Hút thuốc lá mỗi ngày hơn 1 gói, suốt 10 năm, anh Tiến bị viêm tắc huyết khối động mạch chi dưới, hoại tử các đầu ngón chân lan rộng, suýt phải cắt cụt chân phải.
Anh Đức Tiến (31 tuổi, ngụ Quận 2, TP HCM) tái khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sau 2 tháng phẫu thuật bắc cầu động mạch chi dưới. Vết thương bàn chân của anh không còn đau, chảy dịch, da mới đã bao phủ mu bàn chân, máu nuôi chân thông suốt. Anh vui mừng vì mình giữ được bàn chân và có thể đi lại như bình thường.
Anh Tiến hút thuốc lá hơn 10 năm với tần suất hơn 1 gói mỗi ngày. Tháng 6/2022, anh thấy đầu ngón chân đen dần rồi tự lành, nên không thăm khám. Đến tháng 8/2022, ngón út và áp út chân phải chuyển đen không hết, anh mới đi khám ở một bệnh viện lớn, được chẩn đoán hội chứng viêm tắc huyết khối động mạch chi dưới (Bệnh Buerger), buộc phải tháo hai ngón chân.
Sau khi tháo ngón, vị trí tháo không có mạch máu nuôi nên không lành mà vết thương ngày càng lan rộng. Các lần tái khám tiếp theo, kết quả chụp cắt lớp vi tính mạch máu chân cho thấy động mạch bị viêm tắc, teo nhỏ, khiến máu xuống vết mổ rất hạn chế. Do mạch máu nhỏ nên không thể phẫu thuật để tái thông dòng máu. Vì vậy, anh Tiến được mổ cắt hạch thần kinh giao cảm thắt lưng với hy vọng các mạch máu nhỏ sẽ nở ra, giúp vết thương nhanh hồi phục hơn.
Trong 3 tháng tiếp theo, vết thương không lành, nhiều giả mạc xuất hiện cần phải cắt lọc. Mỗi lần cắt lọc vết thương là một lần anh Tiến chịu cơn đau tận xương tủy. Vết mổ ngày càng hoại tử nặng, anh có nguy cơ phải cắt đến cẳng chân.
Cuối tháng 11/2022, anh Tiến đến khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, bày tỏ mong muốn giữ được chân vì anh còn trẻ và năng động. Lúc này, bàn chân phải của anh chỉ còn 3 ngón, vết thương quanh 2 ngón đã tháo bị lở loét, có mủ, hoại tử nặng.
TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Phẫu thuật Tim mạch – Lồng ngực, BVĐK Tâm Anh TP.HCM cho biết: “Muốn cứu bàn chân, trước tiên phải tái thông mạch máu nuôi vết thương. Để làm được điều này, chúng tôi cắt lọc toàn bộ giả mạc đến tổ chức lành, làm sạch đáy vết thương, đặt máy hút chân không (Vaccum Assisted Closure – VAC) nhằm loại bỏ dịch ứ đọng, tổ chức hoại tử, dịch phù nề xung quanh vết thương và kích thích hình thành mạch máu mô hạt mới cho vết thương.”
Sau gần 1 tháng gắn và thay thế máy VAC, vết thương tiến triển thuận lợi, các bác sĩ quyết định thực hiện phẫu thuật nối mạch máu với mục tiêu giữ lại bàn chân cho bệnh nhân.
Ngày 5/1, TS.BS Nguyễn Anh Dũng và êkip tiến hành phẫu thuật cho anh Tiến. Lòng động mạch đoạn dưới gối bệnh nhân mảnh như sợi chỉ. Nếu mổ bắc cầu đến các động mạch này có thể tái thông được mạch máu nhưng nguy cơ tắc cầu nối rất cao (vì đường đi của động mạch quá hẹp). Do đó, các bác sĩ quyết định phẫu thuật động mạch hóa tĩnh mạch, thực hiện 2 kỹ thuật trong một cuộc mổ. Theo đó, bác sĩ sử dụng tĩnh mạch hiển tại chỗ, phá van một chiều để làm cầu nối thực hiện phẫu thuật bắc cầu đưa máu từ động mạch đùi vào tĩnh mạch chày sau. Dòng máu theo tĩnh mạch chày sau xuống bàn chân theo tĩnh mạch gan chân để nuôi bàn chân. Sau mổ, dòng máu qua mạch máu ghép tốt, các miệng nối không chảy máu.
BS.CKI Trần Quốc Hoài, khoa Phẫu thuật Tim mạch – Lồng ngực thông tin thêm, bệnh nhân Tiến là trường hợp hoại tử chân rất nặng, các bác sĩ đã tính đến phương án cắt bỏ cả bàn chân, thậm chí đến cẳng chân. Tuy nhiên, nhờ áp dụng liệu pháp chân không VAC, vết thương hoại tử được xử lý tiến triển tốt, mau liền da trước và sau mổ bắc cầu mạch máu chân.
Sau phẫu thuật, các lần tái khám siêu âm cho thấy mạch máu ghép hoạt động hiệu quả, không tắc hẹp, máu lưu thông tốt, đồng thời có tưới máu mô đầu các ngón chân. Đặc biệt, theo dõi sau mổ vết thương lành rất nhanh, bệnh nhân có thể tập vật lý trị liệu để đôi chân linh hoạt hơn sau thời gian dài ngồi xe lăn.
Bác sĩ Hoài cho biết, viêm tắc huyết khối động mạch chi dưới (Buerger) là bệnh lý thường gặp ở những người trẻ từ 20-40 tuổi, đặc biệt là những trường hợp hút thuốc lá nhiều. Đây là tình trạng các mạch máu ở chân, cánh tay, bàn chân và bàn tay bị viêm, phù nề, gây hẹp lòng mạch khiến máu khó lưu thông. Cục máu đông cũng có thể hình thành, cản trở trong lòng mạch máu. Kết quả là mô bị thiếu máu tổn thương, thường bắt đầu từ ngón tay và ngón chân, sau đó lan lên cao. Nếu để lâu không điều trị, sẽ dẫn tới một loạt biến chứng nguy hiểm như hoại tử ngón chân/ngón tay/bàn chân/bàn tay, phải đoạn chi lên cao. Bệnh gặp ở các mạch máu não sẽ tăng nguy cơ đột quỵ.
Bệnh Buerger không thể chữa khỏi hoàn toàn. Mọi biện pháp chữa trị đều nhằm cải thiện triệu chứng. Phần lớn những người mắc bệnh Buerger do hút thuốc lá. Chính vì thế, bỏ thuốc lá là cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh cũng như giảm triệu chứng bệnh. Những trường hợp nặng cần kết hợp nhiều biện pháp giúp ổn định vết thương, chẳng hạn như uống thuốc (giúp giảm đau, thúc đẩy lưu thông máu, kích thích các mạch máu mới phát triển, phá vỡ cục máu đông), liệu pháp VAC, mổ bắc cầu mạch máu…, tránh nguy cơ cắt cụt chi.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
