Sinh con rồi có tiêm phòng HPV được không? Nhiều quan niệm cho rằng, vắc xin HPV chỉ phát huy hiệu quả khi tiêm phòng cho trẻ vị thành niên, chưa từng quan hệ tình dục. Thực tế vắc xin còn mang lại lợi ích to lớn cho người trưởng thành, kể cả phụ nữ sau khi sinh con. Bài viết sau sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tiêm phòng HPV sau sinh và lợi ích mà vắc xin mang lại.
BS.CKI Nguyễn Lê Nga – Quản lý Y khoa vùng 1 miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC.
HPV là virus gây u nhú ở người, lây truyền rất nhanh qua đường tình dục, có thể đe dọa mọi độ tuổi. Hằng năm, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật (CDC) Hoa Kỳ ước tính có hơn 600.000 trường hợp ung thư do HPV và hơn 32 triệu ca sùi mào gà được chẩn đoán. Hơn 80% phụ nữ từng quan hệ tình dục sẽ nhiễm ít nhất một tuýp huyết thanh HPV vào một thời điểm nào đó trong đời.
Nhiễm HPV là nguyên nhân chính gây ra hơn 99% trường hợp ung thư cổ tử cung – căn bệnh đã cướp đi hàng trăm nghìn sinh mạng mỗi năm trên thế giới. Các chủng HPV nguy cơ cao như typ 16 và 18 chịu trách nhiệm cho khoảng 70% các ca ung thư cổ tử cung. Đặc biệt, ở giai đoạn đầu, bệnh thường tiến triển âm thầm mà không có triệu chứng rõ rệt, khiến phát hiện muộn trở thành một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ tử vong cao.
Ngoài ung thư cổ tử cung, HPV còn liên quan đến nhiều loại ung thư khác như ung thư âm hộ, âm đạo, hậu môn và ung thư hầu họng. Một số chủng HPV nguy cơ thấp, mặc dù không gây ung thư, nhưng lại là “thủ phạm” chính gây ra mụn cóc sinh dục – một tình trạng phiền toái cả về mặt thể chất lẫn tâm lý. Điều này cho thấy mối nguy hiểm tiềm tàng mà HPV gây ra đối với sức khỏe phụ nữ, đòi hỏi những biện pháp phòng ngừa hiệu quả và toàn diện.
Tiêm phòng vắc xin HPV được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các tổ chức y tế trên toàn cầu coi là một trong những biện pháp phòng ngừa ung thư cổ tử cung hiệu quả nhất. Các vắc xin hiện nay như Gardasil hay Gardasil đã được nghiên cứu và chứng minh có hiệu quả trên 90% trong việc ngăn ngừa nhiễm các chủng HPV nguy cơ cao và một số chủng gây mụn cóc sinh dục (6 và 11).
Vắc xin HPV không chỉ bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm những chủng virus nguy cơ cao mà còn ngăn ngừa các tổn thương tiền ung thư ở cổ tử cung, từ đó giảm thiểu nguy cơ phát triển thành ung thư trong tương lai.
Theo kết quả của một nghiên cứu được thực hiện tại Anh đăng trên Tạp chí của Viện Ung thư Quốc gia năm 2021 cho thấy, chương trình tiêm chủng HPV đã mang lại hiệu quả phòng gần 90% tỷ lệ ung thư cổ tử cung cho phụ nữ được tiêm phòng. (1)
Viện Ung thư Quốc gia năm 2023 cũng đã ước tính, vắc xin phòng HPV có hiệu quả phòng ngừa nguy cơ mắc các bệnh ung thư do HPV lên đến 92%, gồm ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn, ung thư hầu họng và nhiều loại ung thư khác (2). Còn theo báo cáo của CDC năm 2022, tỷ lệ nhiễm các chủng HPV gây ung thư đã giảm đến 86% ở nhóm thiếu nữ và 61% ở thanh niên kể từ khi vắc xin phòng HPV được đưa vào sử dụng (3).
