Sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm là gì? Giải pháp điều trị thế nào?

Sỏi niệu quản là bệnh nguy hiểm gây nhiều biến chứng nguy hiểm do bít tắc đường dẫn nước tiểu. Sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm nếu không được điều trị sớm sẽ khiến kích thước sỏi ngày một lớn hơn, dẫn đến biến chứng nặng. Vậy sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm là gì? Phương pháp điều trị như thế nào hiệu quả nhất? BS.CKI Phan Huỳnh Tiến Đạt, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM sẽ tư vấn qua bài viết sau.

Sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm là gì?

Sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm là tình trạng sỏi có kích thước 10mm nằm ở đoạn cuối của niệu quản và gần với bàng quang, nằm trước động mạch chậu. Sỏi niệu quản nhỏ có thể không gây bất kỳ triệu chứng nào. Tuy nhiên, khi sỏi phát triển lớn, chúng có thể bị kẹt và gây tắc nghẽn ở bàng quang, niệu đạo hoặc bất kỳ vị trí nào trong đường tiết niệu, làm người bệnh cảm thấy đau dữ dội ở xương sườn, hông, lưng hoặc bụng.

Nguyên nhân hình thành sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm

Nguyên nhân hình thành sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm là do sỏi thận theo dòng nước tiểu di chuyển xuống niệu quản và kẹt lại. Sỏi có thể hình thành do nước tiểu quá bão hòa muối có thể hình thành sỏi.

Sỏi phổ biến hơn ở những người mắc một số bệnh nhất định (ví dụ, cường cận giáp, mất nước và nhiễm toan ống thận) và người có chế độ ăn rất nhiều protein có nguồn gốc động vật hoặc vitamin C, những người không uống đủ nước hoặc canxi. Người có tiền sử gia đình bị sỏi có nhiều khả năng bị sỏi canxi và thường xuyên bị sỏi hơn. Người từng phẫu thuật để giảm cân (phẫu thuật bariatric) cũng có thể có nguy cơ hình thành sỏi cao hơn. Hiếm có trường hợp thuốc (bao gồm indinavir) và các chất trong chế độ ăn uống (như melamine) gây ra sỏi. (1)

Triệu chứng sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm

Sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm có thể gây đau ở bụng dưới. Sỏi làm tắc nghẽn niệu quản hoặc bể thận có thể gây đau lưng hoặc đau quặn thận. Đau quặn thận được đặc trưng bởi cơn đau dữ dội từng cơn, thường ở vùng giữa xương sườn và hông ở một bên, lan khắp bụng và thường kéo dài đến vùng sinh dục. Cơn đau có xu hướng xuất hiện theo từng đợt, tăng dần đến cường độ cực đại, sau đó giảm dần trong khoảng 20 – 60 phút. Cơn đau có thể lan xuống bụng về phía bẹn, tinh hoàn hoặc âm hộ.

Các triệu chứng khác của sỏi niệu quản 1/3 dưới bao gồm buồn nôn và nôn, bồn chồn, đổ mồ hôi và có máu hoặc có sỏi nhỏ trong nước tiểu. Người bệnh có thể có cảm giác buồn tiểu thường xuyên, đặc biệt là khi sỏi đi qua niệu quản. Đôi khi có cảm giác ớn lạnh, sốt, nóng rát hoặc đau khi đi tiểu, nước tiểu đục, có mùi hôi và sình bụng.

Các biến chứng có thể gặp khi bị sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm

Các biến chứng có thể gặp khi bị sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm đã được ghi nhận gồm:

• Nhiễm khuẩn đường tiết niệu: sỏi di chuyển dễ làm tổn thương niêm mạc niệu quản và tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, gây viêm nhiễm đường tiết niệu với biểu hiện rét run, sốt cao, hố thắt lưng căng đau.
• Giãn đài bể thận: sỏi chặn đường nước tiểu, khiến nước tiểu không xuống bàng quang được để đào thải ra ngoài, gây ra tình trạng thận ứ nước, giãn đài bể thận và làm suy giảm chức năng thận.
• Suy thận cấp: khi sỏi làm tắc hoàn toàn đường niệu quản sẽ gây ra triệu chứng vô niệu.
• Suy thận mạn: viêm đường tiết niệu kéo dài gây ra tình trạng suy thận mạn, làm cho các tế bào thận tổn thương và không thể phục hồi, đe dọa đến tính mạng người bệnh.

Tìm hiểu thêm:

• Sỏi niệu quản 1/3 dưới 6mm
• Sỏi niệu quản 1/3 dưới 8mm

Chẩn đoán sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm

Chẩn đoán sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm bằng các phương pháp sau: (2)

• Xét nghiệm máu: xét nghiệm máu có thể cho biết người bệnh có quá nhiều canxi hoặc axit uric trong máu hay không, giúp bác sĩ theo dõi sức khỏe đường tiết niệu và loại trừ các tình trạng khác.
• Chẩn đoán hình ảnh: giúp bác sĩ quan sát hình ảnh viên sỏi trong đường tiết niệu. Các xét nghiệm này có thể bao gồm chụp X-quang, chụp CT hoặc kết hợp chụp CT và thuốc cản quang.
• Phân tích sỏi: giúp tìm ra thành phần của sỏi và phương pháp điều trị tốt nhất và phù hợp nhất cho người bệnh.
• Xét nghiệm nước tiểu: xét nghiệm nước tiểu trong 24 giờ có thể cho biết người bệnh có bài tiết quá nhiều một số khoáng chất nhất định dẫn đến sỏi hay quá ít chất ngăn ngừa sỏi.

Cách trị sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm

Phương pháp điều trị sỏi phụ thuộc vào kích thước, thành phần và vị trí của sỏi. Viên sỏi nhỏ không cần điều trị xâm lấn. Bác sĩ sẽ đề nghị người bệnh dùng nước, thuốc giảm đau hoặc các liệu pháp y tế khác. Nếu các phương pháp điều trị này không hiệu quả, bác sĩ sẽ để nghị người bệnh sử dụng các phương pháp điều trị khác như:

• Kỹ thuật tán sỏi ngoài cơ thể ít xâm lấn (ESWL): bác sĩ sẽ sử dụng sóng âm để định vị và phá vỡ sỏi. Sóng âm tạo ra các rung động mạnh làm vỡ sỏi thành các mảnh nhỏ, sau đó dễ dàng đào thải qua đường nước tiểu.
• Tán sỏi bằng ống nội soi niệu quản ít xâm lấn (URS): bác sĩ sẽ sử dụng ống soi mỏng, mềm dẻo đi vào niệu đạo, qua bàng quang, vào niệu quản và tiếp cận sỏi để phá vỡ và loại bỏ sỏi. Đây là kỹ thuật ít xâm lấn vì người bệnh không cần mổ để lấy sỏi ra nên thời gian bình phục nhanh chóng hơn.

Cách phòng ngừa tái phát sỏi niệu quản dưới 10mm

Có nhiều cách để ngăn ngừa sỏi niệu quản:

• Uống nhiều nước: cố gắng uống khoảng 2- 3 lít nước mỗi ngày. Điều này sẽ giúp tăng lượng nước tiểu, giúp nước tiểu không bị quá cô đặc. Tốt nhất là uống nước thay vì nước trái cây hoặc nước ngọt.
• Giảm lượng muối và protein nạp vào: nên cắt giảm protein động vật và muối trong chế độ ăn uống vì chúng đều có thể làm tăng nồng độ axit trong nước tiểu.
• Hạn chế thực phẩm có hàm lượng oxalat cao: ăn thực phẩm có hàm lượng oxalat cao có thể dẫn đến sỏi đường tiết niệu, vì vậy nên hạn chế hoặc loại bỏ các sản phẩm này ra khỏi khẩu phần ăn.
• Cân bằng lượng canxi nạp vào: nạp vào cơ thể quá nhiều hoặc quá ít canxi đều không tốt cho cơ thể, vì vậy cần giữ cân bằng lượng canxi nạp vào. Bổ sung thực phẩm giàu canxi có thể cân bằng lượng oxalate cao trong các thực phẩm khác.

Hy vọng bài viết trên đã giải đáp thắc mắc của quý độc giả về vấn đề “Sỏi niệu quản 1/3 dưới 10mm là gì? Giải pháp điều trị thế nào?”. Sỏi niệu quản nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, vì vậy ngay khi nghi ngờ mình xuất hiện những dấu hiệu bất thường, người bệnh nên đến khám bác sĩ ngay.