HPV là nguyên nhân phổ biến gây ra các bệnh viêm nhiễm đường tình dục, thậm chí ung thư như ung thư cổ tử cung, ung thư âm hô, âm đạo, vòm họng, hậu môn, các tổn thương tiền ung thư/lạn soản… Tuy nhiên, hiện nay nhiều người vẫn thắc mắc không biết có nên tiêm HPV không? Có những loại vắc xin HPV nào? Lịch tiêm cụ thể ra sao và cần lưu ý gì khi tiêm? Cùng chuyên gia tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!
BS Bùi Thanh Phong, Quản lý Y khoa vùng 3 – Hồ Chí Minh, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết: “Theo báo cáo của Cơ quan Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNFPA) và Hội đồng Ung thư NSW, ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ sáu ở phụ nữ Việt Nam, với gần 4.200 ca mắc mới và 2.420 ca tử vong mỗi năm. Dự kiến nếu không có bất kỳ sự can thiệp nào, sẽ có khoảng 200.000 phụ nữ Việt Nam tử vong vì ung thư cổ tử cung vào năm 2070. Trong đó, hầu hết các trường hợp ung thư cổ tử cung đều do virus gây u nhú ở người (HPV) gây ra. Đáng lưu ý, không chỉ ở nữ giới, tỷ lệ lưu hành HPV ở nam giới cũng đạt ngưỡng 25%, gây ra các bệnh nguy hiểm như ung thư dương vật, hậu môn và hầu họng.” (1)
Vắc xin phòng bệnh HPV là chế phẩm sinh học có tính kháng nguyên, kích thích hệ miễn dịch tạo ra kháng thể chống lại sự xâm nhập và gây bệnh của virus Human Papilloma (HPV) lây lan ở người. Đến nay, các nhà khoa học đã xác định được hơn 200 tuýp HPV khác nhau, trong đó có khoảng 40 loại có thể lây nhiễm qua đường sinh dục, gây ra các tình trạng viêm nhiễm sinh dục, thậm chí là các loại ung thư nguy hiểm như cổ tử cung, hậu môn, hầu họng, dương vật, âm hộ, âm đạo…
Vào những năm 1970 và 1980, nhà virus học người Đức – Harald zur Hausen đã phân lập chủng HPV trong khối u ung thư cổ tử cung và sau đó lý thuyết cho rằng HPV là tác nhân gây ung thư cổ tử cung đã được xác nhận.
Sau công trình của Hausen, HPV đã được phát hiện là nguyên nhân gây ra các bệnh ung thư khác bao gồm ung thư hậu môn, ung thư âm hộ… Mãi cho đến 2 thập kỷ sau, vắc xin HPV lần đầu tiên được phát triển bởi Giáo sư Ian Frazer và Jian Zhou, Đại học Queensland (Úc). Giáo sư đã bắt đầu mô phỏng các hạt virus chứa các protein từ lớp ngoài của HPV, còn gọi là “hạt giống virus (VLP)”. Các hạt VLP nhỏ, không chứa bất kỳ DNA nào, khi đưa vào cơ thể sẽ kích thích tạo ra kháng thể cần thiết chống lại virus.
Năm 1991, những phát hiện của Frazer và Zhou lần đầu tiên được trình bày trước cộng đồng khoa học. Sau 7 năm thiết kế và thử nghiệm, các thử nghiệm đầu tiên trên người đối với vắc xin, có tên là Gardasil đã hoàn thành. Vắc xin này ngăn ngừa 4 loại HPV (6, 11, 16 và 18), trong đó có 2 loại nguy cơ cao, mang hiệu quả ngăn ngừa hơn 70% các trường hợp ung thư cổ tử cung.
Năm 2006, sau các thử nghiệm lâm sàng mở rộng cho thấy vắc xin cung cấp khả năng bảo vệ gần như 100% chống lại HPV 16 và 18. Sau đó, vắc xin đã được Úc và Hoa Kỳ chấp thuận sử dụng và đến năm 2007, vắc xin đã được chấp thuận tại 80 quốc gia.
Kể từ đó, một loại vắc xin HPV thế hệ mới đã được chấp thuận vào năm 2014, có tên Gardasil 9, khả năng ngăn ngừa 9 loại HPV bao gồm 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58. Tính đến tháng 10/2019, vắc xin này đã được cấp phép tại 100 quốc gia trên toàn thế giới và được vào một phần của lịch trình tiêm vắc xin thường xuyên của quốc gia này.
