Mất gần như toàn bộ ánh sáng sau một đêm, ông Diên (74 tuổi, TP.HCM) sợ mình trở thành gánh nặng cho vợ, vốn đã vất vả vì chăm sóc hai con bại não và bại liệt hơn 40 năm nay, được bác sĩ tìm cách cứu mắt phải còn lại.

Ông Diên cho biết, mắt trái nhìn kém nhiều năm nay do bị cườm nước (glôcôm) nặng, đã phẫu thuật nhưng không cải thiện, hiện chỉ thấy mờ mờ. Tầm nhìn phụ thuộc hoàn toàn vào mắt phải. Tuy nhiên, sau một đêm “đau đầu kinh hoàng”, mắt phải bỗng nhiên sụp tối, chỉ nhìn thấy bóng mờ trong khoảng 30-40cm, khiến ông hoảng loạn, suy sụp.

Con gái lớn sốt bại liệt khi vừa tròn một tuổi. Con gái thứ hai lên 6 tuổi chậm phát triển, bác sĩ chẩn đoán bại não. Hơn chục năm nay, khi đã nghỉ hưu, vợ chồng ông dành trọn tâm sức chăm sóc hai con, hiếm khi có thời gian cho bản thân. “Lỡ tôi mù hẳn, tôi đưa cơm vào mũi hay đụng cằm thì con phải làm sao? Tôi không muốn vợ tôi phải chăm thêm một người tàn tật, bà ấy khổ lắm rồi!”, ông Diên nói với bác sĩ khi đôi mắt đỏ hoe, ầng ậng nước.

ThS.BS Phạm Huy Vũ Tùng, Phó khoa Mắt, Trung tâm Mắt Công nghệ cao, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM (cơ sở P.Tân Sơn Hòa – Q.Tân Bình cũ) cho biết, tình trạng mắt của ông Diên rất nghiêm trọng. Mắt trái thị lực 2/10, đã từng phẫu thuật cườm nước nhưng dây thần kinh trong mắt đã tổn thương quá nặng, không thể phục hồi, các điều trị khác không còn tác dụng, theo thời gian thị lực tiếp tục giảm, tình huống xấu nhất là mù lòa.

Mắt phải cùng lúc bị cườm khô (đục thủy tinh thể) nặng – độ IV, tròng đen mờ đục thấy rõ và cườm nước, thị lực chưa đến 1/10. Kết quả soi đáy mắt ghi nhận tiền phòng mắt phải nông (khoảng cách giữa giác mạc và mống mắt bị thu hẹp lại), dây thần kinh đáy mắt tổn thương cộng với nhãn áp (áp suất trong mắt) tăng cao trên 24mmHg (bình thường 11-21mmHg).

Tăng nhãn áp là tình trạng áp lực bên trong mắt cao hơn mức bình thường, do thủy dịch bị ứ đọng kéo dài trong mắt. Bác sĩ Tùng lý giải, có thể ông Diên bị tăng nhãn áp mắt phải từ trước nhưng không biết. Nhãn áp tăng cao kéo dài sẽ chèn ép, làm tổn thương dây thần kinh thị giác, đồng thời khiến các tế bào hạch võng mạc (một loại nơron thần kinh ở mắt, không có khả năng tái sinh) bị tổn hại.

Đây chính là nguyên nhân khiến người bệnh đau đầu dữ dội và mất thị lực nhanh trong thời gian ngắn. Nếu không đưa được nhãn áp về mức ổn định lâu dài, ông Diên có thể vĩnh viễn mất ánh sáng ở mắt phải, giống như mắt trái.

“Người bệnh đến khám quá trễ, cườm khô đã quá chín trong khi cườm nước gây tổn thương một phần dây thần kinh mắt không hồi phục”, bác sĩ Tùng cho biết.

Nhận định đây là một ca bệnh kép phức tạp, người bệnh chỉ còn cơ hội nhìn thấy lâu dài bằng mắt phải, các bác sĩ Trung tâm Mắt Công nghệ cao hội chẩn khẩn, cân nhắc phương án tối ưu, với mục tiêu “bằng mọi cách ngăn cườm nước nặng thêm và giữ lại thị lực tối đa cho người bệnh”.

