Tại sao thiếu vitamin B1 gây suy tim? Khắc phục ra sao?

Vitamin B1 (thiamine) chủ yếu có trong các loại thực phẩm như đậu, thịt lợn, gạo lứt và ngũ cốc nguyên hạt… là một trong những dưỡng chất thiết yếu tham gia vào giá trình chuyển hóa năng lượng và duy trì hoạt động ổn định của tim mạch. Khi cơ thể thiếu hụt thiamine trong thời gian dài có thể gây ra một số vấn đề tim mạch nghiêm trọng như suy giảm chức năng tim. Vậy tại sao thiếu vitamin B1 gây suy tim? Dấu hiệu và cách khắc phục tình trạng này như thế nào?

Vitamin B1 có tác dụng gì với hệ tim mạch?

Vitamin B1, hay còn gọi là thiamine, là một vi chất dinh dưỡng thiết yếu mà cơ thể không thể tự sản xuất. Vi chất này chỉ được lưu trữ trong cơ thể với lượng nhỏ và thời gian bán huỷ khoảng 1-3 tuần. Nguồn cung cấp thiamine chủ yếu đến từ các loại đậu, hạt, ngũ cốc nguyên cám, tuy nhiên lại có rất ít trong gạo trắng, các sản phẩm từ sữa, trái cây và rau. (1)

Vitamin B1 đóng vai trò là một coenzyme thiết yếu trong quá trình chuyển hoá glucose, nguồn năng lượng chính của tế bào, bao gồm cả tế bào cơ tim. Khi cơ thể thiếu hụt vitamin B1 nghiêm trọng có thể gây bệnh Beriberi thể ướt, xảy ra do chức năng tim bị suy giảm do chuyển hóa tế bào bị suy yếu. Đây là một trong những nguyên nhân gây suy tim phổ biến.

Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu gần đây cũng gợi ý việc bổ sung vitamin B1 đúng cách có thể cải thiện hoặc làm giảm mức độ nghiêm trọng của các bệnh lý như tim mạch, đái tháo đường, béo phì, rối loạn lipid máu, đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim và một số rối loạn tâm thần…

Tại sao thiếu vitamin B1 gây suy tim?

BS.CKI Đỗ Anh Tuấn lý giải vì vitamin B1 là một coenzyme thiết yếu tham gia vào quá trình chuyển hoá glucose để cung cấp nguồn năng lượng chính của tế bào, đặc biệt là tế bào cơ tim. Khi cơ thể thiếu vitamin B1, quá trình sản xuất ATP – phân tử mang năng lượng cho các tế bào bị rối loạn. Kết quả là cơ tim không có đủ năng lượng để duy trì chức năng bơm máu, từ đó dẫn đến suy giảm chức năng tim.

Bệnh Beriberi nếu không được điều trị bổ sung vitamin B1 kịp thời có thể gây biến chứng tổn thương thần kinh vĩnh viễn, thậm chí có thể tử vong.

Tình trạng suy tim do thiếu vitamin B1 có phổ biến không?

Thực tế hiện nay những người có sức khỏe bình thường thì việc thiếu hụt vitamin B1 rất hiếm khi xảy ra. Tình trạng này thường gặp hơn ở những bệnh nhân lớn tuổi, sử dụng thuốc lợi tiểu hoặc đang mang thai.

Suy tim do thiếu vitamin B1 có dấu hiệu gì nhận biết?

Thiếu vitamin B1 có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình chuyển hoá năng lượng của tế bào, đặc biệt là tế bào cơ tim và thần kinh. Khi thiếu hụt kéo dài, cơ thể sẽ xuất hiện nhiều triệu chứng đặc trưng gợi ý chức năng tim suy giảm, bao gồm:

