Còi xương ở trẻ nhỏ gây nên tình trạng xương yếu, mềm, có thể dẫn đến cong, biến dạng xương nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Bên cạnh điều trị nguyên nhân còi xương, bác sĩ sẽ hướng dẫn bổ sung dinh dưỡng phù hợp cho trẻ. Vậy trẻ còi xương nên bổ sung gì?
Còi xương ở trẻ em là tình trạng phổ biến, đặc biệt ở trẻ đang trong giai đoạn phát triển nhanh như trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Còi xương ở trẻ do thiếu chất như vitamin D, canxi, phospho. Do đó, bổ sung đủ vitamin và khoáng chất là yếu tố quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh còi xương ở trẻ em. Trong đó:
Ngoài ra, sự hỗ trợ từ các vitamin và khoáng chất khác như vitamin K giúp cố định canxi vào xương, vitamin C tham gia tổng hợp collagen, magie hỗ trợ chuyển hóa vitamin D, và kẽm cần thiết cho sự phát triển xương.
Trẻ cần được đưa đến bệnh viện thăm khám sức khỏe định kỳ để bác sĩ theo dõi, đánh giá sự phát triển và có hỗ trợ phù hợp nếu có vấn đề bất thường, đặc biệt khi có các dấu hiệu nghi ngờ còi xương như chậm mọc răng, đóng thóp muộn, chân cong, chậm biết đi, vã mồ hôi nhiều, rối loạn giấc ngủ, rụng tóc vành khăn, biếng ăn… Tùy vào từng trường hợp, bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị phù hợp và chỉ định bổ sung vitamin, khoáng chất với liều lượng phù hợp.
Các vitamin và khoáng chất thường được chỉ định bổ sung cho trẻ còi xương gồm:
Ngoài vấn đề trẻ còi xương nên bổ sung gì thì phụ huynh nên biết cách bổ sung vào bữa ăn của trẻ. Dưới đây là một số thực phẩm giàu dưỡng chất, tốt cho sức khỏe bố mẹ nên bổ sung và chế độ ăn cho trẻ còi xương hàng ngày:
Sữa và các chế phẩm từ sữa đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và phòng ngừa còi xương ở trẻ em. Đây là nguồn cung cấp canxi tự nhiên dồi dào, dễ hấp thu, giúp đáp ứng nhu cầu canxi hàng ngày của trẻ, từ đó hỗ trợ phát triển của hệ xương.
Bên cạnh đó, các sản phẩm từ sữa như sữa chua, phô mai cũng chứa nhiều protein chất lượng cao, photpho và các vitamin thiết yếu như vitamin D, vitamin A, vitamin B12, góp phần tăng cường hấp thu canxi và khoáng chất. Ngoài ra, các chế phẩm từ sữa như sữa chua còn chứa các probiotics có lợi cho hệ tiêu hóa, giúp tăng cường khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng, đặc biệt là canxi và vitamin D.
Hải sản, các loại cá béo (cá hồi, cá thu, cá mòi…) chứa hàm lượng vitamin D tự nhiên cao, giàu protein và các acid amin thiết yếu, dễ tiêu hóa và hấp thu, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển xương và cơ bắp của trẻ. Nhiều loại hải sản như tôm, cua, nghêu sò còn là nguồn cung cấp canxi tự nhiên dồi dào, chứa khoáng chất quan trọng như kẽm, selen và magie. Axit béo omega-3 có trong hải sản không chỉ giúp tăng cường khả năng hấp thu canxi mà còn hỗ trợ phát triển trí não và thị lực của trẻ.
Trứng là thực phẩm rất tốt cho trẻ còi xương, chứa nhiều vitamin D, protein và các khoáng chất như canxi, kẽm, photpho…
Đậu chứa hàm lượng protein thực vật dồi dào, dễ tiêu hóa và phù hợp với hệ tiêu hóa của trẻ, giúp thúc đẩy sự phát triển của xương và cơ. Các loại đậu như đậu nành, đậu đen, đậu xanh không chỉ chứa nhiều canxi mà còn chứa nhiều khoáng chất thiết yếu khác như magie, kẽm, photpho. Hàm lượng chất xơ trong đậu cũng góp phần cải thiện hệ tiêu hóa, giúp cơ thể hấp thu dưỡng chất tốt hơn.
Rau xanh, đặc biệt rau xanh đậm như cải xoăn, rau bina, rau ngót chứa nhiều vitamin tốt cho sự phát triển của trẻ như vitamin K, vitamin C và các vi chất như magie, kali… Khuyến khích trẻ ăn nhiều rau xanh không chỉ giúp cải thiện tình trạng còi xương mà còn góp phần xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh.
Nấm là một trong số ít thực phẩm tự nhiên chứa nhiều vitamin D. Đặc biệt, một số loại nấm như nấm hương, nấm đông cô còn chứa hàm lượng protein cao và các axit amin thiết yếu, góp phần thúc đẩy quá trình tạo xương và phát triển cơ thể. Ngoài ra, nấm còn là nguồn cung cấp dồi dào các khoáng chất như kẽm, đồng, selen…
Ngoài những thực phẩm trên, trẻ còi xương nên được bổ sung thêm nhiều thực phẩm bổ dưỡng khác để đa dạng khẩu phần ăn hàng ngày của trẻ, hỗ trợ phát triển toàn diện. Các thực phẩm giàu dinh dưỡng, tốt cho sự phát triển của trẻ như: thịt đỏ, thịt gà, các loại hạt, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt,…
Việc bổ sung vitamin và khoáng chất cho trẻ bị còi xương cần được thực hiện một cách khoa học, có sự tư vấn, hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả tốt nhất cho trẻ. Một số lưu ý khi bổ sung cho trẻ còi xương:
Bố mẹ nên chủ động bổ sung đủ vitamin D và canxi cũng như các dưỡng chất thiết yếu cho sự phát triển của trẻ ngay từ giai đoạn thai kỳ. Điều này không chỉ giúp phòng ngừa còi xương cho trẻ mà còn giúp trẻ phát triển toàn diện, khỏe mạnh hơn. (1)
Mặc dù còi xương thường liên quan đến việc thiếu vitamin D, nhưng không phải mọi trẻ thiếu vitamin D đều bị còi xương. Còi xương có nguy cơ xảy ra cao hơn ở trẻ sơ sinh, trẻ ít bú sữa, hoặc trẻ bú mẹ kéo dài mà không được bổ sung thức ăn dặm đúng thời điểm (khoảng 6 tháng tuổi). Để phòng ngừa hiệu quả, cần xác định sớm những trẻ có nguy cơ thiếu vitamin D, cho trẻ thăm khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm nguy cơ còi xương và có phương pháp hỗ trợ phù hợp.
Chế độ dinh dưỡng cân bằng, đủ chất cho trẻ là điều thiết yếu để phòng ngừa còi xương. Trẻ bú mẹ cần được bổ sung đủ 400 IU vitamin D mỗi ngày từ lúc mới sinh đến ít nhất một tuổi, sau 1 tuổi, bác sĩ sẽ cân nhắc thêm từ khẩu phần ăn của trẻ để hướng dẫn sử dụng vitamin D. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nên được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời, bú đúng cách, đủ sữa.
Mẹ trong giai đoạn cho con bú cần duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối, đủ chất để đảm bảo chất lượng sữa cho trẻ. Trẻ lớn hơn, bố mẹ duy trì chế độ ăn uống phù hợp lứa tuổi, khoa học. Ngoài ra, bố mẹ xây dựng lối sống, sinh hoạt lành mạnh cho trẻ, khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động vận động vừa sức.
Một số câu hỏi thường gặp về trẻ còi xương cũng như những dưỡng chất cần bổ sung cho trẻ:
Ánh nắng mặt trời là nguồn bổ sung vitamin D dồi dào tuy nhiên cũng chứa nhiều tia bức xạ không tốt cho làn da và sức khỏe của trẻ. Thay vì bổ sung vitamin D từ ánh nắng, bố mẹ có thể bổ sung vitamin D cho trẻ qua sữa mẹ, chế độ ăn hàng ngày, hay thực phẩm bổ sung (theo hướng dẫn của bác sĩ). Trẻ dưới 6 tháng không khuyến cáo tắm nắng theo hướng dẫn của Hội Nhi Khoa Hoa Kỳ.
Việc sử dụng thực phẩm chức năng cho trẻ còi xương cần được cân nhắc kỹ lưỡng và tuân theo chỉ định của bác sĩ. Mặc dù thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ bổ sung các vitamin và khoáng chất thiết yếu một cách nhanh chóng nhưng đây không phải là giải pháp điều trị duy nhất và tốt nhất cho trẻ còi xương.
Bố mẹ cần đưa trẻ đi khám và xét nghiệm để xác định chính xác mức độ thiếu hụt vitamin D, canxi và các chất dinh dưỡng khác. Từ đó, bác sĩ sẽ có chỉ định phù hợp về loại thực phẩm chức năng, liều lượng và thời gian sử dụng. Việc tự ý cho trẻ dùng thực phẩm chức năng có thể gây dư thừa hoặc thiếu hụt các chất, ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.
Bên cạnh việc sử dụng thực phẩm chức năng, điều quan trọng là phải xây dựng cho trẻ một chế độ dinh dưỡng cân bằng, đầy đủ các nhóm chất từ thực phẩm tự nhiên. Kết hợp với việc cho trẻ vận động và theo dõi sự phát triển thường xuyên sẽ mang lại hiệu quả tốt nhất trong việc phòng ngừa và điều trị còi xương.
Vận động và thể thao có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển xương, tăng cường sức khỏe và kích thích quá trình tổng hợp vitamin D khi trẻ hoạt động ngoài trời. Tuy nhiên, cần chọn các hoạt động thể thao phù hợp, ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng, không gây chấn thương hoặc tác động mạnh lên hệ xương khớp như đi bộ, bơi lội, yoga cho trẻ em. Thời gian tập luyện nên được chia thành nhiều đợt ngắn trong ngày, tránh để trẻ quá sức.
Trong quá trình tập luyện, cha mẹ và người hướng dẫn cần theo dõi sát phản ứng của trẻ, dừng ngay hoạt động nếu trẻ có dấu hiệu mệt mỏi hoặc đau nhức. Đặc biệt, cần tránh các môn thể thao có tính đối kháng, va chạm mạnh để phòng ngừa nguy cơ gãy xương do xương yếu. Kết hợp vận động với chế độ dinh dưỡng hợp lý và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp cải thiện tình trạng còi xương hiệu quả và an toàn.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng những thông tin trên đã giải đáp được thắc mắc “Trẻ còi xương nên bổ sung gì?”. Dinh dưỡng là yếu tố quan trọng đối với trẻ còi xương, tuy nhiên để phòng ngừa, điều trị còi xương hiệu quả, bố mẹ cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chế độ dinh dưỡng, chăm sóc phù hợp cho trẻ.
