Anh Khoa*, 29 tuổi, đau nhức dữ dội vùng hàm hai bên, sưng nề, đi khám bác sĩ phải nhổ bỏ hai răng do tổn thương nặng, nhiễm trùng lan rộng, không thể phục hồi.

Trước đây, anh Khoa thường đau răng, sưng nướu, chảy máu khi chải răng. Mỗi đợt đau nặng, anh tự mua thuốc giảm đau uống, hết đau anh ngừng thuốc. Hiện anh Khoa đã mất 2 răng hàm dưới cách đây nhiều năm. Anh không có thói quen khám răng định kỳ, chưa từng cạo vôi răng.

Gần đây, đau nhức răng dữ dội vùng hàm hai bên, sưng mặt, không ăn ngủ được, đau lan lên vùng thái dương và góc hàm, anh mới đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM tại phường Tân Hưng (quận 7 cũ) khám.

BS.CKI Dương Anh Thư, Trưởng Chuyên khoa Răng Hàm Mặt, khám lâm sàng ghi nhận mô mềm quanh răng 8 dưới của người bệnh viêm đỏ, chảy dịch, há miệng hạn chế. Anh Khoa được chỉ định chụp X-quang để đánh giá toàn diện vị trí và mức độ mọc lệch. Kết quả ghi nhận hai răng khôn hàm trên sâu vỡ lớn, lệch ngoài. Hai răng 8 hàm dưới có hướng mọc ngang 90 độ, không thuận lợi cho việc vệ sinh vùng răng kế cận. Người bệnh để lâu, khiến tổn thương sâu vùng răng 7 kế bên. Khi đi khám đã xâm lấn đến tủy và sâu dưới nướu không phục hồi được. Đồng thời, mô quanh răng khôn cũng viêm cấp, phù nề và chảy dịch.

Theo bác sĩ Thư, do răng 7 đã tổn thương nặng, tiêu xương nhiều và không còn khả năng phục hồi chức năng. Dù không muốn nhưng bác sĩ buộc phải chỉ định nhổ răng 7 và răng 8 để loại bỏ hoàn toàn nguồn viêm và ngăn biến chứng.

“Đây là trường hợp người trẻ mất nhiều răng do biến chứng răng khôn mọc lệch kéo dài không điều trị, dẫn đến phá hủy cấu trúc răng kế cận và nhiễm trùng lan rộng”, bác sĩ Thư nói. Anh Khoa được hẹn tái khám định kỳ để theo dõi lành thương, đánh giá nhu cầu phục hồi thay thế răng số 7 khi mô xương răng ổn định.

Trường hợp khác, Lan, 19 tuổi, sinh viên đại học, đến khám tại Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 trong tình trạng răng đau nhức dữ dội, khó ăn nhai, nhiều răng ê buốt và sưng nướu. Trước đó, người bệnh chưa từng khám răng định kỳ và chủ quan với triệu chứng ban đầu.

Sau khi khám và chỉ định chụp X-quang, bác sĩ Thư cho biết Lan sâu lan rộng, tổn thương dưới nướu không kiểm soát được, tủy răng hoại tử, viêm quanh chóp, kèm tiêu xương ổ răng. Ở mức độ này, không thể phục hồi bằng trám hay điều trị tủy, không thể bảo tồn răng. Bác sĩ phải chỉ định phải nhổ 2 răng tổn thương để kiểm soát ổ viêm, ngăn lan sang các răng kế cận, bảo tồn xương hàm. “Mỗi lần nhổ, chỉ thực hiện tối đa 2 chiếc răng nếu sâu nhiều răng và không thể bảo tồn”, bác sĩ Thư nói.

Sau nhổ, Lan được hướng dẫn chăm sóc hậu phẫu, hẹn tái khám và tiếp tục theo dõi tình trạng bệnh. Bác sĩ lập kế hoạch, tư vấn phục hồi răng nhằm duy trì chức năng ăn nhai và thẩm mỹ cho người bệnh. “Nếu khám định kỳ và phát hiện sớm, được điều trị kịp thời, tổn thương hạn chế lan rộng, phương pháp phục hồi đơn giản hơn, không mất răng”, bác sĩ Thư nói.

“Bảo tồn răng luôn được bác sĩ ưu tiên, song có những trường hợp đến khám đã quá nặng, không thể bảo tồn, buộc phải chỉ định nhổ, tránh nhiễm trùng lan rộng và biến chứng nguy hiểm”, bác sĩ Thư nói, thêm rằng rất nhiều người trẻ tuổi hiện nay chỉ đi khám răng khi có triệu chứng đau, bệnh đã diễn tiến nặng, điều trị phức tạp, bác sĩ buộc phải nhổ răng ngăn biến chứng, không thể bảo tồn, khiến nhiều người trẻ mất răng sớm. Tại chuyên khoa Răng Hàm Mặt, Bệnh viện Tâm Anh TP HCM, tình trạng người bệnh mất răng sớm đến khám không chỉ ở độ tuổi trung niên mà còn ở cả thanh thiếu niên, người trẻ, chiếm khoảng 40% tổng số ca bệnh.

Theo bác sĩ Thư, nguyên nhân hàng đầu khiến người trẻ mất răng sớm là các bệnh liên quan đến nướu (viêm nướu, viêm nha chu…) nhưng không đi khám sớm. Không có thói quen khám răng định kỳ khiến bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời, cùng việc chăm sóc răng miệng không đúng cách khiến bệnh ngày càng nặng hơn, gây tiêu xương hàm, răng không còn nơi bám chắc nên lung lay, dễ rụng. Trong khi ban đầu bệnh rất nhẹ có thể chữa trị và can thiệp kịp thời.

Sâu răng không phát hiện và điều trị kịp thời cũng gây mất răng sớm. Khi men răng và ngà răng bị phá hủy do vi khuẩn, viêm tủy răng lan sâu vào chân răng và xương ổ răng, ở giai đoạn muộn, điều trị bảo tồn khó khăn, bác sĩ phải nhổ răng ngăn nhiễm trùng lan rộng, bảo vệ răng kế cận.

Ngoài ra, răng khôn mọc lệch, chen chúc; rối loạn miễn dịch; hút thuốc lá, ăn nhiều thực phẩm nhiều đường, chăm sóc răng miệng không đúng cách; đi khám khi triệu chứng đã nặng… cũng tăng nguy cơ khiến người trẻ mất răng sớm.

Bác sĩ Thư cho biết, hiện người bệnh vẫn chưa có thói quen khám răng định kỳ. Nhiều người vẫn chưa thấy tầm quan trọng của hàm răng đầy đủ, khoẻ mạnh, cho rằng cả hàm có 32 răng, mất một vài chiếc cũng không sao. Tuy nhiên, khi mất dù một chiếc có thể dẫn đến hàng loạt các vấn đề như giảm hiệu quả nhai, tăng tải cho các răng còn lại, lâu dài dẫn đến mòn răng, đau khớp thái dương – hàm, tăng nguy cơ sâu răng và viêm nha chu, tiêu xương hàm, dịch chuyển răng, gây hóp má, lệch khớp cắn và lão hóa sớm vùng mặt. Người trẻ mất răng sớm nên tiến hành phục hình càng sớm càng tốt để duy trì chức năng răng và bảo vệ xương hàm, thẩm mỹ, tự tin khi giao tiếp.

Sâu răng và bệnh nha chu âm thầm khiến nhiều người Việt mất răng sớm, trung bình người cao tuổi chỉ còn 10-12 răng chức năng, thấp hơn đáng kể so với nhiều quốc gia, thấp hơn nhiều so với mục tiêu “80 tuổi còn 20 răng” mà Nhật Bản duy trì để bảo vệ sức khỏe và kéo dài tuổi thọ. Dù đời sống nâng cao nhưng nhận thức và thói quen chăm sóc răng miệng chưa theo kịp. Đó là thông tin các chuyên gia thông tin tại Hội nghị khoa học và Triển lãm Răng Hàm Mặt quốc tế TP HCM, ngày 8/11 vừa qua.

Theo Điều tra sức khỏe răng miệng toàn quốc 2019, chỉ 15% người Việt đi khám răng định kỳ, trong khi 85-90% mắc viêm nha chu mức độ vừa đến nặng – yếu tố chính dẫn đến mất răng sớm và liên quan chặt chẽ đến các bệnh mạn tính ở người cao tuổi.

Bác sĩ Thư khuyến cáo, để hạn chế tình trạng mất răng sớm cần khám răng định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện sớm các tổn thương, điều trị kịp thời; vệ sinh răng miệng đúng cách; hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường; tránh nghiến răng và hút thuốc lá.

* Tên bệnh nhân đã được thay đổi