Nhập viện trong tình trạng nguy kịch do thể trạng yếu, suy đa cơ quan, ông Hùng, 81 tuổi, được can thiệp thay van tim, cải thiện triệu chứng chỉ sau một ngày.

Một ngày sau ca can thiệp cấy van động mạch chủ qua ống thông, ông Hùng vui mừng khi có thể đi loanh quanh trong phòng bệnh mà không thấy khó thở. Trước đó ba tháng, ông xuất hiện triệu chứng khó thở, lúc đầu chưa rõ rệt nhưng tần suất và mức độ tăng dần, đôi lúc ông thở dốc ngay cả khi nghỉ ngơi kèm đau ngực trái từng cơn, choáng váng. Đến khi tình trạng nặng lên, phải ngủ ngồi, đi vài bước là mệt, ông được đưa đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cấp cứu.

GS.TS.BS Võ Thành Nhân, Giám đốc trung tâm Tim mạch Can thiệp, cho biết bệnh nhân nhập viện khi đang vào đợt suy tim cấp trên nền suy tim mạn giai đoạn 3. Kết quả siêu âm tim ghi nhận hẹp van động mạch chủ khít. Bệnh lý này xảy ra khi van động mạch chủ bị thu hẹp, ngăn không cho van mở ra hoàn toàn, làm giảm hoặc chặn lưu lượng máu chảy từ tim vào động mạch chính của cơ thể (động mạch chủ) và chạy đi nuôi toàn bộ cơ thể.

Theo giáo sư Nhân, ba biểu hiện dễ nhận thấy nhất của tình trạng hẹp khít van động mạch chủ là khó thở (do suy tim nặng), cơn đau thắt ngực (do máu không đủ để nuôi cơ tim) và ngất (vì máu lên nuôi não suy giảm). Bệnh nhân Hùng có cả ba dấu hiệu này, cho thấy bệnh đã tiến triển đến giai đoạn cuối, nguy cơ tử vong nếu không can thiệp thay van là rất cao.

Các bác sĩ hội chẩn để tìm phương án điều trị tối ưu nhất cho người bệnh. Ê kíp đánh giá ông Hùng lớn tuổi, có nhiều bệnh lý đi kèm, trong đó đáng lưu ý nhất là phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và suy thận giai đoạn 4, khó có thể chịu được ca phẫu thuật kéo dài nhiều giờ. Bên cạnh đó, nếu phải gây mê trong lúc mổ, bệnh nhân dễ gặp nhiều biến chứng do đặt nội khí quản gây ra, nguy hiểm nhất là suy hô hấp, suy tim cấp. Bản thân ông Hùng có chỉ định thay van tim từ 3 năm trước nhưng sợ mổ do thể trạng gầy, ốm yếu nên chỉ điều trị nội khoa.

“Phương pháp phù hợp nhất với mong muốn và thể trạng bệnh nhân lúc này là cấy van động mạch chủ qua ống thông (TAVI)”, giáo sư Nhân khẳng định, thêm rằng đây là kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, người bệnh chỉ gây tê tại chỗ, không cần gây mê, không cưa xương ức nên gần như không đau, giảm thiểu nguy cơ biến chứng, mau hồi phục. TAVI rất thích hợp áp dụng với những đối tượng tuổi cao, nhiều bệnh nền.

Ông Hùng được điều trị nội khoa với thuốc chẹn bêta, thuốc lợi tiểu, thuốc trợ tim và thuốc giãn mạch. Sau hai tuần, ông bớt khó thở, hết đợt suy tim cấp, bác sĩ thực hiện ca thủ thuật thay van tim cho bệnh nhân.

Khó khăn lớn nhất là động mạch chủ bệnh nhân vôi hóa nặng, khiến đường tiếp cận khó hơn so với người trẻ, vốn có động mạch chủ mềm mại, không vôi hóa. Bác sĩ tiến hành nong bóng để mở rộng lòng mạch, tạo điều kiện đưa dụng cụ vào. Độ lọc cầu thận của ông Hùng chỉ còn 25 ml/ph, đồng nghĩa với lượng cản quang không được dùng quá 100 ml nhằm đảm bảo chức năng thận không suy giảm sau can thiệp. Vì thế, ê kíp phải tính toán thời điểm sử dụng thuốc cản quang hợp lý để giảm thiểu tối đa lượng cản quang, sao cho vừa hoàn thành thủ thuật vừa không ảnh hưởng chức năng thận của bệnh nhân.

Ngoài ra, quai động mạch chủ của người bệnh còn nằm ngang, ngoằn ngoèo. Bác sĩ chọn van Sapien, loại van bung bằng bóng có ống thông mềm mại, dễ dàng uốn cong theo đường đi của động mạch chủ, giúp bác sĩ đưa van vào đúng vị trí một cách dễ dàng. Một ưu điểm nữa của van Sapien là quy trình cấy van đơn giản và nhanh, giảm tối đa nguy cơ suy tim cấp. Trong khi nếu dùng van tự bung, quá trình cấy van diễn ra chậm, dễ xảy ra suy tim cấp độ 1 trong lúc thao tác. Sau hai giờ, ca can thiệp hoàn tất. Lá van mới ngay lập tức đảm nhiệm vai trò bơm máu cho cơ thể.

Ông Hùng có thể ngồi dậy đi lại nhẹ nhàng sau đó một ngày, triệu chứng khó thở, mệt mỏi, đau ngực được cải thiện rõ rệt. Xuất viện sau 5 ngày, ông vui mừng chia sẻ: “Ở tuổi U90, tôi thấy mình may mắn khi trái tim được hồi sinh một lần nữa”.

Hẹp van động mạch chủ ít biểu hiện triệu chứng ở giai đoạn đầu. Người bệnh cần chú ý các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh như đau ngực, khó thở, mệt, xây xẩm hoặc ngất, hồi hộp do rối loạn nhịp… để đi khám sớm. Giáo sư Nhân cho hay hiện không chỉ có bệnh nhân cao tuổi, nhiều bệnh nền mà những ai có chỉ định thay van động mạch chủ, mong muốn can thiệp ít xâm lấn đều được xem xét thực hiện phương pháp TAVI.