Siêu âm tim thông liên thất: Chỉ định, vai trò và quy trình [A-Z]

Siêu âm tim thông liên thất là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện và đánh giá các khiếm khuyết vách liên thất. Phương pháp này sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh chi tiết của cấu trúc tim, cho phép bác sĩ xác định vị trí, kích thước và đặc điểm của lỗ thông. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vai trò, chỉ định thực hiện và quy trình siêu âm tim ở bệnh nhân có lỗ thông liên thất.

Ý nghĩa của siêu âm tim thông liên thất

Thông liên thất là dạng tim bẩm sinh không tím phổ biến nhất, chiếm 37% bệnh tim bẩm sinh ở trẻ em. Trẻ em sinh ra bị thông liên thất sẽ có một lỗ trên vách liên thất. Khi đó, máu giàu oxy từ tâm thất trái bị rò rỉ qua lỗ thông và trộn lẫn với máu ít oxy trong tâm thất phải. Tình trạng này có thể làm tăng áp lực trong mạch máu phổi, khiến trẻ bị khó thở, ăn uống kém và chậm tăng cân. (1)

Các kiểu thông liên thất chính gồm:

• Thông liên thất quanh màng: chiếm khoảng 80% các trường hợp thông liên thất.
• Thông liên thất buồng nhận: chiếm 5-8% các trường hợp.
• Thông liên thất vách cơ: 5-20% các trường hợp.
• Thông liên thất phần phễu.

Siêu âm tim là công cụ chẩn đoán cận lâm sàng quan trọng nhất giúp chẩn đoán và mô tả thông liên thất:

• Xác định các lỗ thông của thông liên thất.
• Khảo sát kích thước buồng tim, bề dày vách tim.
• Lượng định áp lực động mạch phổi.
• Lượng định tỷ lệ lưu lượng dòng chảy (Qp/Qs).
• Xác định tổn thương phối hợp

Siêu âm tim cần xác định được vị trí của thông liên thất và mối quan hệ của thông liên thất với các cấu trúc tim khác như van và bộ máy van. Vách ngăn thất nên được kiểm tra kỹ lưỡng từ nhiều hướng và trên nhiều mặt phẳng, đòi hỏi cả quét 2 chiều và quét màu để đảm bảo đánh giá toàn diện.

Chỉ định siêu âm tim thông liên thất khi nào?

Siêu âm tim thông liên thất được chỉ định dựa vào đánh giá lâm sàng và tình trạng cụ thể của người bệnh. Tần suất siêu âm tim sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của thông liên thất, tuổi của bệnh nhân và các biến chứng liên quan. Siêu âm tim thường được chỉ định trong thông liên thất để:

Chẩn đoán ban đầu:

• Khi có nghi ngờ thông liên thất dựa trên triệu chứng lâm sàng như tiếng thổi tim.
• Ở trẻ sơ sinh có biểu hiện suy tim hoặc khó thở không rõ nguyên nhân.
• Khi phát hiện bất thường trên điện tâm đồ hoặc X-quang ngực.
• Trong quá trình sàng lọc tim bẩm sinh ở trẻ em.
• Đối với người lớn có triệu chứng tim mạch không rõ nguyên nhân.

Đánh giá định kỳ:

• Theo dõi tiến triển của thông liên thất đã được chẩn đoán trước đó.
• Đánh giá định kỳ ở bệnh nhân có thông liên thất nhỏ không cần can thiệp.
• Kiểm tra sự thay đổi kích thước lỗ thông theo thời gian.
• Theo dõi ảnh hưởng của thông liên thất lên chức năng tim và áp lực động mạch phổi.

Trước can thiệp:

• Đánh giá chi tiết trước khi lập kế hoạch phẫu thuật đóng thông liên thất.
• Chuẩn bị cho thủ thuật bít lỗ thông qua đường ống thông.
• Xác định chính xác vị trí, kích thước và hình dạng của lỗ thông.
• Đánh giá các cấu trúc tim lân cận có thể ảnh hưởng đến can thiệp.

