Anh Tú, 35 tuổi, được chẩn đoán hở van tim hai lá trung bình, hai tháng nay bị sốt, bác sĩ chẩn đoán viêm nội tâm mạc nhiễm trùng gây hở van nặng, phải phẫu thuật.

Anh cho biết cách đây hơn 10 năm được chẩn đoán mắc bệnh hở van tim hai lá bẩm sinh, được theo dõi ở quê nhưng không đi khám răng định kỳ gây nhiễm trùng van tim, khiến bệnh diễn tiến nặng hơn. Hai tháng trước, bệnh nhân bị sốt kéo dài nhiều tuần liên tiếp, mệt nhiều, khả năng gắng sức giảm nên đi khám.

ThS.BS Phạm Đỗ Anh Thư, Trưởng đơn vị Bệnh Van tim, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM chẩn đoán viêm nội tâm mạc nhiễm trùng do vi khuẩn từ khoang miệng xâm nhập, làm tổ trên van tim, hình thành các khối sùi (tổ hợp vi khuẩn và cục máu đông) gây ra phản ứng viêm toàn thân, biểu hiện ra ngoài là sốt.

Bác sĩ lý giải vi khuẩn sẽ trực tiếp tấn công và phá hủy cấu trúc của lá van, ăn mòn mô van, làm nó dày lên, co rút, khiến tình trạng hở van từ trung bình thành nặng, tức cấp tính trên nền mạn tính.

Anh Tú nhập viện khi cơ thể đã có biểu hiện mệt nhiều, buồng tim đã giãn, có triệu chứng suy tim do lúc này van hai lá bị hở nặng, một lượng lớn máu trào ngược về nhĩ trái mỗi khi tim bóp. Để bù lại, tâm thất trái phải làm việc vất vả hơn, bơm một lượng máu lớn hơn. Lâu ngày, buồng tim phải giãn ra để chứa thêm máu, dẫn đến quá tải.

Anh được chỉ định phẫu thuật sửa van tim nhằm bảo tồn được van tự nhiên, đảm bảo chức năng tim và giảm nguy cơ biến chứng lâu dài. Bác sĩ mở buồng tim (tâm nhĩ trái) để quan sát trực tiếp van hai lá bị tổn thương và cắt bỏ toàn bộ các mô bị viêm, mô sùi, mô hoại tử. Do bệnh nhân bị suy tim và hở van lâu ngày nên vòng van đã bị giãn rộng, bác sĩ phải đặt một vòng van nhân tạo.

Sau 3 tiếng, ca phẫu thuật thành công, anh Tú được theo dõi và xuất viện sau 3 ngày, song cần tái khám đều để được đánh giá tình trạng tim, điều chỉnh liều thuốc kháng đông. Theo nghiên cứu, có khoảng 14-20% trường hợp viêm nội tâm mạc do vi khuẩn có thể liên quan đến vệ sinh răng miệng. Bác sĩ Thư khuyến cáo, người bệnh cần chăm sóc răng miệng đúng cách và khám răng định kỳ để phòng ngừa, phát hiện sớm vấn đề viêm nhiễm trong khoang miệng.

Hở van hai lá là tình trạng cơ quan này không đóng kín hoàn toàn khi tim co bóp khiến máu trào ngược trở lại tâm nhĩ trái thay vì được bơm đi nuôi cơ thể. Nguyên nhân gây bệnh được chia thành nguyên phát (do viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, sa van hai lá, thoái hóa van, bệnh thấp tim, tim bẩm sinh…) và thứ phát (do bệnh cơ tim giãn, thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim…).

Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng gây hở van hai lá bằng cách trực tiếp phá hủy cấu trúc vật lý của van tim, khiến nó không còn khả năng đóng kín được nữa. Vi khuẩn thường do nhiễm trùng răng miệng, nhiễm trùng da, thủ thuật y tế không đảm bảo vô trùng… xâm nhập vào máu và đi vào tim, phát triển thành khối sùi ăn mòn và phá hủy các cấu trúc van gây biến chứng như thủng lá van, đứt dây chằng gây hở van hai lá cấp tính, dẫn đến tình trạng suy tim cấp, phù phổi cấp, sốc tim, đe dọa tính mạng.

Trường hợp anh Tú là tình trạng hở van hai lá mạn tính, quá trình phá hủy diễn ra từ từ, tim có thời gian để thích nghi bằng cách giãn to ra, dần dần dẫn đến suy tim.

Hở van hai lá nhẹ thường không có triệu chứng và chỉ được phát hiện tình cờ khi khám sức khỏe. Khi bị hở van trung bình đến nặng, người bệnh sẽ có triệu chứng mệt mỏi, khó thở, tim đập nhanh, hồi hộp, đánh trống ngực, ho khan, phù ở chân, giảm khả năng gắng sức.

Việc điều trị phụ thuộc vào mức độ hở, triệu chứng và nguyên nhân gây bệnh. Đối với trường hợp hở nhẹ chỉ cần tái khám định kỳ để theo dõi tiến triển của bệnh hoặc dùng thuốc theo chỉ định. Nếu hở van nặng, có triệu chứng hoặc khi chức năng tim bắt đầu suy giảm, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật sửa van hai lá nhằm bảo tồn van tự nhiên, không cần dùng thuốc chống đông suốt đời. Khi van bị tổn thương quá nặng, người bệnh cần thay van nhân tạo.

Để phòng ngừa bệnh cần ăn nhạt, giảm muối để kiểm soát huyết áp và giảm giữ nước. Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt. Vận động nhẹ nhàng bằng các môn thể thao như đi bộ, yoga, đạp xe chậm…, tránh gắng sức quá mức. Kiểm soát cân nặng, không hút thuốc lá, uống rượu bia và tái khám định kỳ theo lịch hẹn.