Chàng trai 28 tuổi bị ho dai dẳng suốt 2 năm, khám tại Bệnh viện Tâm Anh phát hiện mắc hội chứng kháng phospholipid hiếm gặp gây đông máu khiến cục máu đông chạy từ chân lên phổi làm tắc động mạch phổi, áp lực phổi tăng gấp 5 lần bình thường, nguy cơ tử vong nếu không được phẫu thuật.
Những ngày cuối tháng 4, anh Xuân Nhật (28 tuổi, ngụ Cần Thơ) xuất viện sau hơn một tháng điều trị tích cực tại Bệnh viện Tâm Anh TP HCM. Sự hồi phục của anh được các bác sĩ ví như kỳ tích, khi anh được hồi sinh, khỏe mạnh sau khi rất nhiều nơi từ chối điều trị. “Tôi như vừa trở về từ Quỷ Môn Quan và được tái sinh lần nữa”, anh Nhật xúc động.
Cách đây 2 năm, anh Nhật có biểu hiện ho dai dẳng. Đi khám nhiều nơi ở các bệnh viện lớn được chẩn đoán viêm phổi. Các đợt ho như vậy cứ tái đi tái lại, cho đến khi phát hiện một bên chân có lúc sưng to, anh tái khám thì được bác sĩ xác định huyết khối tĩnh mạch sâu ở chân. Đây chính là nguyên nhân của những đợt động mạch phổi bị thuyên tắc (nhồi máu) gây triệu chứng ho kèm mệt mỏi, khó thở, tim đập nhanh. Từ một thanh niên khỏe mạnh, anh Nhật sụt cân nghiêm trọng do ăn uống kém, không còn khả năng làm việc, chất lượng cuộc sống suy giảm rõ rệt.
Các xét nghiệm được thực hiện để tìm nguyên nhân gây thuyên tắc phổi cho anh Nhật. Kết quả cho thấy anh bị hội chứng kháng phospholipid – một nguyên nhân hiếm gặp gây nên tình trạng dễ đông máu làm tắc mạch máu.
Suốt hai năm sau đó, anh được ba đưa đi khắp các bệnh viện lớn nhỏ để trị bệnh. Đến đâu, anh cũng chỉ được điều trị nội khoa với các loại thuốc kháng đông phòng ngừa huyết khối, thuốc giãn mạch điều trị tăng áp động mạch phổi. Vì động mạch phổi trước đó đã bị tắc quá nhiều nên tình trạng vẫn rất nặng, ảnh hưởng tới chức năng tim gây suy tim nặng, có những đợt anh bị ho ra máu. Nếu không phẫu thuật sớm, bệnh suy tim tiến triển nặng, anh Nhật có nguy cơ tử vong cao.
Cuối tháng 3, anh Nhật đến Bệnh viện Tâm Anh TP.HCM tìm hy vọng cuối cùng. Thời điểm anh nhập viện, áp lực động mạch phổi đo được luôn trên mức 100 mmHg gấp 5 lần trị số bình thường ở người khỏe mạnh (20-25 mmHg). PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Giám đốc Trung tâm Tim mạch trực tiếp thăm khám ban đầu cho anh, cho biết: “Bệnh nhân bị tăng áp động mạch phổi do huyết khối từ chân chạy lên phổi. Đây là bệnh Tăng áp phổi do huyết khối thuyên tắc mạn tính (CTEPH). Để điều trị cần kết hợp dùng thuốc và phẫu thuật gỡ bỏ nội mạc động mạch 2 bên phổi nhằm giải phóng huyết khối, đưa áp lực động mạch phổi về mức bình thường”.
Sau khi được làm các xét nghiệm cũng như các kỹ thuật hình ảnh chẩn đoán để xác định tình trạng bệnh, dự phòng các kỹ thuật cần thiết, toàn bộ các bác sĩ chuyên khoa từ chẩn đoán hình ảnh, huyết học, tim mạch, hô hấp, gây mê và hồi sức sau mổ đã hội chẩn cùng nhau thống nhất kế hoạch thực hiện phẫu thuật cho anh Nhật. Cuộc mổ được thực hiện như đa số các trường hợp mổ tim với sự hỗ trợ của hệ thống máy tim phổi nhân tạo, liệt tim, tuy nhiên để có thể thực hiện lấy bỏ được toàn bộ tổn thương gây tắc động mạch phổi bao gồm huyết khối mới cùng với lớp nội mạc động mạch phổi bị dầy lên hội chẩn với các bác sĩ Ngoại Tim mạch – Lồng ngực, Nội tim mạch, Gây mê hồi sức tích cực, TS.BS Nguyễn Anh Dũng – Trưởng khoa Phẫu thuật Tim mạch – Lồng ngực BVĐK Tâm Anh TP.HCM cùng ê-kíp tiến hành phẫu thuật gỡ bỏ lớp nội mạc động mạch phổi cho anh Nhật.