Sau can thiệp:

• Kiểm tra kết quả ngay sau phẫu thuật hoặc can thiệp bít lỗ thông thất.
• Theo dõi định kỳ sau can thiệp để đảm bảo không có biến chứng.
• Đánh giá sự cải thiện của chức năng tim và áp lực động mạch phổi.

Siêu âm tim được chỉ định chẩn đoán thông liên thất trong một số tình huống đặc biệt như:

• Phụ nữ mang thai đã được chẩn đoán thông liên thất trước đó.
• Trước khi thực hiện phẫu thuật không liên quan đến tim ở bệnh nhân có thông liên thất.
• Khi có thay đổi đột ngột về tình trạng lâm sàng ở bệnh nhân đã biết có thông liên thất.
• Trong quá trình đánh giá nguyên nhân viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn.

Các loại siêu âm tim thông liên thất thường sử dụng

Siêu âm tim là phương pháp chính để chẩn đoán và theo dõi thông liên thất, cung cấp đánh giá toàn diện về giải phẫu và sinh lý liên quan. Các loại siêu âm tim thông liên thất thường được sử dụng bao gồm:

1. Siêu âm tim qua thành ngực

Siêu âm tim qua thành ngực là kỹ thuật tiên tiến trong chẩn đoán thông liên thất, giúp định hướng điều trị và theo dõi sau điều trị. Bác sĩ sử dụng một đầu dò siêu âm tim đặt trên thành ngực hướng về phía tim theo các góc nhìn khác nhau. Đầu dò sẽ phát ra sóng âm thanh tần số cao khảo sát cấu trúc tim, đồng thời, đầu dò thu nhận tín hiệu phản hồi lại khi các sóng âm cao tần này chạm tới cấu trúc tim.

Máy siêu âm tim sẽ dựng lại hình ảnh trong trái tim và hiển thị kết quả trên màn hình máy tính. Thông qua đó, bác sĩ có thể xác định được vị trí, số lượng, kích thước và mức độ ảnh hưởng của lỗ thông liên thất, các dị tật bẩm sinh khác đi kèm nếu có.

2. Siêu âm tim Doppler màu

Siêu âm tim Doppler màu là kỹ thuật được tích hợp trong hầu hết các máy siêu âm tim hiện đại. Phương pháp này sử dụng hiệu ứng Doppler để hiển thị hướng và tốc độ của dòng máu qua tim bằng các màu sắc khác nhau. Trong trường hợp thông liên thất, Doppler màu có thể hiển thị rõ dòng chảy bất thường qua lỗ thông, giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của luồng thông và phát hiện các dòng chảy bất thường khác. Kỹ thuật này thường được sử dụng kết hợp với các phương pháp siêu âm khác để cung cấp thông tin toàn diện về huyết động học của tim.

3. Siêu âm tim qua thực quản

Siêu âm tim qua thực quản được chỉ định khi siêu âm tim qua thành ngực cho hình ảnh cấu trúc tim hay mạch máu không rõ nét hay không cung cấp đủ thông tin. Phương pháp siêu âm này cho hình ảnh rõ nét hơn so với siêu âm tim qua thành ngực thông thường.

Trong quá trình phẫu thuật hoặc khi thực hiện đóng thông liên thất bằng dụng cụ, siêu âm tim qua thực quản được sử dụng để hỗ trợ bác sĩ. Kỹ thuật này có thể phát hiện lỗ thông liên thất còn sót, có thể cần phải quay lại phẫu thuật bắc cầu để sửa chữa. Siêu âm tim qua thực quản còn giúp đánh giá tình trạng trào ngược van tim mới và chức năng tâm thất sau khi sửa chữa thông liên thất. (2)