Hiện tại, Việt Nam đã cấp phép sử dụng cả 2 loại vắc xin phòng bệnh HPV bao gồm: Vắc xin Gardasil 4 chủng và Gardasil 9 chủng. Đối với vắc xin Gardasil 4 chủng, được chỉ định tiêm phòng cho bé gái và phụ nữ từ 9 – 26 tuổi, với phác đồ tiêm gồm 3 mũi.
Đối với vắc xin Gardasil 9 chủng hay còn gọi là vắc xin bình đẳng giới, chỉ định tiêm phòng cho cả nam và nữ giới từ 9 – 45 tuổi, phác đồ tiêm gồm 2 mũi cho trẻ từ 9 – 14 tuổi và 3 mũi cho người từ 15 – 45 tuổi.
Nam và nữ từ 9 – 45 tuổi rất cần tiêm vắc xin phòng HPV. Theo kết quả nghiên cứu, hơn 98% người tiêm vắc xin có phản ứng kháng thể với các chủng HPV có trong vắc xin, hiệu quả cao lên đến gần 100% trong việc phòng ngừa nhiễm trùng dai dẳng liên quan đến HPV. Đồng thời, sự bảo vệ của vắc xin HPV có thể kéo dài ít nhất 12 năm và vẫn duy trì ở mức bảo vệ cao chống lại viêm nhiễm do HPV gây ra.
Các chuyên gia y tế khuyến cáo, trẻ từ 9 – dưới 15 tuổi cần tiêm 2 liều vắc xin HPV để bảo vệ khỏi các bệnh sinh dục do HPV gây ra. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, vắc xin HPV tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ ở lứa tuổi vị thành niên và thanh thiếu niên, không cần đợi đến khi trẻ dậy thì hoặc khi bắt đầu quan hệ tình dục mới tiêm vắc xin. (2)
Bên cạnh đó, người trưởng thành vẫn có thể hưởng lợi từ vắc xin HPV, ngay cả khi đã quan hệ tình dục hay nhiễm HPV trước đó, để phòng các bệnh nguy hiểm và nguy cơ tái nhiễm HPV hiệu quả.
Đặc biệt, để xóa bỏ ung thư cổ tử cung do HPV, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã kêu gọi gọi tất cả các quốc gia trên thế giới hành động và đảm bảo rằng 90% trẻ em gái được tiêm vắc xin HPV đầy đủ trước 15 tuổi; 70% phụ nữ phải được sàng lọc bằng xét nghiệm có độ chính xác cao ở độ tuổi 35 và 45 và 90% phụ nữ được phát hiện mắc các tổn thương tiền ung thư và bệnh cổ tử cung được điều trị và chăm sóc vào năm 2030.
Theo ghi nhận, khoảng 90% tình trạng mụn cóc sinh dục hoặc hậu môn là do các chủng HPV nguy cơ thấp gây ra, thường là chủng HPV 6 và 11 (3). Mụn cóc sinh dục là tình trạng xuất hiện các nốt mụn, u nhú có màu hồng hoặc màu da nhạt xung quanh cơ quan sinh dục hoặc có thể phát triển bên trong cổ họng hoặc miệng nếu các đối tượng có phát sinh quan hệ tình dục qua đường miệng với người bị nhiễm bệnh.
Thông thường, các biến thể HPV gây ra mụn cóc sinh dục không gây ung thư. Tuy nhiên, nếu bị nhiễm nhiều chủng HPV, đặc biệt là các chủng có nguy cơ cao, tình trạng nhiễm trùng có thể dẫn đến các biến chứng của mụn cóc sinh dục như khí hư bất thường ở âm đạo, ung thư cổ tử cung, âm hộ, miệng hoặc họng ở phụ nữ và ung thư dương vật hoặc hậu môn ở nam giới.
Ngoài ra, mụn cóc sinh dục có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở tự nhiên. Trẻ sinh ra từ người mẹ bị mụn cóc sinh dục có thể lây nhiễm thông qua dịch tiết âm đạo, dẫn đến bướu gai ở đường hô hấp, khí quản hoặc hầu họng, nguy cơ chặn đường thở, thậm chí tử vong.
Theo các chuyên gia y tế, tiêm vắc xin giúp phòng ngừa hiệu quả các tình trạng mụn cóc sinh dục ở nam và nữ. Theo kết quả nghiên cứu, trong vòng 8 năm sau khi tiêm vắc xin HPV, mụn cóc sinh dục đã giảm 31% ở phụ nữ từ 25 – 29 tuổi, giảm 48% ở nam thanh thiếu niên từ 15 – 19 tuổi và giảm 32% ở nam giới từ 20 – 24 tuổi. (4)
Tình trạng nhiễm trùng HPV kéo dài có nguy cơ cao gây ra ung thư ở các cơ quan có tiếp xúc. HPV lây nhiễm vào các tế bào mỏng, phẳng (tế bào vảy) lót bề mặt bên trong của các cơ quan này. Hầu hết các bệnh ung thư liên quan đến HPV được gọi là ung thư biểu mô tế bào vảy, chẳng hạn như ung thư cổ tử cung xuất phát từ nhiễm trùng HPV của các tế bào tuyến ở cổ tử cung.
Theo thống kê, HPV là nguyên nhân gây ra hơn 90% trường hợp ung thư hậu môn, hơn 95% trường hợp ung thư cổ tử cung, 70% trong tổng số ca ung thư hầu họng, 63% trường hợp ung thư dương vật, 75% trường hợp ung thư âm đạo và 69% trường hợp ung thư âm hộ. Theo ước tính, HPV gây ra khoảng 630.000 ca ung thư trên toàn thế giới mỗi năm, chiếm khoảng 5% tổng số ca ung thư, trong đó ung thư cổ tử cung phổ biến thứ tư ở phụ nữ, gây ra khoảng 342.000 ca tử vong vào năm 2020. (5)
Các chuyên gia cho biết, tiêm vắc xin HPV có thể ngăn ngừa hơn 90% bệnh ung thư do HPV gây ra khi tiêm vào đúng độ tuổi khuyến cáo. Một nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng, vắc xin HPV có khả năng ngăn ngừa được 74 triệu ca ung thư cổ tử cung mới và tránh được 62 triệu ca tử vong trong tương lai.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, vắc xin HPV an toàn hiệu quả trong việc ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng và ung thư liên quan đến HPV. CDC và Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã nghiên cứu và giám sát rất cẩn thận vắc xin HPV trước khi chính thức triển khai tiêm rộng rãi.
Theo nghiên cứu lâm sàng với 135 triệu liều vắc xin HPV được triển khai tại Hoa Kỳ đã cho ra kết quả rằng:
Vắc xin HPV không chỉ dừng lại ở việc phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh sinh dục và các ung thư nguy hiểm mà còn tác động mạnh mẽ đến kinh tế, tài chính của mỗi người, giảm thiểu đáng kể chi phí điều trị các bệnh do HPV gây ra.
HPV không chỉ tác động mạnh mẽ đến thể chất, tâm lý, sức khỏe và kỳ thị xã hội mà còn tạo gánh nặng tài chính lên bệnh nhân. Một nghiên cứu ở Ethiopia cho thấy, 46% phụ nữ mất đi thu nhập, 71% đối mặt với khó khăn tài chính do chi phí điều trị y tế vì ung thư cổ tử cung. (6)
Từ năm 2004 – 2007, trung bình có khoảng 32.456 ca ung thư cổ tử cung, âm đạo, âm hộ, hậu môn và hầu họng xảy ra mỗi năm, trong đó khoảng 25.110 ca ung thư này là do HPV gây ra và chiếm gần ¾ các ca ung thư liên quan đến HPV này là ở phụ nữ. Tổng chi phí y tế trực tiếp hàng năm để phòng ngừa và điều trị bệnh liên quan đến HPV là khoảng 8,0 tỷ đô la. (7)
Theo nghiên cứu, tiêm vắc xin HPV 2 liều có khả năng tiết kiệm hơn 41 triệu đô la cho các chi phí điều trị bệnh do HPV gây ra mỗi năm. Vắc xin HPV mang hiệu quả ngăn ngừa bệnh gần 100%, giúp giảm thiểu đáng kể trường hợp nhiễm bệnh, tiết kiệm các khoản phí điều trị bệnh, cải thiện chất lượng đời sống.
Vắc xin HPV không chỉ tác dụng trực tiếp ở người được tiêm mà còn mang lợi ích tiềm ẩn bảo vệ cho những người xung quanh, đây được gọi là “miễn dịch cộng đồng”, xảy ra khi càng nhiều người được tiêm vắc xin sẽ càng hạn chế nguy cơ lây lan mầm bệnh.
Một nghiên cứu mới đây cho thấy vắc xin phòng HPV có khả năng giúp nam giới khả năng miễn dịch cộng đồng chống lại các bệnh nhiễm trùng HPV ở họng. Theo nghiên cứu, nhiễm trùng HPV ở miệng gây ra hơn 70% các bệnh ung thư vòm họng ở Hoa Kỳ và tỷ lệ mắc các bệnh ung thư này ở nam giới đã tăng vọt trong vài thập kỷ qua. (8)
Các chuyên gia y tế khuyến cáo, việc không tiêm vắc xin HPV có thể dẫn đến nguy cơ nhiễm HPV, lây lan HPV rộng rãi trong cộng đồng và có thể bùng phát số ca mắc các bệnh sinh dục cao như sùi mào gà, mụn cóc sinh dục và các loại ung thư nguy hiểm như ung thư cổ tử cung, hậu môn, âm hộ, âm đạo, vòm họng…
Thực tế, HPV rất dễ lây nhiễm, hầu hết mọi người đều nhiễm ít nhất một chủng HPV trong đời. Có những trường hợp nhiễm HPV không biểu hiện triệu chứng hoặc biểu hiện nhẹ, cơ thể có thể đào thải virus sau một khoảng thời gian. Tuy nhiên, có những trường hợp hệ thống miễn dịch không thể loại bỏ nhiễm trùng HPV, khiến virus tồn tại theo thời gian và biến thành những tế bào bất thường, sau đó gây ra ung thư nguy hiểm, đe dọa tính mạng của người bệnh.
Đáng lưu ý, nhiễm HPV không có thuốc điều trị đặc hiệu, cho nên việc phòng ngừa lây nhiễm là biện pháp cần được ưu tiên. Chính vì vậy, tất cả những đối tượng nằm trong khung tuổi chỉ định, cần tiêm vắc xin càng sớm càng tốt để được bảo vệ sớm và hiệu quả nhất.
Theo CDC Hoa Kỳ, vắc xin phòng HPV cần tiêm cho cả nam và nữ trong khung từ 9 – 45 tuổi, bất luận đã quan hệ tình dục hay đã từng nhiễm HPV trước đây. Đồng thời, người tiêm phòng cần có thể trạng khỏe mạnh khi tiêm, không có tiền sử phản ứng dị ứng hay bệnh nền mạn tính nguy hiểm nào.
Vắc xin HPV vẫn an toàn đối với những người có bệnh nhẹ, bao gồm sốt dưới 101 độ F (khoảng 38 độ C), cảm lạnh, sổ mũi hoặc ho. Đối với những người bị bệnh vừa hoặc nặng, nên đợi cho đến khi khỏe hơn rồi mới tiêm chủng vắc xin.
Các trường hợp chống chỉ định tiêm vắc xin HPV bao gồm:
Các chuyên gia khuyến cáo, vắc xin HPV càng tiêm càng sớm càng tốt, ngay khi đạt tiêu chuẩn trong khung tuổi chỉ định (từ 9 – 45 tuổi), để nhanh chóng được bảo vệ khỏi các chủng HPV có hại, đồng thời đạt được hiệu quả phòng bệnh tối ưu.
Theo nghiên cứu, độ tuổi vàng để tiêm vắc xin HPV là từ 9 – 14 tuổi, đây là giai đoạn giúp phát huy hiệu quả miễn dịch bền vững và tốt nhất của vắc xin
Trước khi tiêm vắc xin HPV, người tiêm cần đặc biệt lưu ý những điều sau:
Sau khi tiêm vắc xin HPV, người tiêm cần đặc biệt lưu ý những điều sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là giải đáp chi tiết cho thắc mắc có nên tiêm HPV không? Người từ 9 – 45 tuổi rất cần tiêm vắc xin HPV để phòng ngừa các bệnh sinh dục và các loại ung thư nguy hiểm do HPV gây ra một cách hiệu quả nhất. Các chuyên gia đều khuyến nghị rằng, tiêm vắc xin chính là biện pháp phòng bệnh an toàn, tiết kiệm nhưng mang lại hiệu quả cao nhất, không chỉ giúp bảo vệ chính bản thân người tiêm mà còn bảo vệ những người thân xung quanh.