• Cơ thể mệt mỏi: Người bệnh thường xuyên cảm thấy kiệt sức dù không hoạt động nhiều. Cơn mệt mỏi có thể đến từ từ hoặc đột ngột tùy theo mức độ thiếu hụt. Đây không phải là dấu hiệu cơ thể thiếu vitamin B1 đặc trưng bởi có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể gây ra tình trạng này.
• Biểu hiện chán ăn: Chán ăn, cảm giác ăn không ngon miệng có thể là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang thiếu vitamin B1. Tình trạng này được xem là nguy hiểm vì cơ thể có thể cảm thấy no ngay cả khi không ăn trong thời gian dài, dẫn đến thiếu dinh dưỡng, kiệt sức.
• Tinh thần bất ổn: Thiếu vitamin B1 có thể khiến người bệnh dễ rơi vào trạng thái lo âu, cáu kỉnh, dễ kích động, buồn bã, thất vọng… Mức độ thiếu hụt vitamin B1 càng nhiều, càng kéo dài thì triệu chứng tinh thần bất ổn ở người bệnh ngày càng nặng.
• Ảnh hưởng khả năng phản xạ: Sự thiếu hụt vitamin B1 kéo dài có thể làm chậm các phản xạ, làm giảm hoặc không có phản xạ gân xương ở gân cơ nhị đầu, gân cơ tứ đầu đùi, gân gót… Tình trạng này kéo dài nếu không được điều trị kịp thời sẽ ảnh hưởng đến khả năng vận động của người bệnh.
• Yếu cơ: Yếu cơ là triệu chứng khá phổ biến, do đó rất khó để xác định nguyên nhân do thiếu vitamin B1 hay các bệnh lý khác. Tuy nhiên triệu chứng này vẫn có giá trị đánh giá kết hợp cùng nhiều triệu chứng khác. Trường hợp thiếu hụt vitamin B1 thường gây yếu cơ kéo dài không rõ nguyên nhân.
• Khó thở: Khi chức năng tim suy giảm sẽ dẫn đến tình trạng khó thở, nhất là khi gắng sức. Đây là biểu hiện thường gặp ở bệnh nhân suy tim. Khi bệnh tiến triển, bệnh nhân có thể đối mặt với tình trạng giảm bơm máu, tích tụ chất lỏng trong phổi…
• Suy giảm nhận thức: Tình trạng này thường gặp ở những bệnh nhân hấp thu kém hoặc không hấp thu vitamin B1, khiến ý thức suy giảm, mê sảng, giảm hoặc mất khả năng tập trung.

Cách chẩn đoán suy tim do thiếu vitamin B1

Vì không có biểu hiện lâm sàng đặc hiệu, nên bệnh Beriberi thể ướt dễ bị bỏ qua. Việc chẩn đoán suy giảm chức năng tim do thiếu vitamin B1 chủ yếu dựa vào các biểu hiện lâm sàng như tiền sử dinh dưỡng kém, người mắc bệnh cơ tim không rõ nguyên nhân, đáp ứng điều trị với thiamine và loại trừ các nguyên nhân khác gây bệnh cơ tim.

Hướng khắc phục suy tim do thiếu vitamin B1

Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh Beriberi thể ướt dẫn đến suy tim là chế độ dinh dưỡng thiếu hụt thiamine. Vì vậy, mục tiêu điều trị cho tình trạng này là bổ sung vitamin B1 và điều chỉnh chế độ ăn cân bằng dinh dưỡng.

• Bổ sung thiamine đúng liều theo chỉ định của bác sĩ: Tùy theo từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ đưa ra chỉ định bổ sung vitamin B1 dạng viên hoặc dạng tiêm với liều lượng phù hợp. Trong trường hợp bệnh nhân đang có triệu chứng rối loạn tim mạch, bác sĩ sẽ kê thêm các loại thuốc hỗ trợ tim để kiểm soát các triệu chứng. Người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ phác đồ thuốc được bác sĩ chỉ định, không tự ý thay đổi để tránh ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị.
• Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và thói quen sinh hoạt: Nhằm tăng hiệu quả điều trị, bên cạnh việc tuân thủ đúng phác đồ điều trị, người bệnh nên kết hợp với việc điều chỉnh chế độ dinh dưỡng giàu vitamin B1 từ các loại đậu, các loại hạt, thịt, ngũ cốc nguyên cám…, đồng thời tránh sử dụng các loại đồ uống có cồn. Bác sĩ … khuyến cáo người bệnh nên duy trì cân nặng hợp lý và duy trì thói quen vận động nhẹ nhàng nhằm cải thiện sức khỏe tổng thể, qua đó nâng cao sức khỏe tim mạch.
• Khám sức khỏe định kỳ: Việc này giúp người bệnh theo dõi chức năng tim, kiểm tra tình trạng thiếu hụt vitamin trong cơ thể, đánh giá hiệu quả điều trị và có hướng xử trí phù hợp nếu có biến chứng.

