới bị tinh trùng yếu nên ăn gì, kiêng gì góp phần giúp cánh mày râu có thông các thông tin hữu ích để điều chỉnh lối sống khoa học, hợp lý, cải thiện chất lượng tinh binh hiệu quả. Bác sĩ Duy nhấn mạnh bên cạnh việc duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học, nam giới cần tránh xa các tác nhân gây hại như đồ ăn nhanh, rượu bia, thuốc lá, chất kích thích… nhằm đảm bảo sức khỏe sinh sản
