Xạ trị là phương pháp dùng tia X hoặc các bức xạ hạt nhân như electron, proton để tiêu diệt tế bào ung thư. Vậy tiếp xúc với người xạ trị có sao không? Có gây nhiễm xạ hay ảnh hưởng đến sức khỏe người xung quanh không? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết sau.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi bác sĩ CKII Nguyễn Thế Hiển, Trưởng khoa Xạ trị – Khoa học Hạt nhân, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Tiếp xúc với người xạ trị thường không gây nguy hiểm, do người bệnh không nhiễm phóng xạ, đặc biệt khi dùng các phương pháp xạ chiếu ngoài (External Beam Radiation Therapy – EBRT), tiêu diệt tế bào ung thư bằng các chùm tia bức xạ năng lượng cao từ bên ngoài cơ thể. Người bệnh được xạ trị chiếu ngoài vẫn có thể sinh hoạt, ăn uống, làm việc, học tập bình thường mà không cần lo ngại việc ảnh hưởng đến người xung quanh.
Tuy nhiên, ngoài phương pháp xạ trị chiếu ngoài, người bệnh có thể được điều trị với phương pháp áp sát hoặc toàn thân. Với một số trường hợp xạ trị trong (áp sát), nguồn phóng xạ được đặt trong cơ thể trong thời gian dài, gần với khối u để tiêu diệt tế bào ung thư và thu nhỏ khối u. Người bệnh có thể cần hạn chế tiếp xúc với một số nhóm nhạy cảm như phụ nữ có thai, cho con bú, trẻ em…
Ngoài ra, một số bệnh có thể điều trị bằng phương pháp xạ trị toàn thân (thường qua đường truyền tĩnh mạch hoặc uống), thuốc sẽ ở trong cơ thể trong một thời gian, do đó, người bệnh cũng nên hạn chế tiếp xúc với nhóm nhạy cảm. Có thể thấy, tiếp xúc với người xạ trị có sao không dựa chủ yếu vào phương pháp. Bác sĩ hoặc kỹ thuật viên sẽ tư vấn cụ thể khi nào người bệnh nên hạn chế tiếp xúc với người xung quanh.
Người bệnh được xạ trị chiếu ngoài (ví dụ xạ trị 3D-CRT, IMRT/VMAT…) thường không ảnh hưởng đến người xung quanh. Do đó, người bệnh có thể sinh hoạt, làm việc, chăm sóc người thân, trẻ em bình thường mà không cần lo ngại ảnh hưởng đến người khác. Với phương pháp áp sát, người bệnh nên tư vấn cụ thể với bác sĩ liệu mình có cần hạn chế tiếp xúc với người khác không, trong bao lâu sau khi kết thúc điều trị.
Người xung quanh thường không cần tránh tiếp xúc với người xạ trị. Tuy nhiên, một số trường hợp người bệnh đang xạ trị áp sát hoặc toàn thân (ví dụ uống thuốc xạ trị) nên hạn chế tiếp xúc với trẻ sơ sinh, trẻ em, phụ nữ mang thai… Người xạ trị áp sát thường được đặt nguồn phóng xạ trong hoặc bên cạnh khối u, có thể trong vài phút, vài giờ hay thậm chí trong nhiều ngày. (1)
Với các liệu pháp xạ trị áp sát tạm thời, cơ thể người bệnh thường không nhiễm xạ sau khi nguồn phóng xạ được lấy khỏi cơ thể. Do đó, người bệnh có thể tiếp xúc với người khác sau khi kết thúc điều trị. Tuy nhiên, trong lúc điều trị, người bệnh vẫn cần ở trong phòng riêng, hạn chế tiếp xúc với người khác.
Với các liệu pháp xạ trị lâu dài hơn, như uống thuốc xạ, đặt nguồn xạ trong cơ thể nhiều ngày, nhiều tháng, dù bức xạ của các nguồn phóng xạ thường rất nhỏ, không ảnh hưởng đến người xung quanh, tuy nhiên, người bệnh vẫn nên hạn chế tiếp xúc với trẻ sơ sinh, trẻ em hay phụ nữ mang thai khi cơ thể vẫn mang nguồn xạ.
Người bệnh thường chỉ cần ở riêng trong lúc điều trị, ngoài ra, người bệnh vẫn có thể sinh hoạt, làm việc và tiếp xúc với người khác bình thường. Trừ số ít trường hợp người bệnh được xạ trị áp sát trong thời gian dài, nguồn xạ trong cơ thể thường không gây nguy hiểm, nhưng vẫn nên hạn chế tiếp xúc với một số nhóm người nhạy cảm.
Dưới đây là một số lưu ý cho người bệnh:
Vùng da bị chiếu tia rất nhạy cảm và dễ bị viêm da, rát đỏ, ngứa hoặc khô, do đó, người bệnh cần:
Dinh dưỡng giúp người bệnh phục hồi mô tổn thương, tăng sức đề kháng và cải thiện mệt mỏi:
Người bệnh chỉ nên tập luyện nhẹ nhàng, phù hợp thể trạng giúp giảm mệt mỏi, ví dụ đi bộ, yoga, hít thở sâu, co duỗi tại chỗ… Tuy nhiên không nên ép người bệnh vận động quá sức, đặc biệt nếu chiếu xạ vùng xương khớp, cần chú ý hạn chế vận động mạnh.
Người bệnh thường dễ lo âu, trầm cảm, mất ngủ… Do đó, người xung quanh cần động viên, lắng nghe người bệnh. Có thể cho người bệnh tham gia nhóm hỗ trợ, gặp chuyên gia tâm lý nếu cần.
Người bệnh cần lưu ý theo dõi sức khỏe, cần báo với bác sĩ sớm khi có các triệu chứng bất thường để nhận được hỗ trợ y tế kịp thời. Ví dụ, đột ngột sốt cao, viêm loét dạ dày, nôn ói, gặp vấn đề về hô hấp…
Khoa Xạ trị – Khoa học Hạt nhân, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh có đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, thiết bị tiên tiến như máy xạ trị – xạ phẫu Elekta Versa HD với nhiều ưu điểm như:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là bài viết giải đáp thắc mắc liệu “tiếp xúc với người xạ trị có sao không?”. Người bệnh thường vẫn có thể tiếp xúc bình thường với người xung quanh. Trừ một số ít trường hợp xạ trị áp sát hay các biện pháp xạ trị toàn thân có thể giữ nguồn xạ trong cơ thể trong thời gian dài, người bệnh nên hạn chế tiếp xúc với một số nhóm nhạy cảm như trẻ em, phụ nữ mang thai.