Quy trình siêu âm tim thông liên thất tại BVĐK Tâm Anh

Quy trình siêu âm tim thông liên thất tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh có thể được điều chỉnh tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân và yêu cầu của bác sĩ điều trị. Trong một số trường hợp, có thể cần thêm các kỹ thuật siêu âm nâng cao như siêu âm 3D hoặc siêu âm qua thực quản để đánh giá chi tiết hơn. Quy trình chung bao gồm:

Mặt cắt cạnh ức trục dọc:

• Hình ảnh lỗ thông 2D, hình ảnh dòng máu xoáy mạnh màu xanh lục lập thể chảy qua lỗ thông (Doppler màu).
• Kích thước các buồng tim. Chức năng tâm thu của tim.
• Khảo sát van động mạch chủ: dày, sa van, hở van.

Mặt cắt cạnh ức trục ngang – ngang van Động mạch chủ:

• Vị trí lỗ thông.
• Đo kích thước lỗ thông.
• Khảo sát chiều luồng thông.
• Khảo sát Doppler liên tục dòng máu qua lỗ thông liên thất.
• Áp lực động mạch phổi tâm trương và trung bình – theo dòng hở van động mạch phổi.
• Áp lực động mạch phổi tâm thu – theo dòng hở van 3 lá.
• Tìm hẹp van động mạch phổi phối hợp.
• Đo kích thước lỗ van động mạch phổi, thân động mạch phổi.

Mặt cắt 4 buồng từ mỏm:

• Khảo sát tổng quát 4 buồng tim.
• Vị trí lỗ thông, kích thước lỗ thông.
• Dòng hở 3 lá, áp lực động mạch phổi tâm thu (dòng hở van 3 lá). Mặt cắt 5 buồng từ mỏm.
• Khảo sát tổn thương van động mạch chủ đi kèm. Mặt cắt dưới sườn.
• Khảo sát thông liên thất, đặc biệt thông liên thất phần cơ bè.

Cuối cùng, lưu lại hình ảnh, video quan trọng trong quá trình siêu âm và tổng hợp các phát hiện chính vào báo cáo siêu âm. Đồng thời, mô tả chi tiết về vị trí, kích thước và đặc điểm của lỗ thông để có đánh giá mức độ ảnh hưởng huyết động của thông liên thất. Cuối cùng, bác sĩ sẽ đưa ra kết luận và đề xuất theo dõi hoặc can thiệp nếu cần thiết.

Các lưu ý khi thực hiện siêu âm tim thông liên thất

Khi thực hiện siêu âm tim cho bệnh nhân thông liên thất, cần lưu ý một số điều:

• Đảm bảo siêu âm đánh giá toàn diện cấu trúc tim và sử dụng nhiều góc độ khác nhau để xác định chính xác vị trí, kích thước của lỗ thông.
• Đánh giá cẩn thận mối quan hệ giữa lỗ thông và các cấu trúc lân cận như van động mạch chủ.
• Không loại trừ khả năng có nhiều lỗ thông, đặc biệt trong thông liên thất phần cơ.
• Tìm kiếm các bất thường tim bẩm sinh khác có thể đi kèm với thông liên thất.
• Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cần kiên nhẫn siêu âm nhẹ nhàng và chậm rãi để có kết quả chính xác.
• Người bệnh cần trao đổi kỹ với bác sĩ trước khi được siêu âm tim, tránh căng thẳng, lo lắng.

Câu hỏi thường gặp

1. Siêu âm tim thông liên thất có lâu không?

Thời gian siêu âm tim thông liên thất thường kéo dài từ 30-60 phút, tùy thuộc vào độ phức tạp của trường hợp. Đối với trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ, có thể mất nhiều thời gian hơn do trẻ có thể không phối hợp và cần kỹ thuật đặc biệt. Trong một số trường hợp phức tạp, bác sĩ có thể cần thêm thời gian để đánh giá kỹ lưỡng và thu thập đầy đủ thông tin.

