Một người trưởng thành sẽ có khoảng 4,5 -5,5 lít máu, chiếm khoảng 10% trọng lượng của cơ thể. Nếu cơ thể bị mất trên 1/3 tổng lượng máu thì nhiều cơ quan sẽ rối loạn chức năng, có thể gây sốc (1). Mất từ 40% máu trở lên sẽ dẫn đến tình trạng tử vong (2). Vì vậy, việc biết cách sơ cứu cầm máu đúng kỹ thuật có thể giúp duy trì chức năng sống cho người bệnh.
Mục tiêu sơ cứu cầm máu giúp người bệnh ngưng chảy máu, giữ được tính mạng cho người bệnh khi xảy ra tai nạn, giúp tránh rối loạn tuần hoàn, tránh ngưng tim ngưng thở. Băng bó giúp vết thương ngừng chảy máu còn giúp bảo vệ vết thương khỏi các tác nhân có hại từ môi trường xung quanh có thể gây nhiễm trùng. (3)
Sơ cứu không đúng cách có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bị thương, vì vậy việc cầm máu cực kỳ quan trọng.
Tuy rằng chảy máu tĩnh mạch không nghiêm trọng như chảy máu động mạch, nhưng chúng vẫn có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Vì thiếu oxy nên máu từ tĩnh mạch thường sẫm màu hoặc hơi xanh so với bình thường vì nó không còn oxy. Mặt khác, máu ở tĩnh máu khi di chuyển về tim lại ít chịu áp lực so với máu động mạch, do đó nó hơi đặc, chảy đều đặn ra khỏi cơ thể.
Các bước sơ cứu tĩnh mạch thường giống với các bước sơ cứu động mạch:
Chảy máu tĩnh mạch thường dễ kiểm soát hơn chảy máu động mạch. Tuy nhiên nếu vết thương quá sâu cũng rất khó để cầm máu. Vì vậy cần khẩn trương chuẩn bị các biện pháp y tế để tránh xảy ra các tai nạn đáng tiếc.
Chảy máu mao mạch khá phổ biến xảy ra do tổn thương da. Nếu như chảy máu động mạch dễ phun thành tia hoặc chảy máu tĩnh mạch rỉ rả thì chảy máu mao mạch thường là những vết máu nhỏ giọt trên bề mặt vết thương. Chảy máu mao mạch diễn ra trong những mạch máu nhỏ nối động mạch với tĩnh mạch. Vì các mao mạch nằm gần bề mặt da chứ không sâu bên trong cơ thể nên vết thương ít nghiêm trọng và dễ xử lý nhất. Cách điều trị vết thương từ mao mạch khá đơn giản và dễ áp dụng:
Chảy máu động mạch là loại chảy máu nghiêm trọng và khẩn cấp nhất bởi vì có thể mất một lượng máu lớn trong thời gian cực ngắn. Chảy máu động mạch sẽ có màu đỏ tươi do chứa nhiều oxy, phát ra theo nhịp và xung, tương quan với nhịp đập của tim. Động mạch có tác dụng co giãn để hỗ trợ bơm máu cho tim, điều này làm cho áp suất máu lớn, vì vậy rất khó cầm máu động mạch.
Nếu thấy lượng máu phun ra nhiều và tạo thành tia thì ngay lập tức dùng vải băng vết thương và ấn mạnh để tạo áp lực. Cần hành động nhanh chóng trước khi người bệnh mất quá nhiều máu và gây ra cơn co giật. Sau đó, nhờ người gọi cấp cứu 115 hoặc đến trạm y tế gần nhất để cầm máu và sát trùng vết thương.
Nếu người bệnh co giật nên cho nạn nhân nằm gác chân lên gối cao khoảng 25-30 cm để phòng các triệu chứng co giật (như tụt huyết áp). Nếu da người bệnh xanh xao và chân trở nên lạnh, hãy đưa nạn nhân đến bệnh viện hoặc trung tâm y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời. Sơ cứu vết thương từ động mạch gồm các bước như sau:
Hầu hết các trường hợp chảy máu cam không nghiêm trọng; nhất là ở trẻ em. Riêng ở người lớn, chảy máu cam có thể do các bệnh lý liên quan đến huyết áp cao hoặc xơ cứng động mạch. Các bước sơ cứu khi bị chảy máu cam bao gồm:
Việc chảy máu cam thường xuyên tái phát có thể là triệu chứng của bệnh nghiêm trọng, cần gặp bác sĩ để phát hiện và điều trị kịp thời.
Chảy máu từ miệng thường do lở miệng, bệnh nướu răng (bệnh nha chu) hoặc số lượng tiểu cầu thấp do tác dụng phụ của hóa trị hoặc xạ trị. Chảy máu miệng cũng có thể do các hoạt động hàng ngày như đánh răng và dùng chỉ nha khoa, hoặc do một số tác dụng phụ khác như khô miệng và lở miệng. Người bệnh có thể thử các phương pháp sau đây để ngăn ngừa chảy máu:
Tuy nhiên với những trường hợp nghiêm trọng cần đưa người bệnh đến bệnh viện ngay lập tức khi xuất hiện 1 trong số những triệu chứng sau:
Chảy máu còn có thể diễn ra bên trong cơ thể do cơ quan hoặc bộ phận bên trong cơ thể bị tổn thương.
Các vị trí thường xảy ra chảy máu trong bao gồm: khớp hông, đầu gối, khuỷu tay và mắt cá chân. Chảy máu trong cũng có thể xảy ra trong não, cơ lớn, đường ruột hoặc vùng không gian xung quanh phổi.
Các trường hợp chảy máu trong nên đi khám tại Bệnh viện hoặc trung tâm y tế gần nhất để tránh xảy ra những hậu quả đáng tiếc.
Cần xem xét để lựa chọn phương án cầm máu thích hợp cho từng loại vết thương. Tuyệt đối không tiến hành sơ cứu một cách thiếu thận trọng, đặc biệt là khi dùng garô. Đây là biện pháp cầm máu phổ biến nhất khi người bệnh bị chảy máu ồ ạt. Các lưu ý khi cầm máu bằng garô như sau:
Trong hầu hết các trường hợp chảy máu có thể cầm được bằng cách sơ cứu. Tuy nhiên cần liên lạc với trung tâm y tế khẩn cấp nếu gặp các tình huống sau:
Nếu một người bị chảy máu bên ngoài nghiêm trọng, điều quan trọng là phải áp dụng sơ cứu và tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức. Nếu một người nghi ngờ bị chảy máu trong, nạn nhân cũng nên tìm kiếm sự trợ giúp y tế để tránh trường hợp cơ thể bị sốc hoặc tệ hơn là tử vong.
Khoa Cấp cứu Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh với đội ngũ bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực cấp cứu, chấn thương, hồi sức và các điều dưỡng được đào tạo kỹ càng, huấn luyện chuyên sâu có thể tiếp nhận và xử lý các trường hợp cấp cứu khẩn cấp giúp người bệnh ổn định tinh thần, thoát khỏi tình trạng nguy kịch và phục hồi sức khỏe.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Thông qua bài viết trên hy vọng độc giả đã có thêm kinh nghiệm hữu ích về các cách sơ cứu cầm máu vết thương chảy máu. Bất kể loại chảy máu hoặc chấn thương mà một người mắc phải như thế nào, nếu chảy máu nghiêm trọng nên liên hệ với các trung tâm y tế hoặc dịch vụ cấp cứu ngay lập tức để nhận được sự hỗ trợ kịp thời.
