Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư vòm họng không?

Ung thư vòm họng là bệnh ác tính, diễn tiến nhanh, cần được phát hiện và điều trị sớm. Bên cạnh khám lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định một số cận lâm sàng để hỗ trợ quá trình chẩn đoán, đánh giá mức độ bệnh. Vậy xét nghiệm máu có phát hiện ung thư vòm họng không? Ngoài xét nghiệm máu còn cận lâm sàng nào có thể phát hiện bệnh này không?

Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư vòm họng không?

Xét nghiệm máu thường được chỉ định trong quá trình chẩn đoán và theo dõi nhiều bệnh lý, trong đó có ung thư. Tuy nhiên, xét nghiệm máu thông thường như công thức máu không thể xác định chính xác và trực tiếp ung thư vòm họng. Những xét nghiệm máu đặc hiệu giúp bác sĩ nghi ngờ và định hướng thực hiện thêm các cận lâm sàng phù hợp, từ đó xác định bệnh.

Chẩn đoán bệnh ung thư vòm họng cần dựa vào nhiều phương pháp cận lâm sàng kết hợp với nhau. Sinh thiết mô là “tiêu chuẩn vàng” để xác định người bệnh có thực sự mắc bệnh hay không. (1)

Chỉ số xét nghiệm máu nào giúp xác định nguy cơ ung thư vòm họng?

Dưới đây là một số xét nghiệm máu có thể được chỉ định trong chẩn đoán bệnh ung thư vòm họng:

1. Xét nghiệm công thức máu

Công thức máu là xét nghiệm thường quy giúp đánh giá tình trạng chung, phát hiện thiếu máu hoặc nhiễm trùng. Tuy nhiên, xét nghiệm này không đặc hiệu cho ung thư vòm họng. Những biến đổi như giảm bạch cầu, thiếu máu nhẹ đôi khi gặp ở bệnh nhân ung thư tiến triển, nhưng không thể khẳng định hay loại trừ ung thư dựa đơn thuần vào kết quả xét nghiệm máu.

Một số chỉ số huyết học như albumin và chỉ số dinh dưỡng dự báo giảm có thể liên quan đến tiên lượng xấu hơn ở người bệnh ung thư vòm họng, nhưng lại không giúp phân biệt rõ giữa bệnh lý này với các nguyên nhân lành tính khác vùng vòm họng.

2. Xét nghiệm EBV

Xét nghiệm EBV máu là xét nghiệm có giá trị nhất liên quan đến ung thư vòm họng, được chia làm hai nhóm chính: xét nghiệm huyết thanh học và xét nghiệm DNA EBV. (2)

• Xét nghiệm huyết thanh học EBV: Xét nghiệm có độ nhạy và độ đặc hiệu cao trong phát hiện bệnh ung thư vòm họng, giúp xác định định lượng IgA kháng EBV-VCA và IgA kháng EBV-EA. Ở bệnh nhân ung thư vòm họng, giá trị của các kháng thể này tăng cao, thậm chí tăng trước khi có triệu chứng bệnh.
• Xét nghiệm định lượng DNA EBV: Xét nghiệm sử dụng real-time PCR để xác định lượng DNA EBV tự do trong huyết tương; từ đó sàng lọc, phát hiện bệnh sớm, để đánh giá hiệu quả điều trị, và theo dõi nguy cơ tái phát. Mức DNA EBV cao liên quan trực tiếp với sự hiện diện và mức độ nặng của bệnh ung thư vòm họng.

Kết hợp giữa định lượng DNA EBV và xét nghiệm kháng thể IgA-EBV cho độ nhạy cao, phát hiện ung thư vòm họng trong sàng lọc quần thể nguy cơ cao. Tuy nhiên, kết quả dương tính cần được xác nhận thêm bằng nội soi và sinh thiết mô.

3. Xét nghiệm SCC

Xét nghiệm SCC được dùng để đánh giá các ung thư biểu mô tế bào vảy, không có giá trị cao trong chẩn đoán bệnh ung thư vòm họng. Nồng độ SCCAg ở bệnh nhân ung thư vòm họng không khác biệt rõ rệt so với các bệnh lý lành tính vùng vòm họng.

Các phương pháp xét nghiệm khác giúp chẩn đoán bệnh

Bên cạnh các xét nghiệm máu, chẩn đoán ung thư vòm họng cần phải phối hợp nhiều cận lâm sàng khác, như: (3)

• Nội soi vòm họng: Là cách trực tiếp nhất phát hiện tổn thương bất thường vùng vòm và lấy mẫu sinh thiết.
• Sinh thiết mô u – Tiêu chuẩn vàng xác định ung thư vòm họng. Mẫu mô vòm họng sẽ được quan sát, phân tích dưới kính hiển vi giúp phân loại tế bào ung thư và các dạng mô học đặc trưng.
• Chẩn đoán hình ảnh: CT scan, MRI, PET/CT giúp đánh giá kích thước, phạm vi xâm lấn khối u và phát hiện di căn hạch cổ hoặc các vị trí xa.

Tổng kết lại, đối với thắc mắc xét nghiệm máu có phát hiện ung thư vòm họng hay không, câu trả lời là chưa đủ. Các chỉ số xét nghiệm máu (đặc biệt là định lượng EBV) đóng vai trò quan trọng trong việc sàng lọc và tiên lượng, nhưng không thể thay thế cho tiêu chuẩn vàng là sinh thiết. Để có kết luận chính xác nhất, người bệnh cần được thăm khám toàn diện bởi bác sĩ chuyên khoa tại các bệnh viện uy tín, kết hợp giữa lâm sàng và các kỹ thuật cận lâm sàng hiện đại như nội soi NBI, CT Scan/MRI.