Chị Lành, 33 tuổi, siêu âm tuần 23 thai kỳ ghi nhận phổi trái của thai nhi có khối tăng sáng, kích thước 45x30x32mm, bên trong chứa nhiều nang nhỏ 1-6mm.

BS.CKI Nguyễn Thị Mộng Nghi, Trung tâm Y học bào thai, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết siêu âm thấy khối này đẩy lệch tim thai sang phải, có mạch máu nuôi xuất phát từ động mạch phổi, không tràn dịch các khoang cơ thể, nước ối bình thường. Bác sĩ chẩn đoán thai nhi bị tăng sinh tuyến dạng nang ở phổi trái, chưa biến chứng phù thai, suy tim.

Tăng sinh tuyến dạng nang ở phổi (dị tật nang tuyến phổi bẩm sinh) là tổn thương dạng nang hoặc khối đặc, hình thành từ mô phổi bất thường trong giai đoạn phôi thai, chủ yếu nằm ở một thùy của phổi. Mô phổi bất thường này không có chức năng như mô phổi bình thường.

Hiện thai của chị Lành 28 tuần, kích thước khối nang không tăng, các chỉ số khác ổn định. Bác sĩ Nghi tiên lượng tốt, không cần sử dụng thuốc và các phương pháp can thiệp cho thai phụ, chỉ cần theo dõi sát đến lúc sinh. Sau sinh, bác sĩ chụp CT ngực của trẻ để đánh giá kích thước khối tổn thương, xác định thời điểm phẫu thuật cắt bỏ khối này, tránh nguy cơ nhiễm trùng phổi tái phát nhiều lần, nguy cơ tiến triển thành ung thư phổi về sau.

Còn chị Vy, 28 tuổi, mang thai lần đầu, siêu âm lúc 18 tuần phát hiện khối tăng sáng phổi trái, kích thước 25x15x26mm, không đẩy lệch tim, không có dấu hiệu phù thai, suy thai, nước ối bình thường. Theo dõi các tuần thai tiếp theo, bác sĩ ghi nhận khối này tăng nhẹ kích thước, sau đó giảm xuống còn 14x8x13mm. Đến tuần 37, siêu âm không còn khối tăng sáng, không có dấu hiệu phù thai, suy tim. Chị Vy sinh thường ở tuần 39, bé hồng hào, thở tốt. Ba tháng sau sinh, chụp CT ngực ghi nhận phổi của bé bình thường.

Dị tật nang tuyến phổi bẩm sinh có kích thước khác nhau, có thể thay đổi trong suốt thai kỳ. Bệnh thường được chẩn đoán trước sinh bằng siêu âm, với biểu hiện một khối tăng sáng có kèm nang bên trong hoặc không, ở ngực thai nhi. Khối này có thể giữ nguyên kích thước, phát triển cùng thai, nhỏ lại hoặc biến mất trong ba tháng cuối thai kỳ.

“Phần lớn trường hợp có kết quả tốt. Khoảng 10% khối u phát triển quá lớn đe dọa tính mạng thai nhi”, bác sĩ Nghi nói. Khối u có kích thước quá lớn hạn chế sự phát triển của phổi, dẫn đến thiểu sản phổi hoặc phổi nhỏ. Khối u chèn ép mạch máu khiến tim phải bơm máu nhiều hơn, có thể dẫn đến suy tim, phù thai (tích tụ dịch trong da, ổ bụng, màng phổi…), chèn ép thực quản cản trở thai nhi nuốt nước ối gây đa ối.

Bệnh được chia thành 5 loại gồm 0, 1, 2, 3, 4. Loại 0 rất ít, thường gây tử vong sau sinh, loại 4 có nguy cơ tiến triển thành ung thư phổi về sau. Nguyên nhân gây bệnh chưa được xác định. Dị tật nang tuyến phổi thường không liên quan đến chủng tộc, tuổi tác của người mẹ, bất thường gene hoặc nhiễm sắc thể, không di truyền, đa số lành tính, ngoại trừ loại 4 liên quan đến hội chứng u nguyên bào màng phổi gia đình.

Theo bác sĩ Nghi, thai nhi được phát hiện dị tật nang tuyến phổi cần được theo dõi sát tình trạng khối tổn thương bằng siêu âm tiền sản nhằm xác định loại, kích thước, vị trí, nguồn cung cấp máu cho khối u, đánh giá các bất thường cơ quan khác đi kèm. Những trường hợp khó cần sự kết hợp của MRI (cộng hưởng từ) thai nhi. Tùy tình trạng của thai phụ, thai nhi và khối nang, bác sĩ có thể can thiệp trong thai kỳ hoặc theo dõi đến lúc sinh, can thiệp sau sinh.

Nếu khối nang tuyến phổi bẩm sinh nhỏ, không gây suy tim hay phù thai, được theo dõi đến sau sinh. Các khối này thường không gây vấn đề hô hấp cho trẻ. Trẻ được phẫu thuật cắt nang trong 6-9 tháng sau sinh.

Trường hợp khối nang phát triển nhanh và lớn, thường ở tuần 20-28 thai kỳ, có nguy cơ phù thai, suy tim thai, tử vong nếu không điều trị. Tình trạng phù thai nghiêm trọng có thể khiến người mẹ bị hội chứng gương, tức thai phụ “phản chiếu” bệnh tật của thai nhi với biểu hiện huyết áp cao, phù nề. Tùy thuộc loại u nang, tuổi thai và tình trạng mẹ, bác sĩ có thể đưa ra phương pháp nhằm giảm kích thước khối u, hạn chế nguy cơ suy tim như dùng thuốc, dẫn lưu dịch nang, phẫu thuật cắt bỏ khối tổn thương trong bào thai. Một số trường hợp cần kết hợp phẫu thuật cắt bỏ khối u ngay sau sinh.

Bác sĩ Nghi khuyên các mẹ bầu khám thai định kỳ nhằm phát hiện sớm dị tật nang tuyến phổi. Từ đó bác sĩ theo dõi sát tình trạng sức khỏe của thai phụ, thai nhi và sự phát triển của khối nang để đưa ra phương án xử trí kịp thời.