Vắc xin phòng HPV giảm thiểu nguy cơ nhiễm HPV và các bệnh liên quan đến HPV trong hơn 30 năm sau tiêm chủng. Theo kết quả phân tích chi phí và hiệu quả của việc tiêm phòng HPV cho thấy, trong vòng 50 năm tới, tiêm vắc xin giúp tiết kiệm đến 47 tỷ đô la chi phí y tế liên quan đến điều trị các bệnh do HPV gây ra. Vậy sinh con rồi có tiêm phòng HPV được không?
Dù đã sinh con hay chưa từng sinh nở, dù từng quan hệ tình dục hay chưa đều có thể tiêm vắc xin phòng HPV, khi độ tuổi của phụ nữ nằm trong độ tuổi được chỉ định tiêm phòng theo Bộ Y tế. Hiện vắc xin HPV lưu hành tại nước ta gồm 2 loại Gardasil và Gardasil 9, trong đó vắc xin phòng Gardasil được chỉ định cho nữ giới từ 9 đến 26 tuổi. Trong khi vắc xin Gardasil 9 mở rộng đối tượng và độ tuổi tiêm phòng cho cả nam và nữ, từ 9 đến 45 tuổi.
⇒ Tham khảo thêm bài viết chi tiết: Độ tuổi tiêm HPV bao nhiêu thì tốt nhất ở cả nam và nữ?
Theo các tổ chức y tế như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), tiêm vắc xin HPV không phụ thuộc vào việc phụ nữ đã từng mang thai hay sinh con. Những người đã sinh con vẫn có thể tiêm phòng HPV nếu thuộc nhóm tuổi được khuyến cáo (thường từ 9 đến 45 tuổi).
Điều quan trọng cần hiểu là vắc xin HPV có hiệu quả cao nhất khi được tiêm trước khi cơ thể tiếp xúc với virus (trước khi bắt đầu quan hệ tình dục). Tuy nhiên, đối với phụ nữ trưởng thành, đặc biệt là những người đã có gia đình và sinh con, tiêm phòng HPV vẫn rất hữu ích, ngay cả khi họ đã từng tiếp xúc với virus ở một hoặc nhiều chủng.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, hiện chưa có nhiều dữ liệu nghiên cứu về việc tiêm phòng HPV cho phụ nữ đang mang thai. Do đó, để an toàn, phụ nữ cần tránh mang thai trong thời gian tiêm vắc xin phòng HPV. Nếu có thai khi chưa hoàn thành lịch tiêm, cần hoãn tiêm chủng để tiếp tục thai kỳ.
Nhiều bằng chứng khoa học đã chỉ ra việc tiêm phòng HPV cho phụ nữ sau sinh mang lại nhiều hiệu quả tích cực. Ví dụ, theo thông tin từ Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, nữ giới sinh thường có nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung cao hơn. Tỷ lệ mắc ung thư ở người sinh con nhiều lần cũng cao gấp 2,65 lần so với nhóm sinh ít con hơn. Trong các trường hợp kể trên, vắc xin đều mang lại hiệu quả phòng bệnh tốt hơn cho người sử dụng (4). Ngoài ra, tiêm phòng HPV sau khi sinh con còn mang lại nhiều lợi ích quan trọng khác như:
Sau khi sinh con, phụ nữ có thể đã nhiễm 1 hay nhiều tuýp huyết thanh HPV. Tiêm vắc xin lúc này có vai trò bảo vệ phụ nữ trước các tuýp chưa từng nhiễm trước đó, giảm nguy cơ tái nhiễm và dẫn đến các bệnh liên quan đến HPV trong tương lai. Điều này đặc biệt quan trọng vì nhiều phụ nữ có hệ miễn dịch suy giảm sau thai kỳ, dễ tái nhiễm hoặc phát triển tổn thương do virus gây ra.
Ung thư cổ tử cung là hậu quả phổ biến nhất của nhiễm virus HPV, chiếm hơn 99% các trường hợp ung thư loại này. HPV typ 16 và 18 được biết đến là hai chủng nguy cơ cao hàng đầu, chịu trách nhiệm lên đến 70% các ca ung thư cổ tử cung trên toàn thế giới. Đối với phụ nữ sau khi sinh con, cơ thể có thể mệt mỏi hơn do sự thay đổi của nội tiết tố và sự suy yếu tạm thời của hệ miễn dịch. Điều này có thể làm tăng nguy cơ phát triển tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư cổ tử cung nếu họ nhiễm HPV.
Việc tiêm phòng HPV sau sinh giúp cung cấp lá chắn bảo vệ chống lại các chủng nguy cơ cao mà cơ thể chưa từng tiếp xúc, đồng thời giảm đáng kể nguy cơ tiến triển bệnh lý nguy hiểm. Ngoài ra, vắc xin HPV còn bảo vệ khỏi các bệnh ung thư liên quan khác như ung thư âm hộ, âm đạo, hậu môn và hầu họng.
Nhiều người lầm tưởng rằng chỉ những phụ nữ chưa quan hệ tình dục hoặc chưa nhiễm HPV mới cần tiêm vắc xin. Tuy nhiên, ngay cả khi đã từng tiếp xúc với một số chủng HPV, người phụ nữ vẫn có thể tiếp tục được bảo vệ bởi vắc xin, đặc biệt với các chủng mà họ chưa nhiễm.
Với phụ nữ sau sinh, nguy cơ lây truyền và tái nhiễm HPV còn tồn tại nếu bạn tình chưa được tiêm phòng hoặc bản thân họ chưa được bảo vệ hoàn toàn. Tiêm phòng HPV không chỉ giảm nguy cơ nhiễm mới mà còn hạn chế khả năng lây nhiễm chéo giữa đôi bên, từ đó đảm bảo sức khỏe của cả vợ chồng.
Một lợi ích đáng kể nữa của việc tiêm phòng HPV sau sinh là nó hoàn toàn an toàn cho phụ nữ đang cho con bú. Các nghiên cứu y học đã chứng minh rằng vắc xin HPV không ảnh hưởng đến sữa mẹ, chất lượng sữa hoặc sức khỏe của em bé. Điều này cho phép phụ nữ có thể tiêm phòng bất kỳ lúc nào sau sinh mà không cần đợi đến khi cai sữa.
Đây là cơ hội lý tưởng để phụ nữ tận dụng thời gian chăm sóc sức khỏe bản thân trong giai đoạn sau sinh, đồng thời tạo nền tảng sức khỏe tốt hơn cho tương lai.
Tiêm vắc xin không chỉ bảo vệ sức khỏe của bản thân, mà còn giảm nguy cơ lây nhiễm HPV cho bạn tình và các thành viên trong gia đình nếu không may tiếp xúc hoặc dùng chung đồ vật.
Vắc xin HPV có khả năng bảo vệ chống lại 2 loại virus nguy cơ cao nhất (HPV 16 và 18) – nguyên nhân chiếm tới 70% các ca ung thư cổ tử cung – cũng như các chủng nguy cơ cao khác như HPV 31, 33, 45, 52, 58 và các chủng HPV thấp gây mụn cóc sinh dục (HPV 6 và 11). Dù đã từng phơi nhiễm với một số chủng, người phụ nữ vẫn có thể được bảo vệ khỏi các chủng khác mà cơ thể chưa tiếp xúc.
HPV có thể phát triển âm thầm trong cơ thể hàng năm trời mà không gây bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào. Tuy nhiên, khi hệ miễn dịch suy yếu – như trong giai đoạn sau sinh, phụ nữ dễ bị tổn thương hơn, dẫn đến khả năng phát triển mụn cóc sinh dục hoặc tổn thương tiền ung thư ở cổ tử cung.
Tiêm phòng HPV không chỉ giúp giảm nguy cơ nhiễm loại virus nguy hiểm mà còn kéo dài khả năng phòng ngừa trong nhiều năm. Theo các nghiên cứu, hiệu quả của vắc xin HPV có thể kéo dài hàng chục năm, mang lại sự bảo vệ bền lâu cho phụ nữ và giảm bớt nỗi lo lắng về các biến chứng nguy hiểm trong cuộc sống sau này.
Việc tiêm phòng HPV sau sinh không chỉ bảo vệ sức khỏe cá nhân của người mẹ mà còn mang lại giá trị bảo vệ gián tiếp cho gia đình họ. Khi được tiêm phòng, nguy cơ lây nhiễm HPV cho bạn tình giảm đáng kể, đồng thời giúp hạn chế sự lây lan của virus trong cộng đồng.
Đối với phụ nữ có kế hoạch sinh thêm con, việc tiêm phòng HPV sau sinh là một bước đi thông minh. Vắc xin HPV không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và hoàn toàn có thể được tiêm giữa các lần mang thai. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả tối ưu, phụ nữ nên hoàn thành đủ 3 liều vắc xin trước khi mang thai để bảo vệ toàn diện trong thời gian dài.
Điều này không chỉ đảm bảo sức khỏe của người mẹ mà còn an toàn cho quá trình mang thai trong tương lai, đồng thời giảm nguy cơ lây truyền HPV trong giai đoạn nặng nhọc của thai kỳ.
Ngoài ra, tiêm phòng còn tăng cường sức khỏe tổng thể, giúp bạn an tâm hơn về sức khỏe của bản thân và có thể tập trung cho mục tiêu của bản thân trong tương lai cùng việc chăm sóc gia đình.
Nhìn chung, vắc xin phòng HPV có hiệu quả bảo vệ hơn 90% đối với các chủng virus có trong vắc xin gây ung thư và các tổn thương tiền ung thư hoặc loạn sản cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, hậu môn; ung thư hầu họng và các bệnh ung thư vùng đầu, cổ và mụn cóc sinh dục cho nam, nữ. Đó là lý do, vắc xin phòng HPV Gardasil 9 đã được cấp phép lưu hành tại hơn 100 quốc gia (tính đến cuối 2023).
Thống kê từ CDC Hoa Kỳ (vào tháng 8/2023) cho thấy, kể từ khi triển khai vắc xin HPV năm 2006, tỷ lệ nhiễm virus đã giảm đáng kể. Cụ thể, tỷ lệ lây nhiễm đã giảm tới 88% ở nhóm trẻ em gái và 81% ở phụ nữ trẻ tuổi. Đáng chú ý, ở nhóm phụ nữ đã tiêm phòng, nguy cơ phát triển các tế bào tiền ung thư cổ tử cung (những bất thường ở cổ tử cung có khả năng tiến triển thành ung thư) do các chủng HPV đã giảm 40%.
Theo dự án của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ghi nhận gánh nặng ung thư toàn cầu (GLOBOCAN) ghi nhận tại Việt Nam năm 2020, có trên 4.000 ca ung thư cổ tử cung mới mỗi năm, cùng với gần 3.000 trường hợp tử vong.
Nghiên cứu chỉ ra rằng Việt Nam có cơ hội loại bỏ hoàn toàn ung thư cổ tử cung trong vòng 3 thập kỷ tới nếu đạt được độ bao phủ tiêm chủng HPV cho 90% trẻ em gái vị thành niên, đồng thời triển khai hiệu quả các chương trình sàng lọc và điều trị bệnh. Ước tính, mỗi đô la đầu tư vào phòng ngừa ung thư cổ tử cung có thể tạo ra lợi nhuận kinh tế từ 5 – 11 đô la. Con số này còn ấn tượng hơn, từ 8 – 20 đô la, nếu tính cả các lợi ích kinh tế – xã hội khác.
Mặc dù tiềm năng là rất lớn, tỷ lệ tiêm chủng HPV và tầm soát ung thư cổ tử cung tại Việt Nam vẫn còn khiêm tốn. Theo kết quả Điều tra SDGs về Phụ nữ và Trẻ em năm 2021 của Tổng cục Thống kê, chỉ có 12% phụ nữ và trẻ em gái từ 15 – 29 tuổi đã được tiêm vắc xin HPV, và chỉ 28% phụ nữ trong độ tuổi 30 – 49 thực hiện sàng lọc ung thư cổ tử cung.
Sinh con rồi có tiêm phòng HPV được không và cho con bú cho tiêm phòng HPV được không là thắc mắc của nhiều phụ nữ. Câu trả lời là hoàn toàn có thể. Tiêm phòng HPV là một biện pháp an toàn và hiệu quả để bảo vệ sức khỏe phụ nữ đang cho con bú khỏi các bệnh do HPV gây ra.
Các tổ chức y tế hàng đầu thế giới, bao gồm Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật CDC cũng đã khẳng định tính an toàn của vắc xin phòng HPV cho cả mẹ và bé trong giai đoạn này. Vắc xin hoàn toàn không làm ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ, hay sự phát triển của trẻ nhỏ. Thậm chí, sau khi mẹ tiêm vắc xin, lượng kháng thể thụ động sẽ được truyền cho con qua sữa mẹ.
Trước khi tiêm phòng, mẹ nên khám sàng lọc kỹ lưỡng và hỏi ý kiến bác sĩ về lịch tiêm vắc xin, cũng như các lưu ý trước, trong và sau khi tiêm phòng.
Thực tế, lịch tiêm phòng HPV cho phụ nữ đã sinh con không có gì khác biệt so với những nhóm đối tượng khác. Đối với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản đến 45 tuổi tại thời điểm tiêm lần đầu tiên sẽ tiêm phác đồ 3 mũi vắc xin vào các tháng 0 – 2 – 6. Cụ thể lịch tiêm vắc xin như sau:
Để đảm bảo quá trình tiêm phòng HPV diễn ra suôn sẻ và an toàn, việc nắm rõ quy trình tiêm chủng là vô cùng quan trọng. Điều này giúp đối tượng tiêm phòng chuẩn bị tốt tâm lý, phối hợp hiệu quả với nhân viên y tế, và giảm thiểu căng thẳng, lo lắng. Quy trình tiêm phòng HPV chuẩn bao gồm các bước sau:
Trước tiêm, bác sĩ sẽ tiến hành khám sàng lọc để đánh giá tình trạng sức khỏe tổng thể của người được tiêm vắc xin. Quá trình này bao gồm các bước như: đo huyết áp, kiểm tra tim phổi, và khai thác thông tin tiền sử bệnh, dị ứng với thuốc hoặc thức ăn, các loại thuốc đang sử dụng, lịch sử tiêm chủng gần đây, các phản ứng bất thường đã gặp ở những lần tiêm trước. Dựa trên kết quả khám sàng lọc, bác sĩ sẽ đưa ra chỉ định tiêm chủng phù hợp.
Tại phòng tiêm, nhân viên y tế sẽ kiểm tra kỹ lưỡng thông tin cá nhân của người được tiêm nhằm đảm bảo tính chính xác. Tại đây, nhân viên y tế sẽ cung cấp thông tin chi tiết về vắc xin phòng HPV sắp tiêm, bao gồm tên vắc xin, khả năng phòng bệnh, nguồn gốc xuất xứ (nhà sản xuất, quốc gia sản xuất), hạn sử dụng, đường tiêm, liều lượng và đảm bảo tính toàn vẹn của vắc xin. Vắc xin phòng HPV được dùng theo đường tiêm bắp, thường ở vùng cơ delta (bắp tay) hoặc mặt trước ngoài của đùi.
Sau khi tiêm, đối tượng tiêm phòng cần ở lại trung tâm tiêm chủng ít nhất 30 phút để nhân viên y tế theo dõi các phản ứng có thể xảy ra. Đây là thời điểm quan trọng để phát hiện sớm các phản ứng sau tiêm ban đầu. Sau 30 phút, nhân viên y tế sẽ kiểm tra lại sức khỏe và hướng dẫn bạn cách theo dõi các dấu hiệu bất thường tại nhà. Việc tuân thủ hướng dẫn theo dõi sau tiêm là rất quan trọng để đảm bảo an toàn.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, sinh con rồi có tiêm phòng HPV được không? Câu trả lời là được và nên tiêm. Tiêm vắc xin sau khi sinh con giúp giảm nguy cơ tái nhiễm các chủng đã mắc trước đó, bảo vệ trước nguy cơ mắc các bệnh ung thư do HPV, giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh cho người khác. Trước khi tiêm vắc xin, phụ nữ cần thực hiện khám sàng lọc kỹ lưỡng và hỏi ý kiến bác sĩ về lịch tiêm cũng như những điều cần lưu ý trước và sau tiêm phòng. Hãy chia sẻ bài viết này để lan tỏa kiến thức đúng về tiêm chủng, hoặc đặt câu hỏi trực tiếp cho bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được tư vấn giải chi tiết.
