Sỏi niệu quản thường do sỏi thận di chuyển xuống và kẹt ở 1/3 trên niệu quản, gây đau, viêm nhiễm đường tiết niệu, thận ứ nước,… Vậy sỏi niệu quản 1/3 trên có nguy hiểm không? Cần điều trị như thế nào? Bài viết này, thạc sĩ, bác sĩ CKII Phạm Thanh Trúc, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM sẽ tư vấn giải đáp thắc mắc.
Sỏi niệu quản 1/3 trên có nguy hiểm không còn phải xem xét về kích thước và hình dạng sỏi. Sỏi niệu quản 1/3 trên có kích thước nhỏ, ít góc cạnh, có thể dễ dàng đi qua niệu quản và được tống ra ngoài qua đường tiểu mà không gây bất kỳ tình trạng nào, trường hợp này có thể kết luận là không quá nguy hiểm.
Ngược lại, nếu sỏi niệu quản 1/3 trên có kích thước lớn hơn 5mm, có nhiều góc cạnh hoặc gai sỏi, khi này tình trạng có thể gây nguy hiểm do các biến chứng. Kích thước sỏi càng lớn, mức độ nguy hiểm càng cao. Vì khi sỏi có kích thước lớn kẹt trên đường niệu quản, vị trí 1/3 niệu quản trên có thể gây tắc nghẽn dòng chảy nước tiểu.
Không được điều trị kịp thời, sỏi niệu quản 1/3 trên gây các biến chứng nghiêm trọng như: nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI), thận ứ nước, suy thận, tắc nghẽn đường tiết niệu. Trong đó, đã ghi nhận trường hợp bị sỏi niệu quản 1/3 trên gây thận ứ nước cấp độ 3, giãn thận và để lại các tổn thương thận vĩnh viễn. (1)
Xem thêm: Sỏi niệu quản 1/3 trên 9mm có nguy hiểm không?
Người bị sỏi niệu quản 1/3 trên dễ bị viêm đường tiết niệu. Vì đa phần các trường hợp sỏi niệu quản 1/3 trên gây nguy hiểm, biến chứng thường do viên sỏi có kích thước lớn, nằm chắn ngay niệu quản, gây tắc nghẽn đường dẫn nước tiểu từ thận đến bàng quang, khiến nước tiểu tích tụ ở thận, gây sỏi thận, mà bàng quang chính là sỏi thận di chuyển xuống.
Trong quá trình di chuyển xuống niệu quản, sỏi có thể làm tổn thương niêm mạc niệu quản, làm vỡ các mạch máu và tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây nhiễm viêm đường tiết niệu phát triển. Khi bị viêm đường tiết niệu do sỏi niệu quản 1/3 trên, người bệnh có thể cảm nhận được cơn đau ở vùng thắt lưng, kèm theo các triệu chứng của nhiễm trùng như sốt cao, mệt mỏi, run rẩy. Nếu không được điều trị, sỏi có thể gây ra nhiễm trùng tiểu tái phát. Điều này cũng có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho thận.
Khi nước ứ đọng trong thận không chỉ gây viêm đường tiết niệu mà còn tạo điều kiện cho một số loại vi khuẩn phát triển, làm cho nước tiểu mất cân bằng pH, tạo môi trường kiềm hoặc bazơ và tiếp tục hình thành sỏi magie amoni photphat (struvite). Những viên sỏi này thường có kích thước lớn và thường phát triển rất nhanh.
Người bệnh mắc sỏi niệu quản dễ gây viêm đường tiết niệu, một khi đã bị viêm đường tiết niệu sẽ tạo điều kiện cho sỏi hình thành. Viêm đường tiết niệu (UTI) không những là biến chứng mà còn là yếu tố làm trầm trọng thêm tình trạng sỏi niệu quản. Cho nên sỏi niệu quản 1/3 trên có nguy hiểm không trong trường hợp này có thể kết luận là “có”.
Sỏi niệu quản 1/3 trên có thể chặn dòng nước tiểu và gây nhiễm trùng, tổn thương thận hoặc thậm chí là suy thận. Trong người hợp nghiêm trọng, sỏi niệu quản 1/3 trên có thể gây suy thận cấp khi làm tắc hoàn toàn niệu quản (vô niệu). Tình trạng suy thận do sỏi niệu quản 1/3 trên còn có mối liên hệ với viêm đường tiết niệu. Nếu UTI kéo dài lâu, không được điều trị hoặc điều trị không dứt điểm, bệnh có thể gây suy thận mạn, làm tổn thương vĩnh viễn các tế bào thận.
Tắc nghẽn đường niệu là nguyên nhân dẫn đến viêm đường tiết niệu, suy thận và thận ứ nước. Sỏi kẹt ở niệu quản gây tắc nghẽn đường dẫn nước tiểu từ thận đến bàng quang. Nếu sỏi niệu quản đủ lớn, nó có thể chặn dòng nước tiểu,gây đau dữ dội. Sỏi niệu quản hình thành khi khoáng chất và muối tích tụ trong nước tiểu của bạn. Các khoáng chất tạo thành tinh thể phát triển thành đá.
Việc ứ đọng nước tiểu ở thận do sỏi niệu quản 1/3 trên có thể gây thận ứ nước. Thận ứ nước khiến cấu trúc thận bị thay đổi do sự giãn nở của thận, niệu quản. Nếu không được điều trị kịp thời. Sỏi niệu quản gây tắc nghẽn và ứ đọng nước tiểu lâu ngày ở thận, dễ gây thận ứ nước mức độ 3, kéo theo đó là tình trạng ngày càng nghiêm trọng của viêm đường tiết niệu, tạo điều kiện cho sỏi thận hình thành và nhiều vấn đề về sức khỏe tiết niệu khác. Cuối cùng gây các tổn thương không thể chữa lành cho thận.
