Ông Thành, 53 tuổi, đến bệnh viện khám vì đau tức vùng hạ sườn phải kéo dài, phát hiện khối u tuyến thượng thận phải kích thước khoảng 7 cm, nằm ở vị trí phức tạp, che phủ hoàn toàn bởi gan.

TS.BS Nguyễn Hoàng Đức, Trưởng khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết khối u không tăng tiết hormone (u không hoạt động nội tiết) nhưng kích thước lớn, kèm đặc điểm hình ảnh trên CT scan nghi ngờ ác tính. Do nguy cơ chèn ép gan và các cơ quan lân cận, bệnh nhân nên được chỉ định phẫu thuật nội soi với hỗ trợ của robot Da Vinci Xi.

Tuyến thượng thận nằm sâu trong ổ bụng, ở vị trí đặc biệt phía trên mỗi quả thận (trên đỉnh thận), sát cơ hoành và các mạch máu lớn như tĩnh mạch chủ dưới (bên phải) và động mạch chủ bụng (bên trái), được bao bọc bởi lớp mỡ và mô liên kết, có vai trò sản xuất hormone thiết yếu cho cơ thể. Trường hợp của ông Thành, khối u tuyến thượng thận lớn, nằm ở vị trí phức tạp, sát cơ hoành và che phủ hoàn toàn bởi gan khiến phẫu thuật mổ mở hoặc nội soi truyền thống đều gặp nhiều khó khăn. Nhờ robot Da Vinci Xi với bốn cánh tay linh hoạt và hình ảnh 3D phóng đại, êkip phẫu thuật có thể quan sát rõ vùng mổ, cẩn thận vén gan, kiểm soát mạch máu và bóc tách trọn vẹn khối u cùng tuyến thượng thận phải, hạn chế tối đa tổn thương mô lành.

Ca phẫu thuật diễn ra thuận lợi. Sau mổ, người bệnh hồi phục tốt, ăn uống bình thường và xuất viện sau 4 ngày. Kết quả giải phẫu bệnh xác định khối u là ung thư tuyến thượng thận. Hiện người bệnh tiếp tục được theo dõi định kỳ để kịp thời phát hiện biến chứng hoặc dấu hiệu tái phát nếu có.

Theo TS.BS Nguyễn Hoàng Đức, mỗi người có hai tuyến thượng thận, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất hormone như aldosterone điều hòa huyết áp và điện giải, cortisol chống stress, hormone adrenaline của tủy thượng thận, androgen – hormone sinh dục… Khi phải phẫu thuật cắt bỏ một bên tuyến thượng thận, tuyến còn lại sẽ đảm nhiệm chức năng sản xuất nội tiết cho cơ thể. Tuy nhiên, người bệnh cần được theo dõi sát sau mổ và có thể phải dùng thuốc hỗ trợ trong một số trường hợp để đảm bảo cân bằng hormone.

U tuyến thượng thận thường diễn tiến âm thầm, ít triệu chứng, nhiều trường hợp chỉ được phát hiện tình cờ khi khám vì bệnh lý khác. Theo thống kê, khoảng 2% dân số trên toàn cầu có u tuyến thượng thận, thường được chia thành hai loại gồm u hoạt động nội tiết (tăng tiết hormone) như hội chứng Cushing, u tủy thượng thận, hội chứng Conn… và u không hoạt động (không tiết hormone).

U tuyến thượng thận có thể lành tính hoặc ác tính. Trong đó, với u không hoạt động, nếu kích thước nhỏ dưới 4 cm, người bệnh chỉ cần theo dõi định kỳ. Nếu khối u lớn trên 4 cm hoặc có hình ảnh nghi ngờ ác tính, hoặc khối u tăng tiết hormone, người bệnh có chỉ định phẫu thuật cắt bỏ tuyến thượng thận.

Với ung thư tuyến thượng thận, phẫu thuật là phương pháp điều trị hiệu quả, được chỉ định khi khối u còn khu trú, chưa xâm lấn rộng hoặc chưa di căn xa. Trong trường hợp bệnh tiến triển, không còn khả năng can thiệp phẫu thuật, người bệnh có thể được điều trị nội khoa hoặc hóa trị để kiểm soát bệnh và kéo dài thời gian sống. Xạ trị chỉ được chỉ định trong một số trường hợp chọn lọc, chủ yếu nhằm giảm đau, giảm chèn ép khi có di căn.

Hiện nay, chưa có bằng chứng rõ ràng về nguyên nhân trực tiếp gây ung thư tuyến thượng thận. Tuy nhiên, một số yếu tố nguy cơ được ghi nhận liên quan đến di truyền, như hội chứng Li-Fraumeni, đa polyp tuyến gia đình (FAP), hội chứng Beckwith-Wiedemann, hoặc tiền sử gia đình mắc ung thư tuyến thượng thận.

Do bệnh thường diễn tiến âm thầm, triệu chứng không đặc hiệu, bác sĩ khuyến cáo người dân khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt khi có các dấu hiệu rối loạn nội tiết như tăng huyết áp khó kiểm soát, tăng cân nhanh, rậm lông bất thường, yếu cơ, phù nề; đồng thời theo dõi sát các khối u tuyến thượng thận lành tính và tầm soát sớm ở những người có yếu tố nguy cơ. Bên cạnh đó, duy trì lối sống lành mạnh, hạn chế rượu bia, thuốc lá, ngủ đủ giấc, kiểm soát stress và không tự ý sử dụng thuốc hay thực phẩm chức năng khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

*Tên người bệnh đã được thay đổi.