Thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh là thuốc gì? Được sử dụng khi nào? Có gây tác dụng phụ không? Trong từng trường hợp vàng da cụ thể, bác sĩ sẽ dựa vào nguyên nhân, mức độ và tình trạng sức khỏe của trẻ để chỉ định chăm sóc, điều trị phù hợp.
Vàng da sơ sinh đặc trưng bởi tình trạng da của trẻ vàng hơn bình thường, bắt đầu từ vùng mặt, cổ sau đó lan rộng xuống các cơ quan khác như thân, tay, chân và cuối cùng là lòng bàn tay và chân. Quan sát dưới ánh sáng tự nhiên, triệu chứng này có thể phát hiện nhanh chóng khi dùng ngón tay ấn vào da trẻ khoảng 5 giây rồi thả ra; da tại vị trí ấn có màu vàng rõ.
Ngoài ra, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, trẻ sơ sinh bị vàng da có thể có thêm một số triệu chứng đi kèm như mệt mỏi, mềm nhũn, li bì, sốt, bú kém, nước tiểu sẫm màu hay phân bạc màu. Vàng da sơ sinh được chia làm hai loại: vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý.
Nguyên nhân gây nên hiện tượng vàng da sơ sinh là do sự gia tăng nồng độ bilirubin trong máu quá mức. Bilirubin là một hợp chất có màu vàng được tạo thành khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ. Khi còn trong bụng mẹ, nhau thai sẽ giúp loại bỏ bilirubin ra khỏi cơ thể và khi trẻ chào đời, gan sẽ đảm nhiệm chức năng này. Tuy nhiên, hoạt động của gan ở trẻ sơ sinh vẫn chưa hiệu quả, khiến bilirubin tích tụ ngày càng nhiều, dẫn đến vàng da.
Ngoài ra, nếu trẻ mắc phải một số bệnh lý ảnh hưởng đến các chức năng gan và đào thải bilirubin như nhiễm trùng, tế bào hồng cầu bất thường, bệnh lý gan, thiếu men G6PD, xuất huyết bất thường trong cơ thể, bất đồng nhóm máu A-B-O,…trẻ có thể bị vàng da bệnh lý nghiêm trọng. Nguy cơ vàng da sơ sinh sẽ cao hơn ở trẻ sinh non, bú kém, suy dinh dưỡng và có nguồn gốc Đông Á, Địa Trung Hải.
Hầu hết các trường hợp vàng da sơ sinh là vàng da sinh lý (chiếm 80% trẻ sinh non và 60% trẻ đủ tháng), diễn tiến ở mức độ nhẹ và có thể tự khỏi sau khoảng 1 – 2 tuần. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp vàng da nặng hay vàng da bệnh lý gây biến chứng nguy hiểm như bệnh lý não bộ – thần kinh, thậm chí tử vong ở trẻ sơ sinh.
Phân biệt rõ vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý sẽ giúp trẻ được chăm sóc và điều trị đúng cách, kịp thời. Dưới đây là các đặc điểm cơ bản của hai loại vàng da sơ sinh này, bố mẹ cần lưu ý:
Vàng da sinh lý chiếm 75% các trường hợp vàng da ở trẻ sơ sinh với các đặc điểm sau: (1)
Các đặc điểm vàng da bệnh lý:
Dựa vào kết quả chẩn đoán, nguyên nhân, mức độ vàng da và thể trạng sức khỏe, bác sĩ sẽ cân nhắc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất. Chiếu đèn luôn là phương pháp điều trị đầu tiên. Trong một số trường hợp đặc biệt, trẻ sơ sinh sẽ được điều trị bằng phương pháp chiếu đèn kết hợp với thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh. Thuốc sẽ được sử dụng qua các phương pháp như:
Tiêm Globulin miễn dịch qua đường tĩnh mạch (IVIg) là phương pháp điều trị vàng da ở trẻ tán huyết miễn dịch – vàng da do bất đồng nhóm máu với mẹ. Immunoglobulin khi được tiêm vào cơ thể sẽ ngăn chặn các kháng thể tấn công hồng cầu, từ đó giảm sự phá vỡ của các tế bào hồng cầu, giảm lượng bilirubin.
Truyền Albumin hoặc một số thuốc đặc trị qua đường tĩnh mạch có tác dụng tăng hiệu quả chuyển hóa bilirubin ở gan, giảm bilirubin huyết thanh. Từ đó, trẻ sơ sinh có thể đào thải bilirubin hiệu quả hơn, cải thiện tình trạng vàng da. (2)
Lưu ý: Thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh chỉ được sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ. Chỉ định này hạn chế trong một số trường hợp như Albumin thấp hoặc vàng da bệnh lý (tán huyết miễn dịch). Phương pháp chiếu đèn vẫn sẽ được thực hiện khi trẻ truyền thuốc trị vàng da.
Thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh thường không được sử dụng ở trẻ sơ sinh vàng da sinh lý hay nguy cơ vàng da trở nặng thấp. Ở trẻ sơ sinh bị vàng da có nguy cơ vàng da nhân cao, bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng thuốc điều trị.
Thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh Globulin miễn dịch điều trị vàng da cho trẻ sơ sinh có thể gây sốc phản vệ ở một số trường hợp, có thể do cơ địa. Ngoài ra, thuốc còn có thể gây nên một số tác dụng phụ như như khó thở, sốt, nhức đầu, xuất hiện phản ứng dị ứng do thiếu IgA. Do vậy, việc điều trị vàng da sơ sinh bằng thuốc cần được thực hiện tại các cơ sở y tế uy tín, chuyên khoa Sơ sinh. (3)
Ngoài thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh ra, tại Hệ thống bệnh viện đa khoa Tâm Anh, trẻ có thể được điều trị vàng da sơ sinh bằng các phương pháp dưới đây:
Vàng da sinh lý ở mức độ nhẹ, chăm sóc đúng cách tại nhà có thể giúp cải thiện tình trạng vàng da của trẻ, giúp trẻ khỏe mạnh hơn:
Khi trẻ có triệu chứng vàng da, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và tư vấn điều trị phù hợp. Đặc biệt, nếu trẻ gặp phải các vấn đề dưới đây, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức:
Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ tới Trung tâm Sơ sinh, bệnh viện đa khoa Tâm Anh theo địa chỉ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là những thông tin hữu ích về tình trạng vàng da sơ sinh và thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh. Trẻ bị vàng da nên được đưa đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và hướng dẫn điều trị phù hợp, không tự ý điều trị tại nhà bởi điều này có thể vàng da trở nên nghiêm trọng, tăng nguy cơ gặp biến chứng.
