Truyền hồng cầu khối là phương pháp điều trị thiết yếu trong các trường hợp thiếu máu hoặc mất máu cấp. Quy trình truyền khối hồng cầu cần được thực hiện bởi đội ngũ y tế tại bệnh viện theo đúng quy chuẩn nghiêm ngặt.
Hồng cầu khối (Packed Red Blood Cells – PRBC) hay khối hồng cầu là chế phẩm thu được sau quá trình gạn tách từ máu toàn phần và trải qua quá trình xét nghiệm sàng lọc chuyên sâu, đảm bảo an toàn để phục vụ cho các quá trình điều trị.
Máu là một loại mô lỏng đặc biệt, lưu thông liên tục trong hệ tuần hoàn và giữ vai trò thiết yếu trong việc duy trì sự sống. Bên trong máu có nhiều thành phần khác nhau, mỗi thành phần đảm nhận một chức năng riêng biệt, góp phần vào hoạt động sinh lý toàn thân. Thành phần chính của máu bao gồm huyết tương, phần dịch lỏng và các tế bào máu như hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Trong đó, hồng cầu là loại tế bào chiếm tỷ lệ cao nhất, đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển oxy. Khối hồng cầu thường được sử dụng trong điều trị các bệnh lý thiếu máu hoặc mất máu nghiêm trọng.
Mỗi đơn vị khối hồng cầu chứa khoảng 200 – 250ml, gồm khoảng 150 – 200ml hồng cầu cô đặc và một lượng nhỏ huyết tương còn lại, giúp duy trì khả năng lưu thông và truyền được vào cơ thể người bệnh. Khối hồng cầu có thời hạn sử dụng từ 21 – 42 ngày tùy vào chất chống đông được sử dụng trong bảo quản. Chúng được lưu trữ ở nhiệt độ 1 – 6°C trong tủ lạnh chuyên dụng.
Khối hồng cầu được chỉ định chủ yếu để bù đắp lượng hồng cầu thiếu hụt, cải thiện vận chuyển oxy đến mô trong các trường hợp thiếu máu.
Truyền khối hồng cầu (hồng cầu lắng) là một phương pháp điều trị phổ biến trong lâm sàng, nhằm cung cấp lại lượng hồng cầu cần thiết cho cơ thể khi bị thiếu máu. Bác sĩ có thể chỉ định truyền khối hồng cầu cho một số trường hợp sau: (1)
Bác sĩ có thể chỉ định truyền khối hồng cầu khi người bệnh bị thiếu máu nghiêm trọng, có mức hemoglobin (Hb) dưới 7 g/dL và kèm theo các biểu hiện lâm sàng đáng lo ngại như mệt mỏi kéo dài, chóng mặt, dễ ngất xỉu, da niêm mạc nhợt nhạt rõ rệt, tim đập nhanh, tụt huyết áp, khó thở khi vận động nhẹ hoặc thậm chí khi nghỉ ngơi.
Đây là những dấu hiệu phản ánh tình trạng thiếu oxy mô nghiêm trọng, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe người bệnh. Trong trường hợp này, truyền máu khối hồng cầu là cần thiết và thường được chỉ định khẩn cấp để phục hồi nhanh số lượng hồng cầu, cải thiện vận chuyển oxy, ổn định huyết động.
Trường hợp người bệnh có mức Hb từ 7 – 10 g/dL và đồng mắc các bệnh lý nền tiềm ẩn nguy cơ giảm khả năng bù trừ thiếu oxy, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định truyền hồng cầu khối. Ngoài ra, khi bị thiếu máu kéo dài, người bệnh bệnh suy tim, mắc bệnh mạch vành hoặc các bệnh phổi mạn tính như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) cũng có thể gặp nhiều rủi ro sức khỏe nguy hiểm, dù cho mức Hb chưa quá thấp.
Bởi khi cơ quan tim hoặc phổi bị tổn thương, khả năng cung cấp oxy cho cơ thể sẽ suy giảm, điều này cộng hưởng với tình trạng thiếu máu cũng có thể dẫn tới suy tim cấp, đau thắt ngực hoặc suy hô hấp, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe người bệnh.
Do đó, việc truyền hồng cầu trong các trường hợp này cần được bác sĩ đánh giá kỹ lưỡng, dựa trên biểu hiện lâm sàng, không chỉ phụ thuộc vào chỉ số hemoglobin.
Truyền khối hồng cầu là một phần quan trọng trong xử trí cấp cứu khi người bệnh bị mất máu cấp do chấn thương, tai nạn, phẫu thuật hoặc xuất huyết tiêu hóa nghiêm trọng. Những trường hợp này có thể khiến người bệnh mất một lượng máu lớn trong thời gian ngắn, dẫn đến tụt huyết áp, mạch đập nhanh, choáng váng, da lạnh, vã mồ hôi và nguy cơ sốc mất máu.
Điều quan trọng là chỉ số Hb có thể chưa giảm ngay trong những giờ đầu, do đó dựa trên lượng máu bị mất và triệu chứng đặc hiệu, bác sĩ sẽ chỉ định truyền khôi hồng cầu trong các trường hợp mất máu cấp tính. Việc truyền hồng cầu kết hợp với huyết tương, tiểu cầu hoặc dung dịch bù thể tích sẽ giúp cải thiện tuần hoàn, ổn định tình trạng huyết động và cứu sống người bệnh trong trường hợp khẩn cấp.
Mắc phải các bệnh lý gây suy giảm quá trình sản sinh hồng cầu như thiếu máu bất sản, suy tủy xương, ung thư máu (leukemia, lymphoma) hoặc bệnh huyết học di truyền (Thalassemia thể nặng), cơ thể người bệnh không thể tự tạo đủ hồng cầu để duy trì hoạt động sống bình thường. Trong trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện truyền khối hồng cầu để duy trì mức Hb tối thiểu, nhằm đảm bảo chất lượng sống, hạn chế biến chứng nguy hiểm.
Trước khi tiến hành phẫu thuật, người bệnh có chỉ số Hb dưới 10 g/dL có thể được bác sĩ chỉ định truyền hồng cầu khối. Điều này sẽ giúp tăng lượng oxy dự trữ cho cơ thể, giúp người bệnh đủ khả năng đáp ứng quá trình phẫu thuật, đồng thời giảm nguy cơ thiếu máu cấp và biến chứng nguy hiểm. Những trường hợp phẫu thuật có thể được bác sĩ chỉ định truyền khối hồng cầu trước khi thực hiện điển hình như phẫu thuật tim, mạch máu lớn, sọ não hoặc các ca mổ có nguy cơ mất máu cao kéo dài.
Bác sĩ chỉ định truyền hồng cầu khối không chỉ dựa vào chỉ số hemoglobin mà còn phải dựa vào toàn cảnh lâm sàng, các yếu tố cần cân nhắc, gồm:
Liều truyền khối hồng cầu thường được bác sĩ chỉ định với từng trường hợp như sau (chỉ mang tính chất tham khảo):
Nguyên tắc cần tuân thủ:
Lưu ý: Liều lượng và nguyên tắc truyền máu hồng cầu trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Mỗi trường hợp người bệnh sẽ được bác sĩ cân nhắc và đưa ra chỉ định phù hợp.
Dưới đây là quy trình truyền máu khối hồng cầu cơ bản được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ, người bệnh có thể tham khảo:
Truyền hồng cầu khối dưới chỉ định của bác sĩ được đánh giá an toàn với sức khỏe của người bệnh. Trong một số ít trường hợp (không phổ biến), quá trình truyền máu hồng cầu này có thể gây ra một số rủi ro sức khỏe không mong muốn. Trường hợp xảy ra rủi ro sức khỏe do truyền khối hồng cầu cần được bác sĩ phát hiện sớm và có biện pháp xử trí kịp thời.
Một số rủi ro sức khỏe có thể xảy ra khi sử dụng phương pháp này, điển hình như phản ứng tan máu cấp tính, phản ứng sốt không tan máu, sốc phản vệ, quá tải thể tích tuần hoàn (TACO), nhiễm trùng do truyền máu, phản ứng tan máu chậm… Để hạn chế nguy cơ xảy ra vấn đề sức khỏe nguy hiểm, người bệnh nên thăm khám và thực hiện truyền máu theo chỉ định của bác sĩ có chuyên môn cao tại bệnh viện uy tín.
Một số triệu chứng có thể là dấu hiệu của rủi ro sức khỏe do truyền máu hồng cầu:
Trong khi truyền máu:
Ngay sau truyền hoặc vài giờ sau:
Sau khi truyền máu vài ngày:
Lưu ý, dấu hiệu sức khỏe có thể diễn biến khác nhau ở mỗi trường hợp. Người bệnh cần thông báo ngay với bác sĩ khi nhận thấy triệu chứng bất thường để có biện pháp xử trí kịp thời.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, trong nhiều trường hợp cấp cứu hay bệnh lý thiếu máu nặng, truyền hồng cầu khối đóng vai trò thiết yếu, góp phần ổn định tình trạng và bảo vệ tính mạng người bệnh. Việc hiểu đúng bản chất của loại chế phẩm này sẽ giúp cộng đồng có cái nhìn rõ ràng hơn về tầm quan trọng của nó trong y học lâm sàng.
