Viêm khớp không đặc hiệu là tình trạng viêm khớp gây đau nhức và hạn chế vận động nhưng chưa rõ nguyên nhân cụ thể. Bệnh không điển hình cho một thể viêm khớp nào đã biết, khiến việc chẩn đoán và điều trị gặp nhiều khó khă, vì vậy việc theo dõi lâm sàng và loại trừ các nguyên nhân khác là cần thiết. Vậy viêm khớp không đặc hiệu thực chất là gì?
Viêm khớp không đặc hiệu là một chẩn đoán về triệu chứng viêm khớp chưa rõ nguyên nhân. Ngay cả khi đã thăm khám kĩ bởi bác sĩ chuyên khoa Cơ xương khớp và thực hiện đầy đủ các xét nghiệm, cận lâm sàng cần thiết vẫn không thể phân loại vào bất kỳ nhóm bệnh lý viêm khớp cụ thể nào.
Tình trạng này đặc trưng bởi các triệu chứng giống như viêm khớp, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của người bệnh. Tác động chính của bệnh viêm khớp không đặc hiệu bao gồm đau, cứng và sưng khớp, biến dạng khớp… gây ảnh hưởng đáng kể đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Một số người bệnh có thể phát triển thành các bệnh lý viêm khớp tự miễn như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống hoặc các bệnh lý khớp tự miễn khác… Do đó, việc kiểm soát và theo dõi sát tình trạng này rất quan trọng để ngăn ngừa tổn thương khớp thêm và duy trì chất lượng cuộc sống cho người bệnh ngay cả khi chẩn đoán chưa rõ ràng. (1)
Nguyên nhân chính xác của viêm khớp không đặc hiệu vẫn chưa được hiểu rõ. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể góp phần vào sự phát triển của tình trạng viêm khớp không đặc hiệu bao gồm:
Khi khớp bị tổn thương do tai nạn hoặc va chạm mạnh, đặc biệt các chấn thương có tính chất lặp đi lặp lại, lúc này các mô và sụn trong khớp có thể bị ảnh hưởng dẫn đến viêm.
Khi cơ thể bị nhiễm trùng, vi khuẩn hoặc virus có thể gián tiếp gây viêm khớp thông qua các cơ chế miễn dịch phức tạp. Mặc dù không phải mọi nhiễm trùng đều dẫn đến viêm khớp, nhưng cũng không thể loại trừ khả năng nhiễm trùng kéo dài hoặc không được điều trị đúng cách làm tăng nguy cơ phát triển viêm khớp không đặc hiệu.
Viêm khớp không đặc hiệu có thể liên quan đến các nguyên nhân tự miễn, khi hệ thống miễn dịch tấn công nhầm các tế bào khỏe mạnh của cơ thể, bao gồm các khớp. Trong các trường hợp này, mặc dù chưa có chẩn đoán viêm khớp cụ thể, nhưng hệ miễn dịch vẫn gây viêm ở các khớp, dẫn đến đau, sưng và cứng khớp.
Nhìn chung, việc xác định nguyên nhân cụ thể của bệnh viêm khớp không đặc hiệu thường gặp nhiều thách thức, đòi hỏi cần nhiều thời gian và thực hiện nhiều cận lâm sàng phức tạp, vì tình trạng này có các triệu chứng tương tự như các loại viêm khớp khác. Bác sĩ có thể thăm khám và loại trừ các nguyên nhân để đưa ra chẩn đoán cuối cùng.
Các triệu chứng của viêm khớp không đặc hiệu tương tự như các triệu chứng của viêm khớp và có thể bao gồm: (2)
Điều quan trọng cần lưu ý là các triệu chứng này cũng có thể gặp ở một số loại viêm khớp cụ thể, như viêm khớp dạng thấp hoặc các bệnh khớp tự miễn khác. Mức độ và vị trí của các triệu chứng có thể thay đổi, thường gây khó chịu và hạn chế khả năng vận động. Việc phát hiện và điều trị sớm là rất quan trọng để kiểm soát tình trạng bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm khớp không đặc hiệu có thể dẫn đến các biến chứng ảnh hưởng đến cuộc sống và sức khỏe tổng thể.
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển tình trạng này, bao gồm: khuynh hướng di truyền và tiền sử gia đình mắc các bệnh tự miễn. Các yếu tố môi trường như hút thuốc và một số bệnh nhiễm trùng cũng có thể đóng vai trò kích hoạt. Ngoài ra, tuổi tác, giới tính, tình trạng béo phì, lối sống tĩnh tại và các rối loạn nội tiết tố cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của bệnh viêm khớp không đặc hiệu. Việc nhận thức rõ về những yếu tố nguy cơ này là cần thiết để giảm thiểu khả năng mắc phải tình trạng này.
Viêm khớp không đặc hiệu có thể nguy hiểm nếu không được theo dõi kĩ và điều trị kịp thời. Tình trạng này có thể khác nhau về mức độ nghiêm trọng, từ nhẹ đến nặng và có thể tiến triển thành một bệnh lý viêm khớp cụ thể theo thời gian. Tuy nhiên, cũng có trường hợp bệnh vẫn không phân biệt được với các loại viêm khớp khác. Do đó, theo dõi, điều trị đúng cách và hạn chế tối đa các rủi ro, biến chứng là rất quan trọng nhằm ngăn ngừa bệnh tiến triển và các di chứng không hồi phục.
Một trong những lo ngại chính về viêm khớp không đặc hiệu là khả năng phát triển thành viêm khớp dạng thấp hoặc các bệnh khớp tự miễn khác. Khoảng 20 đến 40% những người bị viêm khớp không đặc hiệu có thể tiếp tục tiến triển thành một bệnh lý viêm khớp tự miễn xác định như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, viêm cột sống dính khớp… đặc biệt nếu có yếu tố nguy cơ như:
Nếu được chẩn đoán viêm khớp không đặc hiệu và có nguy cơ cao phát triển viêm khớp dạng thấp hoặc các bệnh thấp khớp khác, bác sĩ có thể bắt đầu điều trị sớm để giúp ngăn ngừa các biến chứng này.
Xem thêm: So sánh viêm khớp đối xứng và không đối xứng
Người bệnh nên gặp bác sĩ ngay khi thấy xuất hiện các triệu chứng của viêm khớp như:
Can thiệp sớm có thể giúp kiểm soát tình trạng bệnh hiệu quả và ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra.
Chẩn đoán viêm khớp không đặc hiệu có thể là một quá trình chẩn đoán loại trừ, vì tình trạng này không đáp ứng các tiêu chuẩn chẩn đoán của các loại viêm khớp cụ thể hoặc các bệnh khớp tự miễn khác.
Bác sĩ có thể bắt đầu quá trình chẩn đoán bằng cách thu thập các thông tin bệnh sử, tiền sử, bao gồm:
Sau khi thu thập bệnh sử, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra lâm sàng. Trong đó, bác sĩ có thể kiểm tra các khớp của người bệnh để xác định tình trạng viêm, sưng và cứng. Bác sĩ cũng có thể đánh giá mức độ ảnh hưởng của các triệu chứng đối với khả năng chuyển động của các khớp bị ảnh hưởng, nhằm hiểu rõ hơn về tác động của bệnh đến hoạt động hàng ngày.
Ngoài việc thu thập bệnh sử và thực hiện khám sức khỏe, xét nghiệm máu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán viêm khớp không đặc hiệu. Các xét nghiệm máu có thể bao gồm:
Chẩn đoán hình ảnh giúp bác sĩ quan sát rõ hơn về tình trạng khớp và tìm kiếm các dấu hiệu tổn thương. Các xét nghiệm hình ảnh có thể bao gồm:
Các phương pháp điều trị viêm khớp không đặc hiệu chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát các triệu chứng, giảm đau và viêm, cũng như ngăn ngừa tổn thương khớp thêm.
Những loại thuốc này có thể được bác sĩ kê đơn trong thời gian ngắn để kiểm soát viêm và cải thiện triệu chứng.
Việc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch trong viêm khớp không đặc hiệu thường chỉ được cân nhắc khi bệnh có xu hướng kéo dài, có dấu hiệu tiến triển thành viêm khớp tự miễn hoặc viêm khớp dai dẳng không đáp ứng với điều trị thông thường. Một nhóm thuốc có thể được sử dụng như: DMARDs cổ điển, DMARDs sinh học…
Lựa chọn nhóm thuốc nào điều trị cần được cân nhắc và quyết định cẩn trọng bởi các bác sĩ chuyên khoa nội cơ xương khớp sau khi trao đổi kĩ với người bệnh.
Điều chỉnh lối sống là một phần quan trọng trong quá trình điều trị viêm khớp không đặc hiệu. Việc duy trì cân nặng khỏe mạnh giúp giảm áp lực lên các khớp, đặc biệt là các khớp chịu tải trọng như đầu gối và hông. Thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội hoặc yoga có thể cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh cơ bắp, giúp giảm cứng khớp và đau. Ngoài ra, chế độ ăn uống lành mạnh và các chất chống viêm cũng có thể hỗ trợ giảm viêm và cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể.
Vật lý trị liệu là một phương pháp hiệu quả trong việc điều trị viêm khớp không đặc hiệu. Nó giúp cải thiện chức năng khớp, giảm đau và tăng cường sức mạnh cơ bắp cũng như tính linh hoạt của các khớp bị ảnh hưởng. Các bài tập vật lý trị liệu được thiết kế để giảm cứng khớp, tăng khả năng vận động và hỗ trợ phục hồi chức năng, từ đó giúp người bệnh duy trì sự hoạt động bình thường trong cuộc sống hàng ngày.
Chườm nóng và chườm lạnh là những phương pháp đơn giản nhưng có thể hiệu quả trong việc điều trị viêm khớp. Chườm lạnh giúp giảm sưng và đau do viêm, đặc biệt trong các đợt bùng phát của bệnh; trong khi chườm nóng giúp thư giãn cơ bắp, giảm cứng khớp và cải thiện lưu thông máu. Người bệnh có thể thay phiên sử dụng chườm nóng và chườm lạnh để kiểm soát các triệu chứng của viêm khớp không đặc hiệu.
Khi các triệu chứng không thể kiểm soát bằng thuốc uống, tiêm nội khớp có thể được chỉ định thực hiện. Phương pháp này bao gồm tiêm corticosteroid trực tiếp vào khớp bị viêm, giúp giảm nhanh cơn đau, sưng và viêm. Tiêm nội khớp có thể mang lại hiệu quả trong việc cải thiện chức năng khớp và giảm triệu chứng trong thời gian ngắn, nhưng thường chỉ được sử dụng khi các phương pháp điều trị khác không đạt được kết quả như mong muốn.
Phẫu thuật có thể là lựa chọn cuối cùng trong điều trị viêm khớp không đặc hiệu, được cân nhắc khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả hoặc khi tổn thương khớp nghiêm trọng. Các can thiệp phẫu thuật có thể bao gồm phẫu thuật thay khớp, nhằm thay thế khớp bị hư hỏng hoặc phẫu thuật sửa chữa các cấu trúc khớp bị tổn thương. Mục đích của phẫu thuật là giảm đau, cải thiện chức năng khớp và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Có một số biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ hoặc kiểm soát các triệu chứng viêm khớp không đặc hiệu:
Thừa cân, béo phì có thể tạo ra áp lực quá mức lên các khớp, dẫn đến tổn thương và làm tăng nguy cơ viêm khớp. Do đó, duy trì cân nặng khỏe mạnh rất quan trọng, đặc biệt trong việc làm chậm quá trình tiến triển của bệnh viêm xương khớp. Nghiên cứu cho thấy, có đến 70% trường hợp viêm xương khớp đầu gối có thể phòng ngừa bằng cách kiểm soát tốt cân nặng.
Một lối sống lành mạnh với các bài tập thể dục phù hợp có thể cải thiện cả sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc kết hợp tập luyện vào thói quen hàng ngày giúp giữ cho khớp linh hoạt, cải thiện sức mạnh cơ bắp và duy trì sự dẻo dai. Đồng thời, tập thể dục cũng hỗ trợ duy trì cân nặng ở mức khỏe mạnh, giảm áp lực lên các khớp và ngăn ngừa các vấn đề liên quan đến viêm khớp.
Tổn thương khớp do chấn thương là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ viêm khớp sau này. Vì vậy, cần cẩn trọng trong mọi hoạt động, đặc biệt khi tham gia thể thao. Trước khi luyện tập thể thao, hãy dành 5-10 phút để khởi động các khớp, giúp làm nóng cơ thể và chuẩn bị tốt cho các động tác. Ngoài ra, việc sử dụng dụng cụ bảo hộ khớp cũng góp phần giảm thiểu nguy cơ chấn thương. Khi gặp phải chấn thương, hãy thăm khám và can thiệp kịp thời để khắc phục các tổn thương ở xương khớp, tránh để lại hậu quả lâu dài.
Thăm khám sức khỏe định kỳ là rất cần thiết để tầm soát và phát hiện viêm khớp sớm, đặc biệt đối với những người có nguy cơ mắc bệnh. Bác sĩ có thể phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh và có phương án xử lý kịp thời, từ đó ngăn ngừa tình trạng bệnh tiến triển nghiêm trọng. Đây là cách phòng ngừa viêm khớp hiệu quả nhất được các chuyên gia khuyến nghị.
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống BVĐK Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Viêm khớp không đặc hiệu là một tình trạng phức tạp, với những triệu chứng tương tự các loại viêm khớp khác nhưng khó xác định nguyên nhân chính xác. Do đó, việc phát hiện và điều trị kịp thời viêm khớp không đặc hiệu là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng lâu dài. Nếu gặp phải các dấu hiệu nghi ngờ liên quan đến viêm khớp, đừng chần chừ mà hãy đi khám bác sĩ ngay để nhận phương pháp điều trị phù hợp.
