Thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh là bệnh lý tim bẩm sinh do có lỗ thông ở vách liên nhĩ. Thông thường, lỗ thông này có thể đóng lại sau một thời gian, tuy nhiên lỗ thông lớn thì cần điều trị để tránh gây ra biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ sau này.

Bài viết được tư vấn bởi ThS.BS. Vũ Quốc Anh Thy – Trung tâm Tim mạch BVĐK Tâm Anh TP. HCM

Thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh là gì?

Thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh hay còn gọi là thông liên nhĩ lỗ thứ hai là loại thông liên nhĩ phổ biến nhất, chiếm khoảng 70% các trường hợp, 60 ngày đầu tiên sau khi thụ thai, vách liên nhĩ bắt đầu được hình thành. Đây là một quá trình phức tạp với sự phân chia của 2 tâm nhĩ, trong đó tồn tại một kênh cho máu lưu thông giữa nhĩ trái và nhĩ phải. Vì vậy máu đã được oxy hóa từ mẹ qua tĩnh mạch rốn về nhĩ phải có thể chảy sang nhĩ trái và đổ vào vòng tuần hoàn của bé.

Khi mô gối nội mạc phát triển để đóng lỗ nguyên phát, lỗ thứ phát xuất hiện ở vị trí trước trên của vách ngăn đầu tiên. Sau đó, vách ngăn thứ hai phát triển và đóng một phần lỗ thứ phát. Khi vách liên nhĩ đóng hoàn toàn, bờ của lỗ bầu dục trở thành vách thứ phát, còn vách nguyên phát hoạt động như van của lỗ bầu dục. Thông liên nhĩ lỗ thứ phát xảy ra khi vách nguyên phát không phát triển đầy đủ. (1)

Nguyên nhân dẫn đến thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh

Nguyên nhân dẫn đến thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh xảy ra khi vách nguyên phát không được phát triển đầy đủ. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự phát triển bất thường này như các khiếm khuyết về gen chẳng hạn như hội chứng Holt-Oram gây ra bởi các đột biến gen TBX5.

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ của một người mẹ sinh con mắc bệnh tim bẩm sinh trong đó có thông liên nhĩ lỗ thứ phát bao gồm:

• Tiêu thụ rượu.
• Hút thuốc và sử dụng thuốc lá.
• Cocaine
• Sử dụng một số loại thuốc.
• Nhiễm Rubella bào thai. (2)

Triệu chứng thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh

Triệu chứng thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh thường phụ thuộc vào kích cỡ của lỗ thông, các bệnh tim phối hợp và lứa tuổi. Trẻ mắc thông liên nhĩ thường không biểu hiện triệu chứng trong giai đoạn sơ sinh. Những bệnh nhân có lỗ thông liên nhĩ với kích thước rất lớn có thể bị tiến triển suy tim nhanh từ giai đoạn nhũ nhi, nhưng những lỗ thông nhỏ thường chỉ được phát hiện khi trưởng thành.

Dấu hiệu phổ biến nhất là tiếng tim bất thường (tiếng T2 tách đôi cố định) hoặc âm thổi giữa tâm thu nhỏ tại ví trí ổ van động mạch phổi do tăng lưu lượng máu phổi gây hẹp phổi tương đối. Các tiếng tim bất thường này thường khó phát hiện được ở giai đoạn sơ sinh do nhịp tim và nhịp thở của trẻ sơ sinh nhanh hơn trẻ lớn. Ở trẻ lớn hoặc người lớn, bác sĩ sẽ phát hiện tiếng tim này khi nghe tim của bằng ống nghe.

Ngoài ra, trẻ có thể có các triệu chứng khác bao gồm:

• Trẻ bị thiếu cân, suy dinh dưỡng.
• Chậm phát triển về tâm thần, vận động.
• Nhiễm trùng đường hô hấp tái phát.

Mặc dù rất hiếm, nhưng trẻ em mắc lỗ thông liên nhĩ thứ phát lớn hơn có thể có các triệu chứng bao gồm:

• Rối loạn nhịp tim.
• Dễ bị mệt mỏi khi vận động.
• Khó thở.
• Nhồi máu não.

Hãy thông báo ngay cho bác sĩ và đưa trẻ đến cơ sở y tế hoặc bệnh viện để thực hiện một số chẩn đoán kiểm tra cấu trúc và chức năng của tim trẻ.

Thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Thông thường, bệnh thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh không được coi là tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, đặc biệt là đối với những trường hợp lỗ thông có kích thước nhỏ và có khả năng tự đóng.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là phụ huynh có thể chủ quan với tình trạng này. Trẻ em có lỗ thông liên nhĩ thứ phát nhỏ mà không có triệu chứng vẫn cần được theo dõi định kỳ bằng các phương pháp chẩn đoán tim mạch để giám sát sự tiến triển của tình trạng bệnh và đảm bảo không có vấn đề nghiêm trọng phát sinh.

Trong những trường hợp đặc biệt, nếu lỗ thông liên nhĩ thứ phát có kích thước lớn hoặc không thể tự đóng, trẻ có thể cần được điều trị để sửa chữa lỗ thông. Tuy nhiên, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của trẻ bác sĩ sẽ có lựa chọn phương pháp điều trị tốt nhất.

Phương pháp chẩn đoán thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh

Khi nhận thấy một số dấu hiệu bất thường ở trẻ các bác sĩ sẽ thực hiện một số phương pháp chẩn đoán thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh phổ biến nhất bao gồm:

1. Điện tâm đồ

Phương pháp chẩn đoán bằng điện tâm đồ giúp phát hiện các dấu hiệu của rối loạn nhịp tim hoặc dấu hiệu giãn nở của các buồng tim. Mặc dù điện tâm đồ ECG không thể xác định vị trí và kích thước của lỗ thông, nhưng chúng có thể cung cấp thông tin hỗ trợ hiệu quả trong việc đánh giá chức năng tim.

2. X-quang tim phổi

X-quang tim phổi cho phép quan sát hình ảnh tổng quát về kích thước của tim và mức độ lưu lượng máu đến phổi. X-quang có thể cho thấy dấu hiệu giãn nở của tim hoặc tình trạng lưu thông máu của phổi.

3. Siêu âm tim

Siêu âm tim được xem là phương pháp chính xác nhất để chẩn đoán thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh. Siêu âm tim cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc tim, cho phép xác định chính xác vị trí, kích thước của lỗ thông và đánh giá ảnh hưởng của lỗ thông đến chức năng tim và máu.

>> Xem thêm: 3 cách siêu âm tim thông liên nhĩ: Chỉ định, vai trò và quy trình

Điều trị thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh

Ở giai đoạn sơ sinh, trẻ được chẩn đoán thông liên nhĩ chưa cần điều trị gì. Trẻ cần được tái khám định kỳ để đánh giá kích thước lỗ thông, khả năng tự đóng của lỗ thông để quyết định hướng can thiệp, thời điểm can thiệp phù hợp.

Sau 2 tuổi, tùy thuộc vào kích thước và vị trí lỗ thông liên nhĩ, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Một số phương pháp sử dụng để điều trị thông liên nhĩ bao gồm:

1. Sử dụng thuốc

Thông liên nhĩ không thể đóng lại bằng thuốc. Tuy nhiên, một số thuốc giúp giảm triệu chứng. Các loại thuốc có thể được chỉ định sử dụng bao gồm:

• Thuốc chẹn beta để kiểm soát nhịp tim của trẻ nếu có rối loạn nhịp tim.
• Thuốc lợi tiểu nhằm giảm triệu chứng suy tim.

2. Thủ thuật và phẫu thuật

Thông liên nhĩ lỗ thứ phát có triệu chứng về huyết động cần đóng lỗ thông để phòng ngừa các biến chứng suy tim, loạn nhịp nhĩ và tăng áp phổi. Việc đóng lỗ thông liên nhĩ nên được thực hiện trước 25 tuổi vì mang đến những kết quả tốt lâu dài. Bệnh nhân đóng lỗ thông liên nhĩ sau tuổi 45 sẽ giảm được các biến chứng về suy tim nhưng vẫn còn nguy cơ loạn nhịp nhĩ.

Có hai phương pháp chính để sửa chữa thông liên nhĩ thứ phát ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Thủ thuật bít dù thông liên nhĩ: Phương pháp này sử dụng một ống thông để đưa vào mạch máu, thường là ở vùng bẹn. Ống thông được dẫn đến tim, sau đó thiết bị bít lỗ được đưa qua ống thông để đóng lỗ thông liên nhĩ. Đây là một thủ thuật ít xâm lấn giúp bệnh nhân hồi phục nhanh và giảm nguy cơ biến chứng.
• Phẫu thuật tim hở: Phương pháp này bao gồm việc mở ngực để tiếp cận tim. Lỗ thông liên nhĩ sẽ được bác sĩ phẫu thuật khâu vá trực tiếp. (3)

Việc lựa chọn phương pháp điều trị sẽ được đưa ra dựa trên tình trạng cụ thể của từng trẻ, bao gồm kích thước và vị trí của lỗ thông, các vấn đề tim khác và sức khỏe tổng thể của trẻ. Các bác sĩ chuyên khoa tim mạch nhi sẽ cân nhắc tất cả các yếu tố trước khi chọn phương pháp điều trị phù hợp.

>> Xem thêm: Chi phí phẫu thuật tim thông liên nhĩ giá bao nhiêu? Bảo hiểm không?

Biện pháp phòng ngừa thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh

Nguyên nhân gây ra thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh vẫn chưa được rõ ràng, việc phòng ngừa trực tiếp có thể không khả thi. Tuy nhiên, chăm sóc sức khỏe chuẩn bị tiền mang thai và trong thai kỳ là rất quan trọng.

Nếu có tiền sử mắc ASD và có kế hoạch mang thai, bạn cần lên lịch khám sức khỏe trước khi mang thai và trao đổi với bác sĩ về kế hoạch phòng ngừa tốt nhất cho thai kỳ.

Sau đây là một số điều cần trao đổi với bác sĩ khi có kế hoạch mang thai:

• Thảo luận về tình trạng sức khỏe hiện tại và các loại thuốc đang sử dụng: Việc kiểm soát chặt chẽ các bệnh lý như tiểu đường, lupus và các tình trạng sức khỏe khác trong thai kỳ là rất quan trọng. Bác sĩ có thể khuyên người bệnh thay đổi liều lượng một số loại thuốc hoặc ngừng sử dụng một số loại thuốc trong giai đoạn mang thai.
• Xem xét lịch sử bệnh lý gia đình: Nếu gia đình bạn có tiền sử mắc các khiếm khuyết tim bẩm sinh hoặc các bệnh di truyền khác, nên tham khảo bác sĩ về những nguy cơ có thể xảy ra di truyền ở trẻ.
• Yêu cầu kiểm tra tình trạng mắc Rubella: Mắc Rubella ở phụ nữ mang thai đã được chứng minh có liên quan với một số loại khiếm khuyết tim bẩm sinh ở trẻ. Nếu chưa mắc Rubella hoặc chưa được tiêm phòng, bạn cần thực hiện các tiêm chủng theo khuyến cáo đồng thời cần tiêm phòng Rubella ít nhất 3 tháng trước khi mang thai.

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị thông liên nhĩ lỗ thứ phát

Để chăm sóc trẻ sơ sinh bị thông liên nhĩ lỗ thứ phát, phụ huynh cần lưu ý một số điều sau đây:

• Theo dõi các triệu chứng của trẻ: Thường xuyên quan sát các triệu chứng như: Khó thở, mệt mỏi bất thường, chậm phát triển và nhiễm trùng đường hô hấp tái phát. Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào liên quan đến tim hoặc sức khỏe tổng thể, hãy thông báo ngay cho bác sĩ để có biện pháp xử lý kịp thời.
• Chế độ ăn uống: Đảm bảo cho trẻ một chế độ ăn uống cân bằng và đầy đủ dinh dưỡng để hỗ trợ sự phát triển toàn diện của trẻ. Trong các bữa ăn. trẻ cần nhận đủ các vitamin, khoáng chất cần thiết để tăng cường đề kháng khỏe mạnh.
• Quản lý bệnh lý kèm theo: Theo dõi và quản lý các bệnh lý kèm theo giúp cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ phát sinh các biến chứng.
• Phòng ngừa nguy cơ nhiễm trùng: Luôn giữ cho môi trường sống của trẻ sạch sẽ và tuân thủ các biện pháp phòng ngừa nhiễm trùng, chẳng hạn như rửa tay thường xuyên và tránh cho trẻ tiếp xúc với những người đang bị bệnh.
• Đảm bảo trẻ được tiêm chủng đầy đủ theo lịch trình tiêm chủng của bác sĩ để bảo vệ trẻ khỏi các bệnh truyền nhiễm.
• Thăm khám định kỳ: Đưa trẻ đi thăm khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi sự tiến triển của thông liên nhĩ lỗ thứ phát và sức khỏe tổng thể của trẻ.

Việc chăm sóc trẻ sơ sinh bị thông liên nhĩ lỗ thứ phát cần sự chú ý và chăm sóc toàn diện để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển tốt nhất cho trẻ.

>> Xem thêm: Chăm sóc sau bít dù thông liên nhĩ cần lưu ý gì để nhanh hồi phục?

Nhằm mục tiêu phát hiện sớm, chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời các bệnh lý tim mạch. Trung tâm Tim mạch BVĐK Tâm Anh được thành lập với đội ngũ chuyên gia dày dặn kinh nghiệm, hệ thống máy móc hiện đại, tiên tiến…, Trung tâm mang đến dịch vụ chăm sóc sức khỏe tim mạch toàn diện và hiệu quả nhất cho bệnh nhân ở mọi lứa tuổi.

Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:

Thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh với kích thước lớn và không thể tự đóng có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ. Do đó, trẻ cần được theo dõi và điều trị đúng cách trong suốt thời gian phát hiện dị tật đến khi trẻ trưởng thành.