Siêu âm Doppler động mạch chủ: Ưu điểm, chỉ định và quy trình

Siêu âm Doppler động mạch chủ là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hiện đại, không xâm lấn, giúp phát hiện sớm và theo dõi điều trị các bệnh lý về động mạch chủ. Phương pháp này ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong y học hiện đại nhờ độ chính xác cao, an toàn và chi phí hợp lý.Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về các chỉ định, ưu điểm và quy trình thực hiện siêu âm Doppler động mạch chủ.

Siêu âm Doppler động mạch chủ là gì?

Siêu âm Doppler động mạch chủ là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, sử dụng sóng siêu âm để khảo sát cấu trúc và chức năng của động mạch chủ. Phương pháp này cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp hình ảnh động mạch chủ và đánh giá được tốc độ dòng chảy của máu qua mạch máu.

Kỹ thuật này kết hợp giữa siêu âm B mode và siêu âm Doppler để tạo ra hình ảnh chi tiết về cấu trúc thành mạch và hướng di chuyển của các tế bào máu. Các sóng âm được phát ra từ đầu dò siêu âm sẽ phản xạ trở lại khi gặp các cấu trúc trong cơ thể. Máy siêu âm sẽ xử lý các tín hiệu này để tạo ra hình ảnh trực quan trên màn hình.

Nhờ hiệu ứng Doppler, bác sĩ có thể đánh giá được tốc độ và hướng của dòng máu thông qua màu sắc khác nhau trên màn hình. Từ đó, giúp chẩn đoán chính xác các bệnh lý liên quan đến động mạch chủ và đưa ra phác đồ điều trị thích hợp cho từng bệnh nhân.

Vai trò của siêu âm Doppler động mạch chủ

Siêu âm Doppler động mạch chủ đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm các bệnh lý về mạch máu và theo dõi diễn tiến của bệnh. Kỹ thuật này giúp bác sĩ đánh giá chính xác kích thước, hình dạng và tình trạng thành mạch của động mạch chủ. Nhờ khả năng hiển thị dòng chảy máu, phương pháp này có thể phát hiện các vị trí hẹp, tắc nghẽn hoặc phình động mạch chủ.

Siêu âm Doppler còn giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của các tổn thương tại động mạch chủ và theo dõi hiệu quả điều trị. Trong cấp cứu, kỹ thuật này có vai trò quan trọng trong chẩn đoán nhanh các trường hợp bóc tách động mạch chủ. Phương pháp này cũng được sử dụng để sàng lọc định kỳ ở những người có nguy cơ cao mắc bệnh động mạch chủ.

Ưu điểm của siêu âm Doppler động mạch chủ

Siêu âm Doppler động mạch chủ có nhiều ưu điểm nổi bật so với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác như:

• Đây là kỹ thuật không xâm lấn, an toàn và không sử dụng tia xạ nên có thể thực hiện nhiều lần mà không gây hại cho người bệnh.
• Chi phí thực hiện siêu âm Doppler phù hợp.
• Thời gian thực hiện nhanh chóng và kết quả có thể được đánh giá ngay lập tức.
• Người bệnh không cần phải nhịn ăn hay chuẩn bị đặc biệt trước khi thực hiện siêu âm.
• Kỹ thuật này có thể được thực hiện ngay tại giường bệnh đối với những bệnh nhân không thể di chuyển.
• Máy siêu âm có thể di động dễ dàng và thích hợp sử dụng trong nhiều điều kiện khác nhau.
• Phương pháp này có thể lặp lại nhiều lần để đánh giá diễn tiến của bệnh.

Chỉ định siêu âm Doppler động mạch chủ khi nào?

Siêu âm Doppler động mạch chủ được chỉ định trong nhiều trường hợp khác nhau liên quan đến bệnh lý mạch máu bao gồm:

• Qua thăm khám lâm sàng ghi nhận có tiếng thổi ở bụng.
• Đánh giá phình động mạch hoặc giả phình động mạch.
• Đánh giá dòng chảy của bệnh mạch máu ngoại vi.
• Người bệnh có các triệu chứng nghi ngờ bệnh lý động mạch chủ như đau ngực, đau bụng, khó thở hay tụt huyết áp.
• Siêu âm được chỉ định trong theo dõi sau phẫu thuật động mạch chủ để đánh giá kết quả can thiệp.
• Cần chẩn đoán nhanh các trường hợp nghi ngờ bóc tách động mạch chủ trong trường hợp cấp cứu.
• Những người có yếu tố nguy cơ cao như tăng huyết áp, hút thuốc lá, rối loạn mỡ máu.
• Người bệnh có tiền sử gia đình mắc các bệnh lý động mạch chủ cần tầm soát định kỳ.
• Cần theo dõi sự phát triển của phình động mạch chủ.
• Siêu âm đánh giá trước phẫu thuật động mạch chủ.

Vị trí siêu âm Doppler động mạch chủ

Tùy vào tình trạng bệnh lý của người bệnh và các chẩn đoán lâm sàng, bác sĩ sẽ có chỉ định thực hiện siêu âm Doppler tại vị trí động mạch chủ tương ứng. Các vị trí siêu âm Doppler động mạch chủ gồm: động mạch chủ bụng và động mạch chủ ngực.

1. Siêu âm động mạch chủ bụng

Siêu âm động mạch chủ bụng là kỹ thuật khảo sát đoạn động mạch chủ từ cơ hoành đến chỗ chia đôi thành động mạch chậu. Siêu âm có thể đo được chính xác đường kính động mạch chủ và phát hiện các bất thường về thành mạch như phình, bóc tách hoặc huyết khối. Đồng thời, giúp đánh giá được mối quan hệ giữa động mạch chủ với các cấu trúc xung quanh.

2. Siêu âm động mạch chủ ngực

Phình động mạch bụng thường có thể dễ dàng đánh giá và theo dõi bằng siêu âm, nhưng đối với phình động mạch chủ ngực được bao bọc trong xương và phổi nên siêu âm qua thành ngực không đem lại hiệu quả tốt. Vì vậy, siêu âm qua thực quản có thể được chỉ định để giúp quan sát được phần lớn động mạch chủ xuống, nhưng do tính chất xâm lấn nên phương pháp này không được sử dụng thường quy.

Cần chuẩn bị gì trước khi siêu âm Doppler động mạch chủ?

Siêu âm Doppler động mạch chủ tương đối đơn giản nên người không cần phải chuẩn bị gì đặc biệt trước khi thực hiện siêu âm. Tuy nhiên, người bệnh nên lưu ý một số điều sau để quá trình siêu âm được diễn ra thuận lợi và có kết quả chính xác:

• Người bệnh nên nhịn ăn ít nhất 5 giờ trước khi thực hiện siêu âm để khí trong ruột giảm bớt, giúp kết quả siêu âm được rõ nét hơn.
• Nên mặc quần áo rộng rãi, thoải mái và dễ thay khi cần thiết trong quá trình siêu âm.
• Một số trường hợp bác sĩ có thể hướng dẫn người bệnh nên uống đủ nước trước khi siêu âm để giúp cải thiện chất lượng hình ảnh.
• Người bệnh cần thông báo cho bác sĩ về tiền sử bệnh và các loại thuốc đang sử dụng.
• Đối với siêu âm động mạch chủ ngực qua thành ngực, không cần chuẩn bị đặc biệt. Tuy nhiên, nếu thực hiện siêu âm qua thực quản, bệnh nhân cần nhịn ăn hoàn toàn ít nhất 6 giờ trước khi làm thủ thuật.
• Bệnh nhân nên đến đúng giờ hẹn để có đủ thời gian làm thủ tục và chuẩn bị.

Quy trình siêu âm Doppler động mạch chủ như thế nào?

• Sau khi được tư vấn chi tiết về quy trình và những lưu ý cần thiết trong quá trình làm siêu âm Doppler động mạch chủ, người bệnh được hướng dẫn thay trang phục của bệnh viện để thuận tiện cho quá trình siêu âm.
• Người bệnh nằm ngửa trên giường khám, để lộ vùng cần được siêu âm như ngực hoặc bụng tùy theo vị trí cần đánh giá.
• Bôi một lớp gel siêu âm chuyên dụng lên vùng cần khám để tăng khả năng dẫn truyền sóng siêu âm, giúp thu được hình ảnh rõ nét và chính xác hơn.
• Bác sĩ di chuyển đầu dò siêu âm theo nhiều hướng và vị trí khác nhau trên vùng cần khám để thu được hình ảnh toàn diện của động mạch chủ.
• Trong quá trình thực hiện, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thay đổi tư thế hoặc nín thở trong thời gian ngắn.
• Sau khi hoàn thành siêu âm, bác sĩ sẽ lau sạch gel và người bệnh có thể mặc lại quần áo như bình thường.

Sau khi siêu âm xong:

• Bác sĩ sẽ phân tích kết quả siêu âm và tư vấn cho người bệnh về tình trạng sức khỏe, đưa ra hướng việc điều trị hoặc theo dõi tiếp theo nếu cần thiết.
• Trường hợp siêu âm qua thực quản, quy trình sẽ phức tạp hơn và cần có sự chuẩn bị đặc biệt, bao gồm việc gây tê họng và đưa đầu dò siêu âm qua đường thực quản để khảo sát động mạch chủ ngực.

Siêu âm Doppler động mạch chủ giúp phát hiện bất thường gì?

Siêu âm Doppler động mạch chủ là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh giúp chẩn đoán, phát hiện bất thường và theo dõi điều trị các bệnh lý về động mạch chủ, cụ thể:

1. Phình động mạch chủ bụng

Siêu âm Doppler động mạch chủ cho phép đo đường kính động mạch chủ ở nhiều vị trí khác nhau và phát hiện sự giãn rộng bất thường của thành mạch. Thấy sự hiện diện của huyết khối trong túi phình, theo dõi tốc độ tăng kích thước của túi phình qua thời gian và đánh giá nguy cơ rò rỉ hoặc vỡ túi phình.

2. Phình động mạch chủ ngực

Kỹ thuật này đặc biệt hiệu quả trong đánh giá động mạch chủ lên và quai động mạch chủ qua siêu âm tim. Siêu âm qua thực quản giúp bác sĩ quan sát chi tiết hơn các đoạn động mạch chủ ngực khó tiếp cận. Từ đó đánh giá được kích thước, hình dạng, mức độ của tình trạng phình mạch cũng như phát hiện các rối loạn dòng chảy trong vùng phình mạch. Ngoài ra, siêu âm còn giúp đánh giá ảnh hưởng của tình trạng phình mạch đến các cấu trúc lân cận.

3. Bóc tách động mạch chủ

Siêu âm Doppler là công cụ quan trọng trong chẩn đoán bóc tách động mạch chủ, đặc biệt trong trường hợp cấp tính. Kỹ thuật này có thể phát hiện sự hiện diện của nếp gấp nội mạc – dấu hiệu đặc trưng của bóc tách động mạch chủ, giúp xác định vị trí bắt đầu và phạm vi của tổn thương bóc tách.

Siêu âm Doppler màu có thể cho thấy dòng chảy trong lòng thật và lòng giả của động mạch chủ. Đồng thời, đánh giá mức độ cản trở dòng chảy và nguy cơ thiếu máu tạng. Siêu âm qua thực quản đặc biệt hữu ích trong chẩn đoán bóc tách động mạch chủ ngực, ngoài ra còn giúp phát hiện các biến chứng như tràn dịch màng ngoài tim hoặc hẹp các nhánh bên.

Câu hỏi thường gặp

1. Siêu âm Doppler động mạch chủ kéo dài bao lâu?

Thông thường, quy trình siêu âm Doppler động mạch chủ kéo dài từ 15-30 phút cho mỗi lần khám. Thời gian có thể kéo dài hơn nếu phát hiện bất thường cần kiểm tra kỹ hoặc trong trường hợp siêu âm qua thực quản. Với những trường hợp đặc biệt như người bệnh khó thở, béo phì hoặc không hợp tác tốt, thời gian thực hiện có thể kéo dài đến 45 phút.

2. Có cần nhịn ăn trước khi siêu âm Doppler động mạch chủ không?

Đối với siêu âm động mạch chủ bụng, bệnh nhân cần nhịn ăn từ 6-8 tiếng trước khi thực hiện để tránh khí trong ổ bụng ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh. Với siêu âm động mạch chủ ngực qua thành ngực, không cần nhịn ăn. Tuy nhiên, nếu thực hiện siêu âm qua thực quản, bệnh nhân bắt buộc phải nhịn ăn hoàn toàn ít nhất 6 giờ trước khi làm thủ thuật.

3. Địa chỉ nào siêu âm Doppler động mạch chủ uy tín hiện nay?

Khoa Ngoại Lồng Ngực – Mạch Máu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ uy tín được nhiều người lựa chọn đến thăm khám và điều trị các bệnh lý về mạch máu và lồng ngực. Bệnh viện được đầu tư hệ thống máy siêu âm hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, được đào tạo chuyên sâu về lĩnh vực lồng ngực và mạch máu.

Nhờ đó, giúp chẩn đoán nhanh chóng, chính xác và hỗ trợ điều trị hiệu quả cho người bệnh. Bên cạnh đó, Trung tâm còn xây dựng quy trình khám chữa bệnh chuyên nghiệp, chăm sóc khách hàng tận tình và có thể đặt lịch khám trực tuyến giúp tiết kiệm thời gian chờ.

Đặt lịch tư vấn, thăm khám và điều trị các bệnh lý về lồng ngực, mạch máu tại Khoa Ngoại Lồng Ngực – Mạch Máu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách có thể liên hệ theo thông tin sau:

Để siêu âm Doppler động mạch chủ có kết quả chính xác và được điều trị thích hợp, người bệnh nên chọn các cơ sở y tế uy tín, được trang bị máy siêu âm hiện đại và đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm để làm siêu âm. Thực hiện siêu âm định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các bất thường, từ đó có hướng điều trị kịp thời, mang lại hiệu quả cao trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch.