Người được tiêm chủng vắc xin có thể gặp phải một số tác dụng phụ của vắc xin hay còn được gọi là phản ứng sau tiêm. Tùy vào cơ địa, tình trạng sức khỏe của mỗi cá nhân có thể gặp các tác dụng phụ nhiều hay ít, nặng hay nhẹ hay thậm chí không gặp bất kỳ tác dụng phụ nào.
Bài viết được tư vấn y khoa bởi BS Hà Mạnh Cường, Quản lý Y khoa vùng 3 miền Trung – Tây Nguyên, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC.
Tác dụng phụ của vắc xin hay phản ứng sau tiêm chủng là hiện tượng đáp ứng miễn dịch của cơ thể đối với vắc xin. Hầu hết các phản ứng sau tiêm thường nhẹ không đáng lo, một số ít ở mức độ vừa và rất hiếm khi xảy ra phản ứng ở mức độ nặng (như hội chứng sốc nhiễm độc, phản ứng phản vệ).
Phản ứng sau tiêm có thể do nhiều nguyên nhân, có thể do chất lượng vắc xin, sai sót trong quá trình tiêm chủng, trùng hợp ngẫu nhiên với bệnh lý sẵn có hoặc có thể là phản ứng do cơ thể phản ứng lại với vắc xin. (2)
Thực tế, không có bất kỳ loại vắc xin hoặc thuốc nào có thể đảm bảo 100% không gây tác dụng phụ hoặc phản ứng sau tiêm. Vẫn có một tỷ lệ nhất định người được tiêm chủng gặp phản ứng từ nhẹ đến nặng sau tiêm, nhưng tỷ lệ này rất ít. Cũng như việc sử dụng thuốc hay thậm chí tiêu thụ thực phẩm, tùy theo cơ địa của người sử dụng mà có thể xảy ra một số phản ứng sau tiêm vacxin. Phản ứng này có thể từ nhẹ đến nặng trong từng trường hợp và tùy theo từng loại vaccine.
Những phản ứng sau tiêm thông thường như sốt nhẹ, sưng, đau tại vết tiêm. Tỷ lệ phản ứng nặng, đe dọa sức khỏe, tính mạng, khiến người tiêm chủng phải nhập viện thường rất thấp và hiếm khi xảy ra. Phản ứng sốc nặng cũng có thể chữa khỏi nếu được phát hiện và điều trị kịp thời.
Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp nguy cấp vì lý do khác như trùng hợp ngẫu nhiên với bệnh lý sẵn có của người được tiêm chủng tại thời điểm tiêm. Đó là lý do trước khi tiêm phòng bất kỳ loại vắc xin nào, người tiêm chủng sẽ được khám sàng lọc để các bác sĩ có thể khai thác tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh và đưa ra chỉ định tiêm chủng phù hợp nhất.
Lợi ích của tiêm phòng là rất lớn, giúp dự phòng nguy cơ mắc bệnh và tử vong mỗi năm, tiết kiệm tiền bạc, thời gian thậm chí bảo vệ sức khỏe tinh thần và hạnh phúc của mỗi cá nhân. Trong khi đó, tác dụng phụ sau tiêm vắc xin là cực kỳ thấp, thường rất nhẹ hoặc thoáng qua.
Có thể giảm nguy cơ phản ứng sau tiêm đến mức thấp nhất nếu người tiêm chủng lựa chọn các điểm tiêm chủng uy tín, bảo quản vắc xin chất lượng, quy trình tiêm chủng an toàn cùng kinh nghiệm tiêm chủng và kinh nghiệm tư vấn của đội ngũ bác sĩ, nhân viên y tế.
Các tác dụng phụ thường gặp của vắc xin có thể kể đến như: (3)
Một số tác dụng phụ của vaccine ít gặp như tai biến thần kinh, co giật, viêm hạch, viêm não,… được xếp vào nhóm phản ứng nặng, có thể đe dọa tính mạng của người được tiêm vắc xin nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời.
Tùy vào từng mức độ của phản ứng sau tiêm mà có các cách xử trí khác nhau. (4)
Các phản ứng nhẹ như sưng, nóng, đỏ, đau tại vết tiêm hay sốt nhẹ, có thể xử trí ngay tại nhà. Thông thường các phản ứng sưng, đau tại vết tiêm có thể tự khỏi hoặc có thể chườm mát để giảm đau, giảm sưng. Không chườm nóng, xoa dầu, đắp khoai tây, đắp chanh lên vết tiêm vì có thể gây nhiễm trùng.
Đối với các trường hợp sốt nhẹ dưới 38 độ C, người được tiêm nên:
Phản ứng sau tiêm mức độ vừa bao gồm: Sốt cao, kém đáp ứng với thuốc hạ sốt. Sốt thường xuất hiện 12 giờ sau tiêm, co giật, phản ứng dị ứng…
Đối với các phản ứng sau tiêm mức độ vừa, người được tiêm cần đến bệnh viện gần nhất để được theo dõi và điều trị đúng cách:
Trong trường hợp trẻ bú kém, nôn trớ:
Phản ứng sau tiêm mức độ nặng gồm các biểu hiện của hội chứng sốc nhiễm độc và phản ứng phản vệ. Các bác sĩ sẽ:
Với các trường hợp sốc nhiễm độc :
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tác dụng phụ của vắc xin là hiện tượng đáp ứng miễn dịch của cơ thể đối với vắc xin. Lợi ích của vắc xin mang lại là rất lớn – giúp phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh, diễn tiến nặng và tử vong; trong khi đó, tác dụng phụ sau tiêm vắc xin là rất thấp, đa số trường hợp thường nhẹ. Do đó, người dân cần cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ khi đưa ra quyết định tiêm phòng. Liên hệ Hotline 028 7102 6595 để được tư vấn các thông tin về vaccine, cách xử trí khi có dấu hiệu phản ứng sau tiêm.