Các dấu hiệu thường gặp của tình trạng sỏi niệu quản 1/3 trên bao gồm khó tiêu, triệu chứng nhiễm trùng, đau lưng, đau hông,…
Người bị sốt cao, buồn nôn, khó tiêu có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng đường tiết niệu do sỏi niệu quản 1/3 trên gây ra. Sỏi khi di chuyển từ thận xuống niệu quản có thể làm tổn thương niêm mạc, tổn thương tế bào thận, tạo điều kiện cho nhiễm trùng đường tiết niệu, niệu trùng thận, nhiễm trùng niệu quản phát triển. Dấu hiệu nhận biết nhiễm trùng là sốt và mệt mỏi, ớn lạnh, buồn nôn,…
Sỏi niệu quản 1/3 trên làm tắc niệu quản gây ra các triệu chứng bao gồm: Đau dữ dội đến rồi đi (không liên tục) ở sườn trên (ở lưng, dưới xương sườn dưới). Cơn đau lan rộng xuống vùng bụng dưới, lan đến lưng, đau hông.
Điều trị tình trạng sỏi niệu quản 1/3 bằng cách điều trị nội khoa bằng thuốc hoặc can thiệp ngoại khoa bằng phẫu thuật. Trong đó, điều trị bằng thuốc được sử dụng cho các trường hợp sỏi niệu quản có kích thước nhỏ, dưới 5mm, viên sỏi có bề mặt nhẵn, chức năng thận bình thường, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc điều trị và theo dõi quá trình đào thải sỏi ra khỏi cơ thể.
Đối với các trường hợp không đáp ứng điều trị nội khoa vì kích thước sỏi lớn, gây thận ứ nước, viêm đài bể thận, viêm đường tiết niệu,… bác sĩ cần sử dụng phương pháp can thiệp ngoại khoa để điều trị khắc phục tình trạng này, các phương pháp bao gồm:
Sau khi kết thúc thủ thuật tán sỏi, sẽ có một lượng máu nhỏ trong nước tiểu, kéo dài trong vài ngày đến vài tuần, điều này là bình thường. Người bệnh có thể bị đau và buồn nôn khi những mảnh sỏi trôi qua. Điều này có thể xảy ra ngay sau khi điều trị và có thể kéo dài từ 4 – 8 tuần. Có thể bị bầm tím ở lưng hoặc bên hông hoặc bị đau ở vùng điều trị. Khi này, người bệnh cần chú ý chăm sóc bản thân tốt để hồi phục sức khỏe nhanh nhất sau điều trị. (2)
Nghỉ ngơi nhiều hơn khi được về nhà. Hầu hết mọi người có thể quay lại hoạt động thường ngày hàng ngày 1 hoặc 2 ngày sau khi điều trị tán sỏi. Lưu ý, người bệnh cần uống nhiều nước trong những tuần sau khi điều trị để loại bỏ hoàn toàn những mảng vụ của sỏi thận còn sót lại. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chẹn alpha để giúp các mảnh sỏi di chuyển dễ dàng hơn.
Người bệnh cũng có thể được cho dùng thuốc giảm đau kê đơn, bác sĩ luôn dặn phải uống và uống nhiều nước nếu bị đau. Một số trường hợp, người bệnh có thể cần dùng thuốc kháng sinh và thuốc chống viêm trong vài ngày sau điều trị. Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh lọc nước tiểu để tìm sỏi và gửi đến phòng xét nghiệm để kiểm tra. Cần tái khám trong vài tuần sau khi tán sỏi.
Cách tốt nhất để phòng ngừa sỏi niệu quản 1/3 là uống nhiều nước mỗi ngày để tránh bị mất nước. Để ngăn ngừa sỏi quay trở lại sau điều trị, người bệnh nên đặt mục tiêu uống tối đa 3 lít chất lỏng trong ngày. Thay đổi lối sống để giảm nguy cơ phát triển sỏi:
Như vậy, để đánh giá xem sỏi niệu quản 1/3 trên có nguy hiểm không, bác sĩ cần cân nhắc nhiều yếu tố trước khi đưa ra kết luận. Tình trạng nhẹ, sỏi nhỏ, bề mặt nhẵn, có thể không quá nguy hiểm vì chưa gây ra các triệu chứng nghiêm trọng nhưng vẫn cần được điều trị loại bỏ sỏi ngay và có thể điều trị bằng thuốc.
Ngược lại, sỏi niệu quản 1/3 trên nguy hiểm khi viên sỏi có kích thước lớn, gây tắc nghẽn đường dẫn nước tiểu từ bàng quang đến thận, gây thận ứ nước, viêm đường tiết niệu, suy thận và các tổn thương thận nghiêm trọng, không thể chữa lành.
Quan trọng hơn việc xác định sỏi niệu quản 1/3 trên có nguy hiểm không chính là điều trị sỏi niệu quản kịp thời, ngay sau khi phát hiện để hạn chế nguy cơ bệnh tiến triển nặng, gây các biến chứng đáng tiếc.
Điều trị sỏi niệu quản tại khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Tiết niệu, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm trong việc chẩn đoán, điều trị và đã điều trị thành công vô số các ca bệnh sỏi thận, sỏi niệu quản bằng phương pháp tán sỏi ít xâm lấn, an toàn và hạn chế tối đa biến chứng.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng với các thông tin mà bài viết vừa chia sẻ đã giúp giải đáp thắc mắc về việc sỏi niệu quản 1/3 trên có nguy hiểm không? Có thể điều trị như thế nào? Việc điều trị sỏi niệu quản cần được tiến hành càng sớm càng tốt, hạn chế gây các biến chứng tổn thương vĩnh viễn cho thận và sức khỏe tiết niệu.