>> Xem thêm: Bệnh suy tim nên ăn gì, kiêng gì để khỏe mạnh, cải thiện bệnh?

Suy tim do thiếu vitamin B1 có phòng ngừa được không?

Để phòng ngừa hiệu quả chức năng tim bị suy giảm ở người thiếu vitamin B1, biện pháp tốt nhất là nên bổ sung đầy đủ vitamin B1 bằng cách:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh, khoa học và cân bằng. Trong đó ưu tiên bổ sung các thực phẩm chứa hàm lượng vitamin B1 cao như các loại đậu, hạt, thịt lợn nạc, ngũ cốc nguyên cám…
• Hạn chế sử dụng rượu bia, các loại đồ uống có cồn.
• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm tình trạng thiếu vitamin và các vấn đề liên quan đến rối loạn thần kinh, suy tim, từ đó có hướng điều trị kịp thời.

Câu hỏi thường gặp

1. Thiếu vitamin B1 gây suy tim có nguy hiểm không?

Thiếu vitamin B1 trầm trọng dẫn đến chức năng tim bị ảnh hưởng về lâu dài được xem là nguy hiểm đối với sức khỏe nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Khi cơ thể thiếu hụt thiamine nghiêm trọng sẽ gây bệnh Beriberi thể ướt. Nếu không được điều trị đúng cách, người bệnh có thể bị suy tim và gặp các biến chứng nghiêm trọng như khó thở, phù phổi…

2. Khi nào nên gặp bác sĩ?

Người bệnh nên gặp bác sĩ chuyên khoa ngay khi xuất hiện các dấu hiệu gợi ý thiếu vitamin B1 như mệt mỏi, khó chịu, trí nhớ kém, rối loạn giấc ngủ, đau trước ngực, chán ăn… để được kiểm tra và chẩn đoán bệnh sớm nhất.

Đặc biệt nếu thuộc nhóm có nguy cơ cao như người nghiện rượu, ăn uống nghèo dinh dưỡng, bệnh nhân sử dụng thuốc lợi tiểu lâu dài hoặc người có bệnh lý mãn tính cần thăm khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm tình trạng thiếu vitamin B1 và các vấn đề liên quan đến tim mạch, từ đó có hướng điều trị kịp thời.

3. Người bị suy tim do thiếu vitamin B1 nên ăn gì để bù?

Người bị bệnh do thiếu vitamin B1 nên ưu tiên các thực phẩm giàu thiamine bao gồm:

• Ngũ cốc nguyên cám: gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên hạt…
• Các loại đậu: đậu xanh, đậu đen, đậu đỏ…
• Các loại hạt: hạt hướng dương, hạt mè, hạt lanh…
• Thịt lợn nạc.

Để đặt lịch thăm khám và kiểm tra chức năng tim tại Trung tâm Tim mạch, BVĐK Tâm Anh, quý khách vui lòng liên hệ đến thông tin sau:

Thiếu vitamin B1 gây suy tim là tình trạng nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể điều trị khỏi nếu được phát hiện và điều trị sớm. Việc hạn chế rượu bia, đồ uống có cồn kết hợp ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và theo dõi sức khỏe định kỳ sẽ giúp ngăn ngừa hiệu quả các biến chứng do tình trạng thiếu hụt vi chất này gây ra.