Tiêm vaccine sớm hơn lịch có sao không là thắc mắc được rất nhiều người quan tâm. Bởi thực tế có nhiều trường hợp người tiêm vắc xin gặp các vấn đề cá nhân đột xuất như đi du lịch, du học, về quê hoặc điều trị bệnh nên có nhu cầu tiêm vắc xin sớm hơn so với lịch hẹn của bác sĩ. Vậy tiêm vắc xin sớm hơn so với lịch hẹn có sao không? Việc này có làm giảm hiệu quả bảo vệ của vắc xin? Cần lưu ý những gì khi muốn tiêm vắc xin trước lịch? Chuyên gia của Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp chi tiết trong bài viết này.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Nguyễn Công Luận – Quản lý Y khoa khu vực 2 Đông Nam Bộ, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC.
Tiêm vắc xin vắc xin sớm hơn lịch được nhà sản xuất khuyến cáo cần được xem xét cẩn thận bởi khoảng cách giữa các mũi tiêm quá gần nhau có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của vắc xin và khả năng tạo miễn dịch của cơ thể.
Lý giải vấn đề này, chuyên gia từ Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết lịch hẹn tiêm chủng là khoảng thời gian tốt nhất đã được nhà sản xuất nghiên cứu kỹ lưỡng để giúp cơ thể sản sinh ra kháng thể đặc hiệu bảo vệ người tiêm khỏi các tác nhân gây bệnh nguy hiểm.
Khi tiêm quá sớm, cơ thể có thể chưa sẵn sàng để tạo đủ kháng thể, dẫn đến hiệu quả bảo vệ không đạt được mức mong muốn. Hơn nữa, một số vắc xin yêu cầu khoảng cách giữa các liều tiêm cụ thể để hệ miễn dịch củng cố và tăng cường khả năng ghi nhớ tác nhân gây bệnh.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp bất khả kháng như nguy cơ tiếp xúc cao với dịch bệnh, đi du học, du lịch hoặc điều trị bệnh, bác sĩ có thể xem xét từng trường hợp cụ thể, cân nhắc cho người tiêm tiêm sớm một số loại vắc xin nhưng vẫn đáp ứng miễn dịch vẫn an toàn và hiệu quả.
Tiêm vắc xin trước lịch hẹn có thể mang lại một số lợi ích trong những trường hợp đặc biệt, bác sĩ sẽ xem xét từng trường hợp cụ thể để chỉ định tiêm chủng phù hợp. Tuy nhiên, việc tiêm vắc xin trước lịch hẹn có thể tiềm ẩn một số rủi ro nhất định, bao gồm:
Khi tiêm vắc xin sớm trước lịch hẹn, hiệu quả bảo vệ của vắc xin có thể bị suy giảm do cơ thể chưa kịp sản sinh kháng thể đặc hiệu để chống lại tác nhân gây bệnh. Mỗi loại vắc xin được nhà sản xuất nghiên cứu kỹ lưỡng với một khoảng thời gian tiêm cụ thể để đảm bảo rằng hệ miễn dịch có đủ thời gian chuẩn bị và tạo ra kháng thể cần thiết.
Nếu tiêm quá sớm, hệ thống miễn dịch có thể không phản ứng tối ưu, khiến mức độ bảo vệ không đạt được mức lý tưởng, người tiêm vacxin có nguy cơ cao bị các tác nhân gây bệnh tấn công.
Tiêm vaccine sớm hơn lịch có sao không? Ngoài rủi ro đầu tiên là làm cho hiệu quả bảo vệ của vắc xin bị suy giảm thì việc tiêm vắc xin sớm hơn lịch hẹn còn khiến hệ miễn dịch của cơ thể không phản ứng hoặc chỉ phản ứng một phần đối với tác nhân gây bệnh, dẫn đến việc không thể ngăn chặn hoặc kiểm soát mầm bệnh hoàn toàn.
Chuyên gia cho biết các mũi tiêm chủng của một loại vắc xin được nghiên cứu dựa trên thời điểm tối ưu để hệ miễn dịch phát triển đáp ứng mạnh mẽ nhất với kháng nguyên, tạo ra lượng kháng thể cần thiết cho việc bảo vệ cơ thể. Khi tiêm sớm hơn lịch, cơ thể có thể chưa sẵn sàng đáp ứng đúng mức, dẫn đến việc sản xuất kháng thể không đủ hoặc không bền vững.
Điều này khiến hiệu quả bảo vệ của vắc xin giảm, đồng thời có thể cần tiêm lại liều đó để đạt được khả năng phòng bệnh mong muốn. Vì vậy, việc tuân thủ lịch hẹn là yếu tố quan trọng để đảm bảo hệ miễn dịch hoạt động tối ưu và bảo vệ cơ thể hiệu quả.
Tiêm vắc xin không theo lịch trình được khuyến cáo có thể vi phạm các hướng dẫn tiêm chủng chung của nhà sản xuất, điều này không chỉ làm giảm hiệu quả bảo vệ của vắc xin mà còn có thể khiến người tiêm vắc xin gặp rủi ro về sức khỏe.
Các hướng dẫn tiêm chủng được thiết kế dựa trên nghiên cứu lâm sàng, nhằm xác định khoảng cách lý tưởng giữa các mũi tiêm để hệ miễn dịch phản ứng tối ưu mà vẫn đảm bảo an toàn cho người tiêm. Khi tiêm sớm hoặc không tuân thủ lịch tiêm, ngoài việc làm suy giảm khả năng miễn dịch, giảm hiệu quả của vắc xin còn có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.
Tiêm chủng sớm hơn lịch dự kiến còn có thể làm tăng nguy cơ xảy ra các phản ứng phụ. Đặc biệt là ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ khi hệ miễn dịch vẫn đang trong quá trình hoàn thiện và có thể phản ứng quá mức hoặc chưa phù hợp khi phải đối mặt với một lượng lớn kháng nguyên từ vắc xin trước thời điểm được khuyến cáo tiêm chủng.
Khi tiêm vắc xin sớm hơn lịch khuyến cáo, cơ thể có thể chưa sẵn sàng để tiếp nhận và xử lý lượng kháng nguyên từ vắc xin, dẫn đến phản ứng miễn dịch không đầy đủ hoặc tăng nguy cơ gặp các tác dụng phụ như sốt, sưng, đau, đỏ tại vị trí tiêm. Nếu tiêm muộn, thời gian trống giữa các mũi tiêm có thể kéo dài quá mức, khiến cơ thể thiếu kháng thể bảo vệ trong khoảng thời gian này, do đó người tiêm vắc xin có nguy cơ cao nhiễm bệnh.
Rối loạn lịch tiêm cũng gây khó khăn trong việc duy trì và kiểm soát hiệu quả phòng bệnh, đặc biệt với các loại vắc xin cần tiêm nhiều mũi liên tiếp hoặc tiêm nhắc lại. Do đó, để đạt hiệu quả bảo vệ cao nhất và tránh các rủi ro tiềm ẩn, mỗi cá nhân cần ghi nhớ và tuân thủ lịch tiêm đã được nhà sản xuất và Bộ Y tế khuyến cáo, đảm bảo tiêm đủ số mũi và đúng thời điểm nhằm tối ưu hóa khả năng miễn dịch.
Việc tiêm vắc xin sớm hơn lịch hẹn có thể mang lại nhiều rủi ro nhưng trong một số trường hợp ngoại lệ, bác sĩ có thể cân nhắc và quyết định cho người tiêm vắc xin được tiêm mũi tiếp theo sớm hơn so với lịch hẹn, quyết định này đã được xem xét là cần thiết và an toàn.
Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ cho biết có một vài trường hợp cụ thể mà bác sĩ có thể cân nhắc cho tiêm vắc xin trước lịch hẹn tối đa 4 ngày(*) bao gồm: (1)
(*) Lưu ý: Thời gian 4 ngày nêu trên không áp dụng cho khoảng thời gian 28 ngày giữa hai loại vắc xin sống giảm độc lực, vắc xin bệnh dại và một số loại vắc xin khác.
Tóm lại, việc tiêm các liều vắc xin cùng loại cần tuân thủ khoảng cách tối thiểu giữa các mũi để đạt hiệu quả miễn dịch cao nhất. Trong một số tình huống đặc biệt, nhằm tránh bỏ lỡ hoặc trì hoãn lịch tiêm, bác sĩ có thể xem xét việc tiêm sớm hơn lịch đã hẹn 4 ngày. Tuy nhiên, nếu liều vắc xin tiếp theo được tiêm sớm hơn khoảng cách tối thiểu 5 ngày, mũi tiêm đó có thể không được công nhận là có hiệu lực, đủ khả năng bảo vệ đầy đủ cho người tiêm.
Khi có ý định tiêm vắc xin sớm hơn lịch khuyến cáo, cần cân nhắc kỹ và tham khảo ý kiến bác sĩ tại cơ sở y tế, bệnh viện để đảm bảo an toàn. Việc tiêm trước lịch có thể không phù hợp với tất cả mọi người, đặc biệt là trẻ em và những người có hệ miễn dịch yếu.
Lưu ý đầu tiên là xác định xem cơ thể đã sẵn sàng cho lượng kháng nguyên trong vắc xin hay chưa, vì hệ miễn dịch cần thời gian phát triển và đáp ứng đủ để tạo miễn dịch hiệu quả. Vì vậy, tiêm vắc xin đúng thời điểm, theo đúng lịch trình được các chuyên gia y tế đề xuất, là cách tốt nhất để đạt hiệu quả bảo vệ cao và giảm thiểu rủi ro.
Về cơ bản, vắc xin bảo vệ trẻ em và người lớn khỏi các bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng, ngăn ngừa nguy cơ biến chứng nguy hiểm, nhập viện và tử vong. Việc tiêm vắc xin trễ so với lịch khuyến cáo có thể ảnh hưởng đến hiệu quả bảo vệ của vắc xin và làm tăng nguy cơ mắc bệnh cho người chưa được tiêm phòng đầy đủ.
Hầu hết các loại vắc xin được thiết kế với các mũi tiêm và khoảng thời gian giữa các mũi phù hợp để kích thích hệ miễn dịch hình thành và duy trì kháng thể một cách tối ưu. Khi tiêm trễ, khoảng thời gian trống giữa các mũi tiêm có thể kéo dài, khiến cho khả năng miễn dịch bị giảm sút hình thành “khoảng trống miễn dịch” khiến cơ thể dễ bị nhiễm bệnh trong khoảng thời gian này.
Đặc biệt, đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên việc tiêm vắc xin đầy đủ, đúng lịch càng quan trọng để giúp cơ thể phòng ngừa các bệnh nguy hiểm sớm nhất có thể.
Ngoài ra, tiêm vắc xin trễ có thể gây khó khăn trong việc theo dõi và kiểm soát lịch tiêm nhắc lại bởi khi các mũi tiêm bị lùi lại, khoảng cách giữa các mũi sau cũng có thể bị ảnh hưởng. Điều này có thể tạo ra sự không nhất quán trong việc bảo vệ sức khỏe và có thể đòi hỏi tiêm lại các mũi để đạt được hiệu quả bảo vệ. Vì vậy, tiêm đúng lịch là yếu tố quan trọng trong việc duy trì miễn dịch hiệu quả và bảo vệ sức khỏe tối đa.
Để được tiêm ngừa an toàn, hiệu quả, được tư vấn chuyên sâu, chi tiết về lịch tiêm vắc xin và được hỗ trợ nhắc lịch tiêm đều đặn trước lịch hẹn tiêm chủng nhằm giúp người tiêm vắc xin ghi nhớ lịch tiêm của bản thân và gia đình, cần ưu tiên lựa chọn những cơ sở tiêm chủng uy tín, quy mô, chất lượng hàng đầu và có quy trình tiêm chủng vắc xin an toàn, khoa học rõ ràng.
VNVC – Hệ thống Trung tâm tiêm chủng an toàn, uy tín, chất lượng hàng đầu Việt Nam với hàng trăm trung tâm tiêm chủng cao cấp bao phủ hơn 55 tỉnh, thành trên toàn quốc, cam kết cung ứng đầy đủ các loại vắc xin chất lượng cao, thế hệ mới, kể cả vắc xin thường xuyên khan hiếm được nhập khẩu trực tiếp, chính hãng từ các tập đoàn sinh phẩm y tế hàng đầu thế giới.
VNVC sở hữu kho lạnh đạt chuẩn GSP và hệ thống dây chuyền bảo quản lạnh (Cold Chain) giúp bảo quản vắc xin trong điều kiện tối ưu với nhiệt độ ổn định từ 2 – 8 độ C, đảm bảo vắc xin nguyên vẹn, an toàn và hiệu quả, sẵn sàng phân phối, cấp phát vắc xin chất lượng cao cho hàng chục triệu trẻ em và người lớn Việt Nam.
Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC là đơn vị tiêm chủng dịch vụ thực hiện quy trình tiêm chủng an toàn 8 bước khép kín, bám sát theo hướng dẫn của Bộ Y tế và quy định của các cơ quan y tế hàng đầu quốc tế và trong nước. Đồng thời, VNVC cam kết thực hiện và giám sát thực hiện quy trình bảo quản, tiêm chủng vắc xin nghiêm ngặt ở mọi địa điểm và thời điểm, đảm bảo hiệu quả và an toàn tiêm chủng ở mức tối ưu.
Đặc biệt, VNVC còn hỗ trợ nhắc lịch tiêm đa nền tảng hoàn toàn tự động với độ chính xác cao thông qua hệ thống tổng đài, tin nhắn, email và ứng dụng “Trợ lý tiêm chủng” VNVC Mobile App, giúp Khách hàng chủ động trong hoạt động quản lý tiêm chủng vắc xin của cả gia đình, không lo quên lịch tiêm, bỏ lỡ những mũi tiêm quan trọng.
Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về vấn đề tiêm vacxin sớm hơn lịch có sao không, quý Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được nhân viên chăm sóc Khách hàng hướng dẫn chi tiết, được bác sĩ thăm khám sàng lọc, tư vấn sức khỏe và chỉ định tiêm ngừa phù hợp. Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Như vậy, qua bài viết trên, thắc mắc tiêm vaccine sớm hơn lịch có sao không đã được giải đáp. Tiêm vắc xin sớm hơn lịch khuyến cáo có thể ảnh hưởng đến hiệu quả miễn dịch và làm tăng nguy cơ gặp phải các phản ứng phụ do cơ thể chưa sẵn sàng tiếp nhận. Để đạt được khả năng phòng bệnh tối đa và tránh rủi ro không mong muốn, người tiêm nên tuân thủ đúng lịch trình được khuyến cáo bởi các chuyên gia y tế.