Ông Diên được điều trị nội khoa tích cực bằng thuốc, nhằm hạ nhãn áp về mức an toàn trước nhằm đạt điều kiện tối thiểu để thực hiện ca mổ. Sau 7 ngày, nhãn áp ổn định, nhưng ngay khi đo nhãn áp lần cuối trước khi lên bàn mổ, nhãn áp đột ngột tăng cao, bác sĩ phải truyền thuốc hạ nhãn áp khẩn cấp. TTƯT.PGS.TS.BS Nguyễn Xuân Hiệp, Giám đốc Trung tâm Mắt Công nghệ cao, thực hiện cuộc mổ “hai trong một” vừa thay thủy tinh thể đã hỏng, vừa điều trị cườm nước.

Đầu tiên, bác sĩ phẫu thuật phaco, dùng sóng siêu âm tán nhuyễn thể thủy tinh bị đục, sau đó hút sạch ra ngoài và đặt thủy tinh thể nhân tạo phù hợp với tình trạng mắt. Can thiệp này cũng một phần giúp mắt giảm áp lực. Tiếp đến, bác sĩ cắt bè củng mạc nhằm tạo đường thoát cho lượng thủy dịch ứ đọng, từ đó giải quyết triệt để nguyên nhân tăng nhãn áp, ngăn chặn tổn thương thêm thần kinh thị giác.

Mặc dù vậy, bác sĩ Tùng cho biết, khó có thể tiên lượng khả năng hồi phục chính xác. Thủy tinh thể đục mức độ nặng, cứng chắc nên phải dùng sóng năng lượng cao để xử lý sẽ khiến giác mạc bị sưng phù nhẹ, tạm thời hạn chế tầm nhìn gần trong vài ngày đầu sau mổ. Hiện tượng này khá phổ biến khi phẫu thuật điều trị đồng thời cườm khô, cườm nước.

Tuy nhiên sau vài tuần, hiện tượng sưng phù giảm, thị lực cải thiện dần. Sau tư vấn, ông Diên thông suốt, hoàn toàn đồng thuận với chỉ định điều trị của bác sĩ.

Để đảm bảo an toàn cho ca mổ, êkíp phẫu thuật sử dụng hệ thống thiết bị phẫu thuật mắt chuyên dụng, đồng thời liên tục theo dõi nhãn áp nhằm kiểm soát các biến chứng. Ca phẫu thuật của ông Diên kéo dài 20 phút, gấp đôi thời gian của một ca điều trị cườm khô hay cườm nước thông thường.

Những ngày đầu sau mổ, dù được bác sĩ báo trước về tình trạng mắt có thể mờ do phù giác mạc và vết mổ cần hồi phục, ông Diên không tránh được cảm giác lo lắng khi không nhìn thấy ở cự ly gần. Mọi sinh hoạt cá nhân cũng như công việc chăm con thường ngày, nấu ăn, quét dọn đều do vợ ông quán xuyến.

Tái khám sau một tuần, bác sĩ Tùng cho biết mắt phải người bệnh đang hồi phục tốt, vết thương lành, mắt có độ trong. Trước phẫu thuật, người bệnh đếm ngón tay trong khoảng cách 2m không thấy được nhưng nay đã có thể nhìn bảng đọc chữ khoảng cách 3m, nhãn áp hạ xuống ổn định còn 11mmHg, tín hiệu rất khả quan.

“Thị lực người bệnh có thể sẽ còn hồi phục tốt hơn trong vài tuần tới”, bác sĩ Tùng nói.

Ngồi trong phòng khám, ông Diên rưng rưng, vui không nói nên lời. “Mắt sáng được chừng nào, tôi mừng chừng đó. Chưa bao giờ thấy mắt sáng quý giá đến thế. Cuộc đời tôi kể ra vẫn còn may”, ông Diên chia sẻ. Ông cho biết, hiện ông đã trở lại nhịp sinh hoạt, chăm sóc con thường nhật.