Chị Cúc, 51 tuổi, vào cơn tăng huyết áp nguy hiểm, bác sĩ tầm soát nguyên nhân thì phát hiện tuyến thượng thận có khối u gây rối loạn nội tiết tố.

Chị Cúc thể trạng khỏe mạnh, không có tiền sử tăng huyết áp hay bệnh lý tim mạch. Bốn ngày nay chị đau âm ỉ vùng thượng vị, đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM khám. Ngoài chẩn đoán viêm dạ dày, bác sĩ còn phát hiện huyết áp chị tăng cao bất thường, lên tới 200/100 mmHg. “Mấy hôm nay tôi hơi chóng mặt, cho rằng do làm việc nhiều chứ không nghĩ huyết áp tăng”, chị Cúc chia sẻ. Chị được làm các xét nghiệm tầm soát nguyên nhân.

BS.CKI Đỗ Duy Long, khoa Nội tim mạch, Trung tâm Tim mạch, cho biết một số tác nhân gây tăng huyết áp thứ phát bao gồm các bệnh lý về thận (viêm cầu thận cấp và mạn, sỏi thận, hẹp động mạch thận), bệnh lý nội tiết (cường Aldosteron, Cushing, cường giáp), do dùng thuốc… Kết quả xét nghiệm của chị Cúc xác định chị bị hội chứng cường Aldosteron nguyên phát – một bệnh lý do vỏ thượng thận sản xuất quá nhiều hormone aldosteron. Chụp CT bụng ghi nhận khối u nhỏ ở tuyến thượng thận (kích thước 10×6 mm).

Aldosterone là hormone giúp cơ thể giữ muối, nước và đào thải kali. Khi hormone này tăng quá mức, cơ thể bị giữ muối, mất kali, làm huyết áp tăng cao và có thể gây hạ kali máu. Nguyên nhân thường gặp là u vỏ thượng thận tiết aldosterone.

TS.BS Trần Vũ Minh Thư, Trưởng khoa Nội tim mạch 2, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, nhận định chị Cúc rất may mắn vì tình cờ phát hiện cơn tăng huyết áp khi đi khám tiêu hóa. Nếu không điều trị sớm, nồng độ aldosterone tăng cao sẽ khiến người bệnh thường xuyên vào cơn tăng huyết áp nguy hiểm, đồng thời làm tổn thương các mô tim, gây ra sẹo hoặc phì đại cơ tim, suy tim, suy thận… ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Chị Cúc được sử dụng thuốc hạ huyết áp, kiểm soát nồng độ kali máu, từ đó điều hòa huyết áp. Sau một ngày, huyết áp chị giảm về mức ổn định 120/80 mmHg, nhịp tim 80 lần một phút, không đau ngực. Sau ba ngày theo dõi, chị được xuất viện, dự kiến sẽ được phẫu thuật cắt bỏ u thượng thận khi sức khỏe ổn định để ngăn ngừa tái phát.

Theo các chuyên gia, khoảng 5–10% trường hợp tăng huyết áp là do nguyên nhân thứ phát. Đa số (90–95%) là tăng huyết áp nguyên phát. Việc xác định nguyên nhân rất quan trọng, bởi điều trị đúng căn nguyên (ví dụ phẫu thuật cắt u thượng thận) có thể giúp bệnh nhân kiểm soát huyết áp lâu dài, thậm chí khỏi hẳn bệnh.

Để phòng ngừa tăng huyết áp thứ phát, việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ là vô cùng quan trọng. Người bệnh cần đảm bảo các bệnh lý như đái tháo đường, bệnh thận, rối loạn tuyến thượng thận… được kiểm soát chặt chẽ. Tuân thủ chế độ ăn lành mạch bằng cách giảm muối, hạn chế tiêu thụ chất béo và cholesterol xấu trong chế độ ăn; bổ sung thực phẩm giàu kali như chuối, khoai tây, rau xanh.

Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để cải thiện sức khỏe tim mạch và hỗ trợ duy trì huyết áp ổn định. Thực hành các kỹ thuật giảm stress như yoga, thiền và hít thở sâu để giảm áp lực, căng thẳng. Ngừng hút thuốc lá, không lạm dụng rượu bia. Khám sức khỏe định kỳ với bác sĩ chuyên khoa nhằm phát hiện sớm và quản lý các vấn đề sức khỏe có nguy cơ cao của bệnh.

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi