Thuốc chữa viêm khớp (Tocilizumab) giúp kiềm chế phản ứng quá mức của hệ miễn dịch ở bệnh nhân Covid-19 vừa được Cơ quan Dược phẩm Châu Âu phê duyệt.
Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (EMA) vừa phê duyệt thuốc điều trị viêm khớp Tocilizumab (tên thương mại là Actemra) vào điều trị Covid-19. Trước đó, vào tháng 6 năm nay, Cục quản lý dược phẩm và thực phẩm (FDA) Mỹ cũng đã phê duyệt khẩn cấp Actemra điều trị Covid-19.
BS.CKI Nguyễn Tấn Vũ (Bác sĩ Nội Cơ Xương Khớp, Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh) cho biết, Actemra vốn là thuốc chữa một số bệnh viêm khớp tự miễn ở trẻ em và người lớn. Tại Việt Nam, trong thời điểm đại dịch Covid-19 bùng phát, nhiều người bệnh viêm khớp dạng thấp không thể tìm mua được loại thuốc Actemra vẫn đang dùng. Khi đến bệnh viện, người bệnh cũng được tư vấn đổi sang các loại thuốc khác vì nguồn cung khan hiếm.
Viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý viêm hệ thống mạn tính do bất thường hệ thống miễn dịch. Trong bệnh lý này các tế bào miễn dịch đóng vai trò bảo vệ cơ thể (tế bào T, B, đại thực bào…) và các Cytokine gây viêm như interleukin-6, 1, TNF-α thay vì hoạt động để tiêu diệt các tác nhân gây hại từ bên ngoài như vi khuẩn, virus lại bị kích hoạt và định hướng sai lệch tập trung tấn công các tế bào màng hoạt dịch khớp của chính cơ thể mình, đây cũng là lý do vì sao nó được gọi là bệnh tự miễn. Bệnh có thể tấn công mọi khớp có màng hoạt dịch, cũng như các cơ quan khác tuy nhiên biểu hiện đặc trưng là viêm đối xứng các khớp nhỏ như khớp ngón tay, bàn tay, cổ tay, bàn chân… Ngoài các loại thuốc uống thông thường, trong một số trường hợp bệnh khó kiểm soát người bệnh sẽ được bác sĩ chỉ định dùng thuốc sinh học Actemra để điều trị viêm khớp dạng thấp qua cơ chế kháng interleukin-6. Thuốc giúp ngăn chặn các tín hiệu viêm sai lệch, giúp giảm phản ứng viêm trong viêm khớp dạng thấp.
Loại thuốc sinh học này cũng được sử dụng trong điều trị bệnh nhân Covid-19 ở giai đoạn bệnh trở nặng, khi mà phản ứng viêm của cơ thể tăng cao, biểu hiện “cơn bão Cytokine”. Trong đó, Cytokine đóng vai trò là một phân tử tín hiệu, giúp cơ thể truyền tin và kích hoạt các tế bào khác nhau tập trung tới vùng mô bị tổn thương tham gia vào quá trình viêm để bảo vệ cơ thể. Thông thường phản ứng viêm của cơ thể sẽ giúp tấn công các tế bào bị nhiễm virus, giúp dọn sạch “rác” và phục hồi vùng mô bị tổn thương. Tuy nhiên khi các biểu hiện viêm này tăng đột biến trong “bão Cytokine”, phản ứng viêm bị kích hoạt vượt mức kiểm soát của cơ thể, tấn công và phá hủy cả các các tế bào lành ở gần mô bệnh và toàn bộ cơ thể.
Nhiều nghiên cứu cho thấy, virus SARS-CoV-2 tấn công và gây bệnh cho cơ thể qua nhiều cơ chế phức tạp nhưng có 2 con đường quan trọng. Xâm nhập vào bên trong, tăng sinh và làm chết tế bào và gián tiếp kích hoạt phản ứng viêm quá mức tấn công cơ thể người bệnh, nhất là các đối tượng trẻ tuổi khỏe mạnh có thể xảy ra cơn bão Cytokine gây bệnh nặng.