Suốt quá trình mổ, êkíp bác sĩ khoa Hồi sức tích cực (ICU) túc trực, lắp đặt sẵn máy ECMO để kịp thời ứng phó nếu xảy ra tình trạng ngưng tim, ngưng phổi.
Như đã tiên lượng, do tình trạng động mạch phổi bị tắc lâu ngày, tim bên phải của anh Nhật bị suy rất nặng trước mổ và chưa thể phục hồi ngay sau ca mổ kéo dài nhiều giờ, người bệnh rơi vào tình trạng đờ tim, áp lực phổi tăng. Ngay lập tức, ThS.BS Huỳnh Khiêm Huy, Trưởng khoa Hồi sức Ngoại tim mạch cùng êkíp bác sĩ khoa Gây mê hồi sức tích cực (ICU) tiến hành đặt ECMO hỗ trợ toàn bộ tim phổi (VA – ECMO) cho người bệnh và chuyển đến khoa ICU chăm sóc tích cực.
Bác sĩ Huy cài đặt các thông số trên máy ECMO, hỗ trợ cải thiện chức năng tim phổi cho người bệnh. Máy ECMO bơm máu từ cơ thể anh Nhật đến phổi nhân tạo (oxygenator) để bổ sung oxy và loại bỏ CO2 ra khỏi máu, sau đó bơm máu trở lại cho bệnh nhân. Điều này giúp duy trì sự sống cho người bệnh trong quá trình điều trị phổi và tim sau phẫu thuật.
Hai máy monitor 5 thông số theo dõi chỉ số huyết áp, điện tim, độ bão hòa oxy máu, SpO2… hoạt động liên tục. Các điều dưỡng cùng chăm sóc bệnh nhân, theo dõi các chỉ số trên máy, liên tục 24/24, lấy máu xét nghiệm khí máu động mạch (nồng độ oxy và CO2), kiểm tra đảm bảo máu không đông. Từ các kết quả xét nghiệm, bác sĩ Huy và êkíp bác sĩ ICU tiếp tục điều chỉnh máy ECMO khi cần thiết.
Ngày thứ 2, anh Nhật bớt chảy máu, tình trạng suy tim cải thiện. Ngày thứ 7, tim co bóp tốt hơn, bác sĩ chuyển từ VA – ECMO sang VV – ECMO (hỗ trợ phổi). Ngày thứ 10, anh được cai ECMO, ngưng lọc máu và thuốc vận mạch. Ngày thứ 15, sức khỏe anh hồi phục tốt, chức năng tim, phổi bình thường, được rút nội khí quản và có thể nói chuyện trở lại. Anh được chuyển về khoa Nội Tim mạch, tiếp tục theo dõi, điều trị ổn định sức khỏe.
Anh Nhật được hướng dẫn tập vật lý trị liệu hàng ngày để cải thiện khả năng vận động tay chân cũng như phục hồi những tổn thương của cơ thể. Phó giáo sư Phạm Nguyễn Vinh cho biết, bệnh nhân cần tiếp tục dùng thuốc giãn mạch, thuốc kháng đông và tái khám hàng tuần trong vòng một tháng sau khi xuất viện để bác sĩ theo dõi chặt chẽ và can thiệp kịp thời. Khi tình trạng ổn định có thể tái khám mỗi 1-3 tháng.
Tăng áp phổi xảy ra khi áp lực trong tuần hoàn phổi tăng. Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này như bệnh tim bẩm sinh, hở van tim, bệnh phổi mạn tính (COPD)… Trong đó, Tăng áp phổi do huyết khối thuyên tắc mạn tính (CTEPH) trên nền hội chứng kháng phospholipid rất hiếm gặp. Đây là bệnh tự miễn, xảy ra khi hệ thống miễn dịch sản xuất các kháng thể kháng phospholipid trong máu, từ đó hình thành cục máu đông trong lòng mạch. Phó giáo sư Vinh cho biết, người mắc hội chứng này nếu không được điều trị sớm có thể bị tổn thương nội tạng vĩnh viễn hoặc tử vong.
*Tên nhân vật trong bài đã được thay đổi
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
