Phát hiện khối u trung thất trên phim chụp X-quang, bà Hoàn, 71 tuổi, bất ngờ với chẩn đoán bướu giáp lớn chèn ép khí quản, gây khó thở kéo dài.

5 năm trước, bà Hoàn (ngụ Bình Định) phát hiện bướu giáp lành tính chưa cần phẫu thuật. Một tháng nay, thỉnh thoảng bà thấy mệt, khó thở khi nằm, chóng mặt, tăng nhiều khi gắng sức kèm cảm giác vướng vùng cổ. Bà đi khám tại bệnh viện địa phương, bác sĩ chụp X-quang thấy một khối u lớn trong lồng ngực (trung thất) nên khuyên bà đến bệnh viện Tâm Anh kiểm tra kỹ hơn.

Ngày 11/12, ThS.BS Phan Vũ Hồng Hải, khoa Ngoại Lồng ngực – Mạch máu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết phim chụp X-quang ngực thẳng có hình ảnh khối u choán chỗ trung thất trên, đè ép và đẩy lệch khí quản sang trái. Khám lâm sàng ghi nhận khối di động theo nhịp nuốt khi sờ, nhưng không nhìn thấy ở tư thế cổ bình thường. Bác sĩ chỉ định siêu âm vùng cổ, chụp CT ngực cổ để đánh giá chi tiết tổn thương.

Kết quả ghi nhận tuyến giáp hai bên phình to, kích thước lần lượt 45x46x109 mm (thùy phải), 32x38x88 mm (thùy trái), bề dày eo giáp 20 mm. Hai bướu giáp không phình ra ngoài cổ mà phình vào trong, thòng xuống lồng ngực, chèn ép khí quản từ hai phía, lòng khí quản chỉ còn 5.5 mm (đường kính bình thường của khí quản là 12.5 – 13.5 mm). Để chắc chắn hơn về bản chất của khối u, bác sĩ sinh thiết kim nhỏ – FNA (Fine Needle Aspiration), khẳng định bướu giáp lành tính.

Trung thất (trong lồng ngực) là khu vực được bao quanh bởi xương ức ở phía trước, cột sống ở phía sau và phổi ở hai bên. Trung thất chứa tim, động mạch chủ, các hạch bạch huyết, tuyến ức, thực quản, khí quản và dây thần kinh.

“Khi bướu giáp quá lớn sẽ có nguy cơ thòng vào trung thất và chèn ép các cấu trúc lân cận như trường hợp bà Hoàn, dễ lầm tưởng là u trung thất nếu không khảo sát kỹ vùng tuyến giáp. Tiên lượng và phương pháp điều trị của hai nhóm u này khác nhau, u tuyến giáp có tiên lượng tốt hơn nhiều so với u trung thất”, bác sĩ Hải nói.

BS.CKI Trần Quốc Hoài, khoa Ngoại Lồng ngực – Mạch máu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM nhận định, lòng khí quản bệnh nhân bị thu hẹp hơn một nửa, nguy cơ diễn tiến hẹp khít gây khó thở nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chức năng sống của người bệnh. Do đó, cần phẫu thuật cắt toàn bộ bướu giáp sớm để ngăn ngừa biến chứng bất lợi về sau.

Theo bác sĩ Hoài, phẫu thuật cắt tuyến giáp là lựa chọn tối ưu nhất cho bệnh nhân bị bướu giáp. Dù kỹ thuật này không phức tạp nhưng sẽ trở nên khó khăn trong những trường hợp tuyến giáp quá to, thòng xuống trung thất và chèn ép khí quản.

Việc tiếp cận và xử lý các mô xung quanh bướu cần hết sức cẩn thận để tránh tổn thương khí quản, thần kinh quặt ngược thanh quản, tuyến cận giáp cũng như các mạch máu lớn. Những cấu trúc này nằm gần tuyến giáp, nếu bị tổn thương có thể dẫn đến biến chứng nặng nề như khàn giọng, hạ canxi máu, tụ dịch máu…

Phương án tiếp cận bướu giáp cũng được ê kíp hội chẩn kỹ. Đường mổ tuyến giáp truyền thống là đường rạch da ngang cổ sẽ giúp loại bỏ hầu hết các bướu giáp nhỏ đến trung bình. Nhưng với bướu giáp lớn thòng trung thất, đường mổ này sẽ bộc lộ nhiều hạn chế do khó kiểm soát các cấu trúc trong lồng ngực hơn, đặc biệt là các mạch máu lớn. Vì thế, ê kíp mở đường rạch cổ nhưng vẫn dự phòng phương án cưa xương ức, mở ngực nếu không thể lấy bướu giáp từ đường cổ.

Nhờ sự hỗ trợ của các loại máy móc tiên tiến như CT Scanner, siêu âm hiện đại rõ nét… trước mổ, bác sĩ xác định chính xác cấu trúc giải phẫu, các cơ quan lân cận. Sau hơn 2 giờ, ê kíp lấy được toàn bộ bướu giáp từ đường cổ một cách an toàn mà không gặp bất kỳ khó khăn nào.

Bà Hoàn hồi phục tốt, xuất viện sau 3 ngày trong tình trạng ổn định. Bác sĩ hướng dẫn bệnh nhân cách chăm sóc vết mổ khô ráo, sạch sẽ để tránh nhiễm trùng; đến bệnh viện ngay nếu có dấu hiệu sưng tấy, đỏ hoặc chảy mủ; tránh các hoạt động gắng sức để vết mổ nhanh lành và giảm nguy cơ biến chứng. Bà cũng cần tuân thủ lịch tái khám định kỳ nhằm kiểm tra chức năng tuyến giáp và theo dõi quá trình hồi phục sau mổ.

Bác sĩ Hải thông tin, bướu giáp có thể phát triển âm thầm trong nhiều năm mà không gây ra triệu chứng rõ ràng. Khi bướu phát triển lớn, bệnh nhân có thể xuất hiện cảm giác mệt mỏi, khó thở, chóng mặt, vướng ở cổ, cổ phình to…

Nếu bướu giáp chèn ép khí quản sẽ gây khó thở; chèn ép thực quản gây khó nuốt; chèn ép dây thần kinh quặt ngược thanh quản gây mất giọng, khàn giọng, ảnh hưởng đến khả năng phát âm; chèn ép các mạch máu dẫn đến phù, dễ hạ huyết áp, khiến bệnh nhân chóng mặt, choáng váng, trường hợp nặng có thể gây suy hô hấp. Bệnh nhân cũng dễ mắc bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp nếu bướu giáp làm thay đổi cấu trúc đường thở và cản trở việc làm sạch dịch tiết.

Bác sĩ Hoài cho hay bên cạnh phẫu thuật mổ mở, phẫu thuật nội soi cắt tuyến giáp hoặc đốt sóng cao tần – Radiofrequency Ablation (RFA) cũng được ưu tiên lựa chọn trong điều trị bướu giáp lành tính, kích thước nhỏ. Đây là phương pháp ít xâm lấn, loại bỏ một phần hoặc hoàn toàn bướu giáp, ít để lại sẹo và bảo tồn được chức năng tuyến giáp. Bệnh nhân cũng hồi phục nhanh hơn so với phẫu thuật truyền thống.

Để phòng tránh bệnh lý tuyến giáp, nên khám tầm soát định kỳ, đặc biệt là những người có yếu tố nguy cơ cao. Bổ sung dinh dưỡng hợp lý, đảm bảo cung cấp đủ i-ốt trong chế độ ăn, vì thiếu i-ốt là nguyên nhân chính dẫn đến các vấn đề về tuyến giáp. Ngoài ra, bệnh nhân cần chú ý các triệu chứng như mệt mỏi, khó thở, thay đổi giọng nói để đi khám và điều trị kịp thời.

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi