Cắt lợi là gì? Có đau không và những điều cần biết về cắt nướu

Cắt lợi là phẫu thuật dùng để loại bỏ mô lợi. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu khi nào cần thực hiện cắt lợi và cách chăm sóc sau khi cắt lợi qua chia sẻ của bác sĩ chuyên khoa I Dương Anh Thư, đơn vị Răng Hàm Mặt, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7.

Cắt lợi là gì?

Phẫu thuật cắt lợi (cắt nướu – gingivectomy) là phẫu thuật cắt bỏ mô nướu thừa hoặc phát triển quá mức, được bác sĩ dùng để điều trị các bệnh về nướu răng (như nha chu) hoặc tạo hình thẩm mỹ. Dưới đây là một số lợi ích của thủ thuật cắt nướu:

• Loại bỏ mô nướu phát triển quá mức.
• Khắc phục cười hở lợi.
• Giảm vi khuẩn có hại trong miệng, đặc biệt tình trạng túi nha chu quanh răng.
• Duy trì răng và nướu khỏe mạnh.

Cắt lợi được xem là tiểu phẫu đơn giản, nhưng yêu cầu độ tỉ mỉ cao. Thủ thuật cắt lợi có thời gian thực hiện nhanh, ít đau, không cần khâu vết thương, nên thường được xem như một phương pháp điều trị ngoại trú. Quá trình cắt mô lợi dư thừa thường mất từ 30-60 phút, có thể chênh lệch tùy vào số lượng răng cần cắt. Đối với phẫu thuật cắt nướu làm dài thân răng nhằm mục đích thẩm mỹ có thể kéo dài từ 120-180 phút.

Có nên cắt lợi không?

Không phải ai cũng nên thực hiện thủ thuật cắt lợi. Bác sĩ có thể đề xuất cắt nướu răng cho những trường hợp:

• Bệnh về nướu răng như viêm nướu, viêm nha chu.
• Túi nha chu (khe hở xung quanh răng) tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
• Chấn thương, nhiễm trùng nướu.
• Người có cầu cắt nướu vì lý do thẩm mỹ như cười hở lợi.
• Nướu sưng tấy khi niềng răng hoặc đeo khí cụ chỉnh nha.
• Sai lệch vị trí răng dẫn đến mô nướu dư thừa.
• Tác dụng phụ của một số loại thuốc gây phì đại nướu, như aplodipine điều trị cao huyết áp hay cyclosporine dùng để ức chế miễn dịch.

Cụ thể:

1. Cắt lợi làm dài thân răng chữa cười hở lợi

Khi nướu phát triển quá nhiều sẽ gây ra cười hở lợi khiến răng trông ngắn hơn. Tuy không ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng cười hở lợi có thể gây ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ, sự tự tin của người mắc.

Có nhiều nguyên nhân gây ra cười hở lợi như:

• Cấu tạo chân răng quá ngắn khiến phần nướu trông dày hơn rất nhiều khi cười.
• Nướu răng bị viêm nhiễm quá lâu có thể gây ra tình trạng phì đại, che mất phần thân răng.
• Cơ vành môi vén cao.
• Quá phát xương ổ răng là tình trạng xương ổ răng phát triển quá mức, khiến môi trên bị kéo cao, để lộ nướu khi cười.

Cắt nướu thường được dùng để điều trị cười hở lợi có nguyên nhân răng ngắn hoặc phì đại nướu răng. Đây là phương pháp thẩm mỹ đơn giản, giúp người mắc cười hở lợi cải thiện sự tự tin trong giao tiếp và cuộc sống. Đối với các nguyên nhân như vành môi vén cao, ngách tiền đình sâu hoặc quá phát xương hàm sẽ cần những thủ thuật điều trị khác. (2)

Xem thêm:

• Cắt lợi thẩm mỹ

2. Cắt nướu bị viêm

Viêm nướu được gây ra bởi sự tích tụ của mảng bám, vi khuẩn, vôi răng. Nếu tình trạng nặng, viêm nướu có thể gây tổn thương mô mềm quanh răng, thậm chí phá hủy xương ổ răng. Để loại bỏ tận gốc nguyên nhân gây viêm nướu, bác sĩ có thể kết hợp cắt nướu và làm sạch chân nướu.

3. Cắt lợi thừa, lợi trùm

Ở một số người bệnh, lợi phát triển quá mức sẽ bọc hoặc trùm lên thân răng, ảnh hưởng đến sự phát triển của răng. Lúc này, bác sĩ sẽ cắt phần lợi thừa để hạn chế các biến chứng như đau nhức, xô lệch răng, yếu cung hàm… có thể xảy ra nếu phần lợi thừa không được xử lý.

>>> Xem thêm: Cắt lợi trùm

4. Cắt lợi phì đại do u

Lợi phì đại là kết quả của quá trình phát triển quá mức của tổ chức lợi (tăng sản lợi) quanh răng. Nguyên nhân dẫn đến lợi phì đại thường do vệ sinh răng miệng kém hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc trị bệnh. Một số nguyên nhân phổ biến gây ra tăng sản lợi bao gồm:

• Các loại thuốc điều trị động kinh, ức chế miễn dịch, cao huyết áp,…
• Viêm nướu do vi khuẩn, mảng bám tích tụ.
• Do thay đổi nội tiết (như khi mang thai), mắc các bệnh như HIV, tiểu đường, bệnh bạch cầu, ung thư hạch,…

Lợi phát triển quá mức thành các khối u phì đại, gây mất thẩm mỹ, nhiễm trùng, sưng đau hàm. Tình trạng tăng sản lợi có thể được tự hết trong một số trường hợp hoặc dùng kháng sinh để điều trị. Tuy nhiên, ở trường hợp nặng, người bệnh vẫn cần cắt lợi.

5. Cắt nướu để trẻ mọc răng

Trong giai đoạn thay răng, đôi khi vùng nướu quá dày có thể cản trở quá trình mọc răng của trẻ. Lúc này, bác sĩ sẽ chủ động cắt một phần lợi để răng có thể mọc dễ dàng hơn, tránh những biến chứng như xô lệch răng, răng mọc sai vị trí.

Các phương pháp phẫu thuật cắt lợi

Hiện nay, người bệnh có thể lựa chọn cắt lợi thủ công bằng dao mổ nha khoa, dao điện hoặc laser. Mỗi phương pháp đều có ưu, nhược điểm riêng của mình.

1. Cắt lợi thủ công bằng dao

Cắt lợi thủ công bằng dao mổ là phương pháp truyền thống, được dùng rộng rãi tại các nha khoa. Bác sĩ dùng dao mổ để cắt mô nướu, loại bỏ phần mô thừa và tái tạo đường rãnh nướu tự nhiên. Sau khi cắt, bác sĩ có thể may vết mổ và cầm máu. Đôi khi, bác sĩ có thể loại bỏ một phần nhỏ xương bên dưới nướu.

Tuy nhiên, cắt lợi thủ công bằng dao vẫn còn có một số nhược điểm như chảy máu hay nguy cơ nhiễm trùng. Ưu điểm của phương pháp này là có thể được thực hiện ở nhiều cơ sở y tế, tránh tổn thương các mô cạnh bên.

2. Cắt lợi bằng laser

Khi phẫu thuật, bác sĩ dùng thiết bị laser cầm tay để loại bỏ mô nướu dư thừa. Tia laser có khả năng cầm máu tức thời sau khi cắt, vì thế, người cắt không cần may vết mổ để cầm máu, tránh được một số tác dụng phụ như chảy máu, nhiễm trùng sau phẫu thuật. (3)

Cắt lợi bằng laser hiện đang là phương pháp hiện đại và có nhiều ưu điểm nhất. Trong một nghiên cứu trên 63 trẻ em được chia thành 3 nhóm, sử dụng 3 phương pháp cắt nướu (cắt dao thủ công, dao điện và laser) để hỗ trợ mọc răng. Cắt nướu bằng laser đã cho thấy những ưu điểm như:

• Thời gian phẫu thuật nhanh nhất.
• Thời gian bị đau ít nhất.
• Cường độ đau thấp nhất.

Ngoài cắt lợi bằng dao hoặc laser, còn một phương pháp là cắt nướu bằng dao điện nhưng đã không còn được dùng phổ biến do không có giá trị tạo hình nướu sau phẫu thuật.

Cắt lợi có đau không?

Câu trả lời là có, tuy nhiên cơn đau không đáng kể, do cắt lợi chỉ là tiểu phẫu nhỏ, không hề xâm lấn vào cấu trúc răng. Trước khi phẫu thuật, bác sĩ sẽ gây tê vùng nướu cần loại bỏ. Sau phẫu thuật, bác sĩ sẽ kê thêm các loại thuốc giảm đau cho người bệnh.

Cắt lợi có mọc lại không?

Phần lợi đã bị cắt không thể mọc lại. Vì thế, người được cắt lợi nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thực hiện phẫu thuật.

Cắt lợi có nguy hiểm không?

Tiểu phẫu cắt nướu là kỹ thuật khá đơn giản, thời gian thực hiện nhanh, thường không gây ảnh hưởng đến sức khỏe hay chức năng răng miệng sau khi thực hiện, tuy nhiên, có thể gây một số tác dụng phụ như:

• Chảy máu.
• Khó chịu.
• Sưng tấy, bầm tím.
• Răng nhạy cảm hơn.

Các tác dụng phụ kể trên rất bình thường và có thể tự khỏi sau 3-4 ngày. Một số ít trường hợp có thể xảy ra các biến chứng như:

• Nhiễm trùng tại vị trí phẫu thuật.
• Đau dữ dội.
• Áp xe.
• Tổn thương dây thần kinh. (4)

Để tránh các biến chứng không mong muốn, bạn nên tìm đến những cơ sở y tế uy tín để thực hiện phẫu thuật. Ngoài ra, sau khi phẫu thuật, người bệnh cũng nên tuân thủ những hướng dẫn về ăn uống, giữ vệ sinh răng miệng để đạt được kết quả phẫu thuật tốt nhất.

Quy trình cắt lợi

Tại các cơ sở y tế hay nha khoa, sau khi khám và đánh giá tình trạng nướu, quy trình cắt nướu thường diễn ra như sau:

• Gây tê: Bác sĩ gây tê vùng nướu được cắt trước khi phẫu thuật.
• Cắt nướu: Bác sĩ cắt nướu thừa, phát triển quá mức bằng dao hoặc laser.
• Định hình nướu: Sau khi cắt mô nướu dư thừa, bác sĩ định hình lại phần nướu còn lại, giúp nướu cân xứng với răng.
• Tạo hình xương răng: Trong một số trường hợp, bác sĩ phẫu thuật cho bạn có thể cần phải định hình lại xương bên dưới bằng cách rạch những đường nhỏ dọc theo viền nướu. Mục đích nhằm đảm bảo nướu không tái phát triển, hỗ trợ việc định hình thẩm mỹ răng lâu dài. Tuy nhiên, tạo hình xương răng có thể tăng thời gian cần thiết để nướu hồi phục.
• May nướu: Nếu cắt nướu bằng dao, bác sĩ sẽ tiến hành may nướu để đóng vết cắt và cầm máu.
• Bột băng nha chu: Bác sĩ có thể đặt một lớp bột mềm lên vùng vừa phẫu thuật để bảo vệ nướu. Lớp bột có thể tự rơi sau một thời gian hoặc được bác sĩ loại bỏ khi tái khám.

Sau khi cắt lợi bao lâu thì lành?

Người cắt lợi chỉ cần nghỉ ngơi 1-2 ngày, sau đó có thể bắt đầu đi làm, đi học hay vận động nhẹ nhàng. Nếu phải làm việc nặng, người cắt lợi nên nghỉ ngơi ít nhất 3 ngày. Do khi làm việc nặng, nhịp tim tăng cao có thể khiến vết thương đau, chảy máu và sưng.

Thường mất khoảng 5-7 ngày để vết thương hết sưng tấy, người được cắt lợi có thể ăn uống, sinh hoạt bình thường. Tuy nhiên, thời gian lành vết thương ở các phương pháp sẽ chênh lệch đôi chút. Vết cắt bằng dao thường sẽ lành nhanh hơn so với phương pháp mổ bằng điện hoặc laser.

Hướng dẫn chăm sóc sau khi cắt lợi

Người được cắt lợi nên sinh hoạt và chăm sóc răng miệng theo hướng dẫn của bác sĩ, một số lời khuyên thường được đưa ra gồm:

• Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ, đặc biệt ở vùng nướu được phẫu thuật.
• Đánh răng nhẹ nhàng, nên dùng bàn chải lông mềm, súc miệng bằng nước súc miệng kháng khuẩn.
• Uống đủ các loại thuốc kháng sinh, giảm đau được bác sĩ kê.
• Ăn thực phẩm mềm, lỏng như cháo, súp, thức ăn nghiền nhỏ, rau nấu chín kỹ,…
• Hạn chế ăn thực phẩm cứng giòn, nóng, lạnh, giàu axit vì có thể gây ra kích ứng ở vùng phẫu thuật.
• Không dùng rượu bia, thuốc lá.
• Không chạm vào vết thương bằng tay hoặc lưỡi.
• Tái khám đúng lịch để bác sĩ kiểm tra tình hình vết thương sau điều trị.

Lưu ý, bạn nên liên hệ với bác sĩ nếu xuất hiện một số triệu chứng như vết thương chảy máu không ngừng; có dịch, mủ chảy ra từ vết thương; cơn đau không thuyên giảm dù đã uống thuốc; sốt.

Trên đây là những thông tin tổng quát về phẫu thuật cắt lợi trong nha khoa. Đây là thủ thuật đơn giản, gần như không gây biến chứng nguy hiểm, có thể giải quyết nhiều tình trạng bệnh về nướu và cải thiện thẩm mỹ răng miệng.