Liệu pháp nhắm trúng đích trong điều trị cho bệnh nhân ung thư là quá trình sử dụng các loại thuốc nhắm vào mục tiêu thành phần bên trong hoặc bề mặt tế bào ung thư, làm gián đoạn tín hiệu phân chia tế bào mà protein truyền đi, kiểm soát và ức chế ung thư phát triển.
Liệu pháp nhắm trúng đích (liệu pháp nhắm mục tiêu) là việc sử dụng các loại thuốc được nghiên cứu trong phòng thí nghiệm để “nhắm mục tiêu” vào những thay đổi, đột biến gen của các tế bào ung thư, tấn công chúng mà không ảnh hưởng đến các tế bào khỏe mạnh. Liệu pháp trúng đích có thể được chỉ định làm phương pháp điều trị ban đầu, kết hợp với các phương pháp điều trị khác nhằm tối ưu hiệu quả điều trị bệnh ung thư. (1)
Tế bào ung thư có những thay đổi nhất định trong bộ gen, khiến chúng khác biệt so với tế bào thường. Gen là một phần của DNA tế bào. Khi gen tế bào thay đổi, nó sẽ không hoạt động như một tế bào bình thường. Đơn cử trong tế bào ung thư, khi tế bào có bộ gen thay đổi khiến các tế bào phân chia một cách rất nhanh, không theo trật tự nào, khiến các tế bào này trở thành tế bào ung thư.
Không phải mọi tế bào ung thư đều giống nhau. Ngay cả những người cùng mắc một loại ung thư, các tế bào ung thư cũng có thể có những thay đổi gen khác nhau. Điều này được hiểu là các tế bào ung thư người này sẽ không giống tế bào ung thư của người khác, cách điều trị có thể khác biệt.
Các nhà nghiên cứu cho biết môi trường ung thư bắt đầu và phát triển không hoàn toàn giống nhau. Một số căn bệnh ung thư có những loại protein hoặc enzyme nhất định có nhiệm vụ gửi tín hiệu để báo cho tế bào ung thư phát triển, tự sao chép nhân rộng. Cơ chế hoạt động của thuốc nhắm trúng đích làm gián đoạn các thông điệp mà protein hoặc enzyme này gửi đến các tế bào ung thư, khiến ung thư ngừng phát triển hoặc phát đi tín hiệu cho tế bào ung thư tự diệt chúng. (2)
Liệu pháp điều trị nhắm trúng đích cho bệnh nhân ung thư vẫn đang được các nhà nghiên cứu phát triển và mở rộng. Hiện nay chỉ có một số loại ung thư được điều trị bằng những loại thuốc này, thường được bác sĩ chỉ định kết hợp với các phương pháp điều trị bệnh ung thư như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, liệu pháp hormone… để tối ưu hiệu quả điều trị.
Các nhà nghiên cứu sau khi hiểu được cách thức hoạt động của các đột biến gen tế bào ung thư, họ sẽ xác định bộ phận cụ thể của tế bào ung thư để nhắm mục tiêu điều trị. Tùy thuộc vào từng trường hợp bệnh, đôi khi mục tiêu sẽ nằm trên bề mặt tế bào ung thư, số khác nhắm vào chất bên trong tế bào ung thư.
2 loại liệu pháp điều trị trúng đích phổ biến và cơ chế tiêu diệt ung thư gồm: (3)
Các loại thuốc gắn trực tiếp vào mục tiêu cụ thể trên tế bào ung thư, có tác dụng ức chế sự phát triển, tiêu diệt các tế bào ung thư.
Là các protein được tạo ra từ phòng thí nghiệm, có thành phần tương tự hệ thống miễn dịch của cơ thể người bệnh. Các protein này có khả năng rà soát, phát hiện các dấu hiệu protein lạ xâm nhập (kháng nguyên) do nhiễm trùng, virus. Bên cạnh đó, chúng có thể đưa vào các phân tử có thuốc vào trong hoặc trên bề mặt tế bào để tiêu diệt tế bào ung thư.
Các loại thuốc trong điều trị nhắm trúng đích tương tự phương pháp hóa trị bằng thuốc. Về mặt kỹ thuật, chúng đều được coi là hóa trị liệu. Tuy nhiên về bản chất, các loại thuốc nhắm trúng đích tập trung vào sự thay đổi làm cho tế bào ung thư khác với các tế bào bình thường khỏe mạnh. Thuốc liệu pháp nhắm trúng đích hoạt động theo 2 cách:
| Liệu pháp nhắm trúng đích | Hóa trị truyền thống | |
| Mục tiêu | Các loại thuốc ảnh hưởng đến tế bào ung thư và để lại tế bào bình thường khỏe mạnh. | Gây độc tế bào, đồng nghĩa các loại thuốc này có thể gây độc cả tế bào khỏe mạnh lẫn tế bào ung thư trong quá trình điều trị khối u. |
| Cách hoạt động | Ngăn chặn các tế bào ung thư tự sao chép, chăn chặn tế bào ung thư phân chia tạo tế bào ung thư mới. | Giết chết các tế bào ung thư đã được tạo ra. |
Không phải tất cả các loại ung thư đều có thể điều trị bằng liệu pháp nhắm trúng đích. Hiện nay, các nhà nghiên cứu phát triển hơn 80 loại liệu pháp nhắm trúng đích trong điều trị cho bệnh nhân ung thư. Một số loại ung thư có thể điều trị bằng liệu pháp nhắm trúng đích gồm: (4)
Để biết chính xác người bệnh có thể tiếp nhận điều trị bằng phương pháp nhắm trúng đích hay không, bác sĩ sẽ kiểm tra các mẫu tế bào chứa mục tiêu cụ thể đang giúp tế bào ung thư phát triển. Cùng một loại ung thư, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị nhắm trúng đích khác nhau dựa trên các kết quả xét nghiệm của từng mẫu bệnh.
Liệu pháp nhắm trúng đích trong điều trị ung thư hoạt động theo cơ chế tập trung can thiệp vào các protein giúp khối u phát triển, lan rộng khắp cơ thể. Điều này khác với phương thức hóa trị truyền thống, có khả năng tiêu diệt cả tế bào ung thư lẫn tế bào bình thường.
Cách thức hoạt động của liệu pháp nhắm trúng đích như sau:
Bên cạnh những ưu điểm hỗ trợ cho quá trình điều trị ung thư, liệu pháp nhắm trúng đích cũng có những nhược điểm như:
Người bệnh có thể gặp tác dụng phụ khi điều trị bằng liệu pháp nhắm trúng đích. Tuy nhiên, chúng có sự khác nhau với từng loại thuốc, từng ca bệnh cụ thể. Một số tác dụng phụ có thể xuất hiện gồm:
Hiện nay, liệu pháp nhắm trúng đích trong điều trị bệnh ung thư đã được triển khai tại Khoa Ung bướu, BVĐK Tâm Anh. Bệnh viện được trang bị hệ thống máy móc, phương tiện chẩn đoán ung thư hiện đại, chính xác như CT, MRI,… cũng như có đầy đủ các loại thuốc điều trị trúng đích, thuốc điều trị miễn dịch hỗ trợ hiệu quả quá trình điều trị ung thư. BVĐK Tâm Anh áp dụng phương pháp điều trị đa mô thức từ phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, kết hợp điều trị nhắm mục tiêu, điều trị miễn dịch, các thuốc đích… trong điều trị ung thư. Bên cạnh đó, hệ thống phòng bệnh, giường truyền hóa chất hiện đại, riêng tư, tạo sự thoải mái cho người bệnh trong quá trình điều trị.
Để tìm hiểu thông tin điều trị ung thư bằng liệu pháp nhắm trúng đích tại BVĐK Tâm Anh, Quý khách có thể liên hệ theo thông tin:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Liệu pháp nhắm trúng đích mở ra một kỷ nguyên mới trong điều trị ung thư, góp phần cải thiện hiệu quả điều trị, kéo dài thời gian sống cho người bệnh cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống bệnh nhân ung thư một cách hiệu quả.
