Hà Nội – Ông Thức, 61 tuổi, tê yếu tứ chi, đại tiểu tiện không tự chủ vì tổn thương tủy cổ nghiêm trọng, được mổ thay đĩa đệm, cố định đốt sống, một ngày sau đã đi lại được, giảm tê bì, tự chủ đại tiểu tiện.

Ba năm trở lại đây, ông Thức thấy tứ chi yếu dần, cầm nắm không chắc, đi lại tê nhức. Ông uống thuốc nam, dùng nhiều loại thực phẩm chức năng không đỡ, còn nặng thêm. Gần đây, thấy nóng rát, tê bì vùng cổ thấp, tay yếu rõ rệt, tê hai chân đến tận các ngón chân, đi lại khó khăn, ngồi một chỗ cũng đau cứng lưng, đại tiểu tiện không còn tự chủ, ông Thức tới Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội khám.

ThS.BS Tạ Ngọc Hà, khoa Chấn thương Chỉnh hình chỉ định bệnh nhân chụp cắt lớp vi tính CT phát hiện tình trạng vôi hóa nhiều đoạn dây chằng dọc sau, là lớp dây chằng có nhiệm vụ giữ vững cột sống, bị canxi hóa và dày lên, làm hẹp ống sống. Chụp cộng hưởng từ MRI phát hiện đĩa đệm C4-5 thoát vị, C6-7 thoát vị nặng, chèn ép tủy cổ nghiêm trọng.

“Tổn thương tủy cổ gây ra tỷ lệ liệt cao trong số các tổn thương cột sống, một khi đã liệt thì khả năng hồi phục rất kém”, bác sĩ Hà cho biết, thêm rằng vôi hóa dây chằng làm cho tổn thương của ông Thức thêm phức tạp, làm hẹp ống sống từ đốt sống cổ C3 đến C7, hiện đã gây yếu liệt tứ chi, nguy cơ liệt vĩnh viễn rất cao nếu không được điều trị ngay lập tức.

Bác sĩ Hà cùng các bác sĩ khoa Chấn thương Chỉnh hình chọn lựa phương án phẫu thuật tối ưu, an toàn, nâng cao tối đa chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Phương án an toàn thông thường là mổ lối sau, cắt xương cung sau giải ép thần kinh, đặt nẹp vít cố định toàn bộ cổ của bệnh nhân, giúp giải phóng thần kinh rộng rãi nhưng bệnh nhân sẽ phải cố định cổ cả đời, không còn khả năng xoay, cúi, vận động cổ.

Phương án phức tạp, khó thực hiện nhưng tối ưu hơn là mổ lối trước, bộc lộ mặt trước thân đốt sống, thay đĩa đệm nhân tạo C4-5, chỉ cố định đốt sống C6-7, giúp bệnh nhân bảo tồn vận động cổ sau mổ đã được bác sĩ Hà lựa chọn.

Ngày phẫu thuật, ông Thức được gây mê, đặt nằm sấp trên bàn mổ chuyên dụng với thiết bị chụp X-quang liên tục C-arm hỗ trợ xác định chính xác vị trí đốt sống tổn thương. Trong 4 tiếng, bác sĩ Hà cùng êkíp dùng kính vi phẫu tỉ mỉ bóc tách, giải phóng vùng tủy bị chèn ép.

Khối thoát vị C4-5 được lấy ra ngoài, đặt đĩa đệm nhân tạo thay thế, đảm bảo bệnh nhân giữ được biên độ vận động cổ sau mổ. Tổn thương đốt sống C6-7 nặng hơn được bác sĩ Hà lấy bỏ đĩa đệm, cục thoát vị chèn ép, giải phóng thần kinh rồi ghép xương nhân tạo và cố định lại bằng miếng ghép đĩa đệm có nẹp vít để tạo độ vững cho toàn bộ cột sống cổ.

Phẫu thuật ít xâm lấn, bệnh nhân chỉ mất 50 ml máu trong toàn bộ ca mổ. Hậu phẫu 30 phút, tỉnh lại ông Thức đã vận động được chân tay trên giường bệnh. Ngày hôm sau, ông thấy cảm giác nóng rát vùng cổ thấp, nóng rát bắp chân hai bên giảm rõ rệt, vết mổ ở cổ không đau. Chuyên viên phục hồi chức năng hướng dẫn ông Thức ngồi dậy, đi lại, tập một số bài tập kiểm soát bàng quang và cơ vùng chậu. Theo dõi suốt 5 ngày, bệnh nhân không còn đại tiểu tiện mất tự chủ, tiểu được hết bãi, đại tiện dễ dàng.

“Tôi rất vui, sảng khoái và nhẹ nhõm”, ông Thức nói, thêm rằng trước đó bệnh khiến ông đi đại tiểu tiện rất vất vả, phải rặn lâu nhưng không đi được, ngược lại, nhiều lúc tự nhiên đi mất tự chủ nên rất xấu hổ.

Tổn thương tủy cổ thường gặp sau chấn thương cột sống cổ, do tuổi tác, gây ra tình trạng thoái hóa, vôi hóa dây chằng dọc sau, thoát vị đĩa đệm…. Khác với tổn thương do chấn thương, bệnh nhân thường được cấp cứu và điều trị ngay lập tức, tổn thương tủy cổ do thoái hóa thường diễn biến âm thầm, ban đầu chỉ là tê tay, yếu nhẹ, thoáng đau vùng cổ vai, bệnh nhân thường chủ quan, điều trị nội khoa không đỡ hay chuyển sang tự chữa bằng thuốc đông y không rõ nguồn gốc.

Nhiều bệnh nhân lo sợ phẫu thuật, trì hoãn điều trị ngoại khoa khiến bệnh trở nặng, xuất hiện các triệu chứng yếu liệt rõ rệt, đại tiểu tiện mất tự chủ mới đi khám, lỡ mất thời gian vàng điều trị, có nguy cơ cao liệt vĩnh viễn.

Bác sĩ Hà khuyến cáo khi có triệu chứng tổn thương tủy cổ như đau cổ, cứng cổ khi cúi, ngửa, xoay, cảm giác tê bì, châm chích ở các chi, nóng rát lan từ cổ xuống lưng và các chi, yếu cơ, cầm nắm không chắc, đi lại loạng choạng dễ ngã, người bệnh cần đi khám ngay để được tư vấn điều trị kịp thời.

Phòng ngừa tổn thương tủy cổ được thực hiện hàng ngày qua việc giữ tư thế làm việc đúng, ngồi thẳng lưng, thả lỏng vai, tránh cúi đầu quá lâu dùng điện thoại, thường xuyên tập thể dục, tránh các động tác bẻ cổ, xoa bóp quá mạnh có thể gây chấn thương. Kiểm soát tốt các bệnh mạn tính như đái tháo đường, béo phì, rối loạn chuyển hóa cũng giúp giảm nguy cơ vôi hóa dây chằng và thoái hóa cột sống làm tổn thương tủy cổ.