2. Siêu âm tim thông liên thất có chính xác không?

Siêu âm tim là thường là chỉ định đầu tay cho thông liên thất, với độ nhạy và độ đặc hiệu cao. Tuy nhiên, độ chính xác còn phụ thuộc vào kinh nghiệm của bác sĩ siêu âm và chất lượng của thiết bị. Trong một số trường hợp, đặc biệt là với lỗ thông liên thất nhỏ hoặc phức tạp, có thể cần thêm các phương pháp chẩn đoán khác như siêu âm tim qua thực quản để xác định chính xác hơn.

3. Bệnh nhân phát hiện thông liên thất qua siêu âm tim cần làm gì?

Sau khi phát hiện thông liên thất qua siêu âm tim, bệnh nhân cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa tim mạch để được tư vấn và lập kế hoạch điều trị phù hợp. Tùy thuộc vào kích thước và vị trí của lỗ thông, bác sĩ có thể đề xuất theo dõi định kỳ, điều trị nội khoa hoặc can thiệp phẫu thuật. Người bệnh cần tuân thủ lịch tái khám và siêu âm tim định kỳ để theo dõi tiến triển của bệnh.

Siêu âm tim thông liên thất ở đâu uy tín?

Siêu âm tim thông liên thất là một kỹ thuật chẩn đoán quan trọng đòi hỏi độ chính xác cao, do đó việc lựa chọn địa điểm thực hiện uy tín là rất cần thiết. Người bệnh nên đến bệnh viện chuyên khoa tim mạch hoặc trung tâm y tế lớn để thăm khám, giúp phát hiện và có phác đồ điều trị thông liên thất tốt nhất.

Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ được nhiều người tin tưởng lựa chọn đến thăm khám và điều trị các bệnh lý về tim mạch, đặc biệt là tim bẩm sinh như thông liên thất, thông liên nhĩ, còn ống động mạch, tứ chứng Fallot…

Trung tâm được đầu tư trang thiết bị, hệ thống máy móc hiện đại bậc nhất giúp chẩn đoán nhanh chóng và chính xác như: Máy siêu âm tim 4D tích hợp công nghệ AI GE Healthcare Vivid E95, Máy siêu âm tim 4D cao cấp GE Healthcare Vivid S70N Dimension, Hệ thống CT 1975 lát cắt kết hợp AI trong bệnh lý tim mạch, Máy chụp MSCT mạch vành 768 lát cắt Siemens Somatom Drive, Máy chụp MRI 3 Tesla GE Healthcare SIGNA™ Hero…

Đồng thời, Trung tâm quy tụ đội ngũ chuyên gia tim bẩm sinh giàu kinh nghiệm kinh nghiệm trong lĩnh vực tim mạch và siêu âm tim: PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, BS.CKI Vũ Năng Phúc, BS.CKI Nguyễn Phạm Thùy Linh, BS.CKI Phạm Thục Minh Thủy, ThS.BS.CKI Văn Thị Thu Hương, BS.CKI Lương Minh Thông, ThS.BS Vũ Quốc Anh Thy, BS.CKI Vũ Thị Thùy Trang… trực tiếp thăm khám và lựa chọn phác đồ điều trị “cá thể hóa” cho từng bệnh nhân.

Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:

Siêu âm tim thông liên thất là phương pháp chẩn đoán được chỉ định đầu tay ở những bệnh nhân có nghi ngờ thông liên thất. Phương pháp này không chỉ giúp chẩn đoán chính xác bệnh mà còn hỗ trợ lập kế hoạch điều trị, đánh giá tiến triển và theo dõi sau can thiệp. Các thiết bị siêu âm ngày càng hiện đại, có độ chính xác cao và cho hình ảnh chi tiết hỗ trợ đắc lực cho các bác sĩ trong việc chẩn đoán từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ đến người trưởng thành, người lớn tuổi.