“Ở con đường tấn công gián tiếp của virus trong Covid-19, sự bùng phát phản ứng viêm có một số điểm khá giống với một số bệnh viêm khớp tự miễn. Giữa cơn bão Cytokine ở bệnh nhân mắc Covid-19, nồng độ phân tử truyền tin interleukin-6 trong máu người bệnh cũng tăng cao như trong viêm khớp dạng thấp. Từ đó, Actemra được đưa vào nghiên cứu, thực nghiệm sử dụng để ức chế các phản ứng viêm quá mức gây bệnh nặng trong Covid-19 và chứng minh được hiệu quả giảm tỷ lệ tử vong, giảm thời gian nằm viện cũng như giảm tỷ lệ bệnh trở nặng ”, bác sĩ Tấn Vũ nói.
Xem thêm: CÔNG NGHỆ MỚI ĐIỀU TRỊ CHẤN THƯƠNG THỂ THAO TẠI VIỆT NAM
Thuốc kháng interleukin-6 chỉ hiệu quả trong điều trị Covid-19 có tình trạng quá phát Cytokine. Ngược lại, khi cơ thể chưa được kích hoạt phản ứng viêm quá mức thì thuốc không đem lại hiệu quả, thậm chí việc dùng thuốc kháng viêm quá sớm, sai chỉ định có thể gây bệnh nặng hơn do làm giảm khả năng bảo vệ của cơ thể trước virus. Bởi quá trình viêm khi được cơ thể kiểm soát tốt sẽ hoạt động rất hiệu quả, giúp ức chế hoạt động của virus và bệnh nhân sẽ nhanh chóng phục hồi.
Ứng dụng của thuốc Actemra, các loại thuốc kháng viêm hay các loại thuốc kháng virus khác hiện có trên thị trường cần phụ thuộc vào giai đoạn và tình trạng của người bệnh, vì mỗi loại thuốc chỉ có một số tác dụng nhất định. Ví dụ khi bệnh nhân vào cơn bão Cytokine thường thì virus đã giảm hoạt động nên các thuốc kháng virus sẽ kém hiệu quả. Trong khi đó, việc dùng kết hợp thuốc kháng viêm Corticoid và thuốc ức chế interleukin-6 đúng lúc giúp kiểm soát cơn bão Cytokine và giúp bệnh nhân có thể vượt qua giai đoạn nguy kịch.
Lời khuyên của bác sĩ Tấn Vũ cho bệnh nhân khi phải tự theo dõi điều trị Covid tại nhà là hãy cẩn trọng, không tự ý uống theo các toa thuốc trôi nổi trên mạng internet cũng như “kinh nghiệm” tự điều trị của người khác, mà hãy nên tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng thuốc của bác sĩ. Bởi điều trị thuốc quá sớm hay quá muộn, không đúng thời điểm không những không đem lại hiệu quả mà còn có thể làm bệnh nặng hơn.
Do nhu cầu tăng cao nên số lượng thuốc trong nước và trên thế giới hiện rất hạn chế. Nếu người bệnh viêm khớp dạng thấp đang dùng Actemra, nhưng không thể tìm mua được thuốc nên trao đổi với bác sĩ để được thay đổi hướng điều trị bằng các loại thuốc khác có khả năng ức chế các Cytokine viêm khác cũng như ức chế tế bào B, tế bào T vẫn giúp kiểm soát bệnh hiệu quả.
Bên cạnh các loại thuốc điều trị, người bệnh cũng có thể bổ sung sản phẩm chứa các tinh chất có khả năng giảm sản sinh các Cytokine tiền viêm (interleukin-1, interleukin-6, TNF-α) như: Eggshell Membrane, Collagen type 2, Collagen Peptide, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate… nhờ đó hỗ trợ ngăn viêm và bảo vệ màng hoạt dịch, sụn khớp chắc khỏe.
Anh Thái
Xem thêm: TÊ YẾU TAY CHÂN, KHÓ ĐI LẠI DO U TỦY NGỰC
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH