“Một chế độ ăn uống lành mạnh và vận động hợp lý là chìa khóa giúp đẩy lùi tình trạng xơ vữa động mạch và các bệnh lý tiền căn của suy tim”, PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Giám đốc Trung tâm Tim mạch BVĐK Tâm Anh TP.HCM chia sẻ tại buổi tư vấn trực tuyến “Tiến bộ trong điều trị suy tim”.

Suy tim là hậu quả của nhiều bệnh lý tim mạch như bệnh mạch vành, tăng huyết áp, rối loạn nhịp, bệnh van tim, bệnh cơ tim… May mắn là hiện nay, nhờ các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiện đại, bệnh nhân suy tim có thể kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng thêm. Không chỉ uống thuốc, người bệnh cần thay đổi lối sống, sinh hoạt vốn gây bất lợi cho bệnh, đồng thời biết được những dấu hiệu cảnh báo suy tim tiến triển nặng để thăm khám kịp thời.

Trong chương trình tư vấn trực tuyến chủ đề “Tiến bộ trong điều trị suy tim” ngày 22/12 vừa qua, các chuyên gia đến từ Trung tâm Tim mạch, BVĐK Tâm Anh TP.HCM đã chia sẻ cho độc giả những thông tin khoa học, hữu ích về bệnh suy tim: nguyên nhân gây bệnh, dấu hiệu nhận biết cũng như các phương pháp điều trị tiên tiến và phòng ngừa bệnh hiệu quả. Xem lại chương trình tại đây.

Khi nói đến “suy tim”, mọi người thường nghĩ tới tình trạng tim bị suy yếu, tim to và không còn hoạt động được nữa. Vậy theo y khoa, tình trạng suy tim là như thế nào? Có mấy mức độ suy tim? Trường hợp nào người bệnh cần đi thăm khám và tầm soát bệnh định kỳ thưa bác sĩ?

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Giám đốc Trung tâm Tim mạch BVĐK Tâm Anh TP.HCM

Suy tim là hậu quả của nhiều bệnh khác nhau, có thể do bệnh mạch vành, tăng huyết áp, loạn nhịp tim hoặc bệnh cơ tim. Thường trong thực hành lâm sàng, khi gặp bệnh nhân có triệu chứng suy tim, chúng tôi luôn chỉ định đo điện tim và siêu âm tim. Nếu siêu âm tim thấy phân suất tống máu ≤40% thì gọi là suy tim tâm thu (hay suy tim phân suất tống máu giảm), còn phân suất tống máu ≥50% thì gọi là suy tim tâm trương (hay suy tim phân suất tống máu bảo tồn). Bệnh nhân suy tim thường có triệu chứng khó thở. Lúc đó, chúng ta phải phân biệt độ khó thở theo Hiệp hội Tim mạch New York: NYHA 1, NYHA 2, NYHA 3 và NYHA 4. Trong đó, mức độ NYHA 4 nặng nhất, tức là ngồi hoặc chỉ đi vài bước cũng khó thở.

Người ta chia suy tim thành 4 giai đoạn: A, B, C và D. Giai đoạn A nghĩa là có nguy cơ suy tim, ví dụ như người bị tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn nhịp tim hoặc uống rượu nhiều quá thì có nguy cơ suy tim. Tốt nhất nên chữa từ giai đoạn A, còn nếu để đến giai đoạn B là bắt đầu nặng hơn. Đến giai đoạn D thì rất khó khăn trong điều trị. Cho nên, phòng ngừa suy tim là quan trọng nhất.

Trong quá trình khám và điều trị bệnh nhân suy tim, bác sĩ nhận thấy người bệnh thường đến khám với triệu chứng như thế nào? Để chẩn đoán xác định một bệnh nhân có bị suy tim không, các bác sĩ cần làm gì?

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao, Phó khoa Điện sinh lý – Loạn nhịp tim, Trung tâm Tim mạch BVĐK Tâm Anh TP.HCM

Trong thăm khám lâm sàng, có hai nhóm đối tượng đến thăm khám. Nhóm bệnh nhân thứ nhất là những người đã có triệu chứng, ví dụ như khó thở khi sinh hoạt, vận động; gặp hạn chế về thể lực trong công việc… Lúc này, cần tìm nguyên nhân bằng cách đánh giá chức năng tim mạch và từ tiền nguyên nhân này sẽ chẩn đoán được tình trạng suy tim để can thiệp điều trị. Nhóm bệnh nhân thứ hai được phát hiện bệnh một cách rất tình cờ, hoặc họ có người thân mắc bệnh suy tim, và bệnh lý này có khả năng di truyền nên họ đến tầm soát và được phát hiện bệnh. Khó khăn khi điều trị là xác định nguyên nhân, vì giai đoạn sớm thường không có hoặc có ít triệu chứng; nhưng nếu tìm ra nguyên nhân thì bệnh nhân sẽ được điều trị hiệu quả hơn. Đối với nhóm bệnh nhân đã có triệu chứng, chúng tôi sẽ giải thích cho họ về việc cần chữa trị tích cực như thế nào nhằm làm giảm tác hại của tình trạng suy tim đang tiến triển.

Hiện tại, các Hiệp hội lớn của châu Âu, Mỹ và châu Á đã tìm được tiếng nói chung về hướng tiếp cận và chẩn đoán bệnh nhân suy tim. Từ đó, họ đưa ra 3 mô hình của bệnh nhân suy tim, đó là bệnh nhân suy tim với phân suất tống máu giảm truyền thống, bệnh nhân suy tim với phân suất tống máu giảm nhẹ và bệnh nhân suy tim với phân suất tống máu bảo tồn. Chúng ta có thể áp dụng những kỹ thuật mới để phát hiện sự thay đổi về chức năng tim trong giai đoạn rất sớm, kèm thêm chất chỉ điểm sinh học NT proBNP. Kết hợp hai thứ đó để chẩn đoán bệnh nhân có suy tim hay không. Nếu bệnh nhân có suy tim thì dựa vào phân suất tống máu sẽ phân ra 3 nhóm bệnh nhân, từ đó tiến hành các bước tiếp cận điều trị phù hợp.

Bệnh suy tim có điều trị được không? Các phương pháp điều trị hiệu quả bệnh suy tim đang được áp dụng tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là gì?

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh:

Để điều trị suy tim, trước tiên chúng tôi cần xác định bệnh nhân có bị suy tim không bằng cách thăm khám, hỏi triệu chứng của bệnh nhân, tiếp theo là chụp X-quang ngực, đo điện tâm đồ, siêu âm tim, đo chỉ điểm sinh học NT proBNP. Khi đã chẩn đoán rồi, tôi sẽ đặt vấn đề là tại sao bệnh nhân suy tim, ví dụ suy tim do nghẽn mạch vành, suy tim do bệnh van tim… Hiện tại, BVĐK Tâm Anh được trang bị đầy đủ phương tiện để chẩn đoán và điều trị suy tim, có thể kiểm soát bệnh hiệu quả.

Người bệnh suy tim cần lưu ý gì trong quá trình điều trị để tránh tình trạng bệnh tiến triển nặng hơn?

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao:

Điều trị suy tim cần có sự phối hợp giữa bác sĩ, bệnh nhân và cả người nhà chăm sóc bệnh nhân đó nữa. Trước đây, phương pháp truyền thống thường là bác sĩ cho thuốc sao thì bệnh nhân uống theo mà không thắc mắc gì về thuốc mình đang uống. Nhưng hiện nay, bệnh nhân suy tim khi đến với chúng tôi thì trước tiên, chúng tôi sẽ giải thích cho họ biết tình trạng bệnh tim của họ như thế nào, giúp họ ý thức được tim của mình khác với người bình thường ra sao. Tiếp theo, cần giải thích dùng những loại thuốc này sẽ giúp cải thiện chức năng tim thế nào, thậm chí ngăn cản tình trạng suy tim biến chứng xấu hơn. Khi bệnh nhân đã nhận thức được bệnh tình của mình, họ mới thực sự quan tâm đến việc điều trị suy tim. Như vậy, không chỉ dùng thuốc, người bệnh cần thay đổi lối sinh hoạt vốn gây bất lợi cho bệnh suy tim, đồng thời biết được những dấu hiệu cảnh báo suy tim tiến triển nặng để liên hệ lại bác sĩ đổi thuốc, tránh tình trạng suy tim nặng lên và bệnh nhân phải nhập viện.

Một điều nữa, chúng tôi hay gặp là có trường hợp bệnh nhân tự ý giảm liều thuốc khi gặp tác dụng phụ. Do đó, chúng tôi sẽ dặn bệnh nhân là nếu có gì bất thường thì liên hệ lại bác sĩ ngay. Bác sĩ sẽ là người điều chỉnh toa thuốc để tốt nhất cho bệnh nhân.

Tôi có nghe nói đến tình trạng suy tim cấp và suy tim mạn. Mong bác sĩ giải thích rõ hơn về hai khám niệm này. Có phải suy tim mạn là phải uống thuốc suốt đời còn suy tim cấp có thể chữa khỏi không?

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh:

Cả hai loại suy tim cấp và suy tim mạn đều cần được theo dõi và điều trị suốt đời. Bệnh nhân suy tim mạn có thể đột nhiên khó thở lâu hơn, nhiều hơn. Ví dụ, một bệnh nhân bị suy tim do bệnh cơ tim giãn nở. Trước đây, bệnh nhân phải đi hai tầng lầu mới bị khó thở, nhưng bây giờ chỉ ngồi không, đi lại vài bước trong phòng cũng khó thở, thở rất nhanh. Bệnh nhân không chịu nổi phải nhập viện, bác sĩ khám nghe thấy ran ở phổi, lúc đó sẽ đo NT proBNP, có khi tăng đến 10.000 pg/mL (con số này ở người bình thường là dưới 125 pg/mL). Chúng tôi sẽ dựa vào chỉ số này kết hợp với siêu âm tim, khám lâm sàng để chẩn đoán bệnh nhân có suy tim cấp.

Hiện nay trên thế giới, người ta chia suy tim cấp thành 4 thể: suy tim mạn tính nặng lên thành suy tim cấp; nhồi máu cơ tim dẫn tới phù phổi cấp và suy tim cấp; nhồi máu cơ tim dẫn tới tụt huyết áp gây suy tim cấp; khó thở, phù, suy dấu hiệu gan lớn, tĩnh mạch cổ nổi dẫn tới suy tim phải cấp. Người bác sĩ phải nhận biết được cả 4 thể này, và tất cả đều phải điều trị suốt đời. Thêm nữa, hầu hết suy tim cấp sau này sẽ thành suy tim mạn, trừ một vài trường hợp như bị nhồi máu cơ tim, phù phổi được xử lý kịp thời thì sẽ cứu được cơ tim, cơ tim chỉ bị yếu nhẹ. Khi đó, gần như bệnh nhân có thể trở lại cuộc sống bình thường mặc dù vẫn phải uống thuốc suốt đời. Nhưng nếu điều trị không đúng, cơ tim xấu đi (phân suất tống máu chỉ 20% so với 60% trở lên ở người bình thường), thì bệnh sẽ chuyển biến thành suy tim mạn. Vì thế, khi thấy triệu chứng đau ngực trên nửa tiếng thì cần đưa bệnh nhân nhập viện ngay vì có thể đó là biểu hiện của nhồi máu cơ tim.

Tôi 56 tuổi, bị tắc nghẽn động mạch vành, đã đặt 2 stent. Dạo gần đây tim tôi đập nhanh, có khi lên tới 136 nhịp/phút, hay hồi hộp, mệt mỏi nhiều, đi bộ một lúc là dừng lại thở dốc. Tôi lo lắng không biết đây có phải biểu hiện của suy tim không? Bệnh này có chữa được không?

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao:

Bệnh mạch vành là bệnh cần điều trị kéo dài, và tiến triển mạch vành tim tốt hay xấu là tùy thuộc vào mức độ tuân thủ điều trị của bệnh nhân. Nếu trong quá trình điều trị, người bệnh không được theo dõi chặt chẽ sẽ dễ xảy ra biến chứng hơn. Tuy nhiên, chúng ta chỉ có thể cố gắng hết sức để kéo dài tình trạng tim tốt nhất trong thời gian dài nhất, chứ không thể ngăn được tiến trình phát triển của bệnh.

Trường hợp của bạn, nhịp tim lên tới 136 lần/phút thì đó là điều bất thường. Nhịp tim lúc nghỉ của người bình thường sẽ dao động từ 60 – dưới 100 lần/phút. Hiện tượng loạn nhịp này có thể là do bản thân tim bị suy hoặc là một nguyên nhân mới được thêm vào. Ví dụ, trước đây mình bị bệnh mạch vành nhưng sau đó mình vô một cơn nhịp nhanh kịch phát hoặc cơn rung nhĩ. Khi đó, loạn nhịp là một nguyên nhân mới thêm vào, không liên quan gì đến bệnh mạch vành tim. Tuy nhiên, nếu điều trị suy tim do gốc mạch vành tim mà chưa giải quyết hết các vấn đề của mạch vành tim dẫn đến thiếu máu cục bộ cơ tim, làm cho tim giãn lớn ra, chức năng tim giảm dần theo thời gian thì loạn nhịp có thể có một phần liên đới với tình trạng suy tim. 

Do đó nếu muốn chẩn đoán rạch ròi, trước tiên cần phải khám lại quá trình điều trị suy tim trước đây của bạn có đang diễn tiến tốt hay không, coi lại bản chất cơ chế loạn nhịp là gì. Nếu trong cơn nhịp nhanh, bạn đi bộ một lúc là mệt, phải thở dốc thì đó là chuyện khác. Nhưng nếu ngoài cơn nhịp nhanh, bạn cũng thấy mệt thì chứng tỏ tim bạn không còn tốt như xưa. Và hiện tượng loạn nhịp là một dấu hiệu cảnh báo để bạn đi khám, đánh giá lại tình trạng tim của mình để có phác đồ điều trị sâu hơn.

Cháu năm nay 21 tuổi, bị bệnh hở van tim. Trước đây, cháu không gặp trở ngại gì lớn trong sinh hoạt, đôi khi vận động mạnh như chạy, tập gym, bê đồ nặng thì chỉ hơi mệt, thở gấp. Có lúc tim đập nhanh nhưng chỉ thoáng vài phút là hết. Nhưng dạo gần đây, cháu có biểu hiện choáng váng, mệt mỏi quá sức, thở gấp, nghẹn cổ họng, nóng lạnh thất thường, đau ngực, tim đập nhanh, chán ăn, mất ngủ (đã mất ngủ 4 ngày), đi cầu thang cảm giác chân bị nặng, chướng bụng. Cháu bị như vậy đến hôm nay là 6 ngày rồi. Có phải cháu có dấu hiệu của bệnh suy tim không? Hay đó chỉ là vấn đề về tiêu hóa, hô hấp hoặc do tâm lý?

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh:

Cấu trúc tim có 4 van: van 2 lá, van động mạch chủ, van 3 lá và van động mạch phổi. Bạn không cho tôi biết tình trạng hở là của van nào. Giả sử bạn hở 2 lá van, nếu đi làm một chút là thấy mệt, đồng thời bụng hơi chướng thì tôi nghĩ có thể bạn bắt đầu có suy tim. 

Nếu tôi khám cho bạn, đầu tiên tôi sẽ hỏi triệu chứng cơ năng, xem có đúng là khó thở khi gắng sức không, nếu có thì đó chính là dấu hiệu của suy tim. Thứ hai, tôi sẽ nghe tim cho bạn. Thường hở van 2 lá sẽ nghe thấy âm thổi, tâm thu ở mỏm tim. Thứ ba, tôi sẽ đo điện tâm đồ. Thông thường bệnh nhân có bệnh tim thì điện tâm đồ sẽ có bất thường. Tiếp đến, tôi sẽ làm siêu âm tim, chụp X-quang phổi để xác định suy tim nặng hay nhẹ. Cuối cùng sẽ đo NT proBNP. Bạn nên đi khám để được làm các chẩn đoán cận lâm sàng cần thiết nhằm chẩn đoán chính xác bệnh.

Con gái em 19 tuổi, bé bị suy tim, nhịp tim bị loạn và sau mổ thì tình trạng này vẫn diễn ra. Liệu bệnh suy tim của bé có thể cải thiện và nhịp tim có trở lại bình thường được không?

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao:

Bạn chỉ mới cung cấp thông tin là con bạn đã mổ tim, nhưng không nói rõ là mổ gì, mổ van tim hay mổ tim bẩm sinh. 

Nếu mổ van tim thì theo như thế giới đã thống kê, phẫu thuật có can thiệp trên tim, nhất là mổ hở thì tỷ lệ loạn nhịp tim sau đó sẽ tăng rất cao so với bình thường. Nếu loạn nhịp tim là tồn dư của phẫu thuật, sẽ rất khó để giải quyết vì có liên quan đến sẹo trong lúc phẫu thuật. Tuy nhiên, nếu đây là loạn nhịp tim rời ra khỏi quá trình phẫu thuật, tình cờ được phát hiện thì câu chuyện sẽ được giải quyết đơn giản hơn. Đặc biệt khi triệu chứng suy tim là khó thở, mệt liên quan đến trong cơn nhịp nhanh và ra ngoài cơn nhịp nhanh, cháu có thể sinh hoạt bình thường như những bé khác. 

Tuy nhiên, bản thân phẫu thuật tim đã khiến tim bị tổn thương. Nếu những tổn thương này có sinh ra loạn nhịp thì cần giải quyết tình trạng này trước. Trường hợp của con bạn, có thêm dấu hiệu rối loạn nhịp thì cần tìm hiểu nguyên nhân là gì để điều trị triệt để. Bên cạnh đó, cần xem xét kỹ hồ sơ phẫu thuật tim để xem ngoài cuộc phẫu thuật đó còn có phẫu thuật bổ sung nào nữa không. Do đó, bạn nên đưa cháu đi khám ở cả hai chuyên khoa, thứ nhất là tim bẩm sinh và thứ hai là loạn nhịp. 

Trường hợp hở van 2 lá, van 3 lá, van động mạch chủ 1/4, ngoại tâm thu lẻ tẻ có tiến triển suy tim không? Có cách nào cải thiện được không?

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh:

Đây là câu hỏi mà tôi gặp hàng ngày. Tôi từng gặp những bệnh nhân đến khám, mang theo kết quả siêu âm tim và bảo mình được chẩn đoán hở van 2 lá 1/4, hở van 3 lá 1/4. Lúc đó, tôi sẽ hỏi triệu chứng cơ năng là bệnh nhân có khó thở không, leo cầu thang có mệt không. Tiếp đến là phải nghe tim, vì nếu hở van 2 lá nhiều thì sẽ nghe âm thổi, tâm thu ở mỏm tim. Hở van 3 lá nhiều thì nghe thấy âm thổi tâm thu ở vùng trước xương ức, chỗ dưới đáy gần mũi ức, gần sát với bụng. Tiếp nữa là đo điện tâm đồ; chụp X-quang ngực để xem bệnh nhân có tổn thương gì ở phổi hay không, thường bệnh van tim nặng thì tim sẽ lớn. Nếu tất cả kết quả đều cho thấy tình trạng hở van của bạn chỉ ở mức độ 1/4, không có triệu chứng bệnh thì tôi có thể cắt nghĩa đây là do sinh lý, và bạn cứ yên tâm sinh hoạt bình thường, tái khám định kỳ để xem tình trạng có nặng hơn hay không. Nếu bạn là một người hút thuốc lá, uống rượu nhiều, tôi sẽ khuyên nên bớt thuốc lá, bớt rượu vì đó là hai nguy cơ của suy tim sau này.

Lối sống cũng ảnh hưởng rất nhiều đến bệnh suy tim. Nên tăng cường ăn trái cây, rau củ, cá. Một tuần mới ăn thịt gà một lần, một tháng mới ăn thịt bò, thịt heo một lần. Ngoài ra, cần duy trì tập thể dục mỗi ngày. 

Em bị tăng áp phổi dẫn đến suy tim, đã bít thông liên nhĩ hơn 2 năm trước. Hiện tại em càng ngày càng mệt hơn, làm việc cực kỳ khó khăn kể cả trong sinh hoạt hàng ngày, nhiều khi phải có người giúp đỡ. Em mới 26 tuổi, chưa lập gia đình. Mong bác sĩ tư vấn trường hợp của em có điều trị khỏi được không?

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao:   

Khi bạn bị tăng áp phổi, nếu đã xác định nguyên nhân là thông liên nhĩ thì tùy vào giai đoạn, bác sĩ sẽ có can thiệp, gọi là can thiệp trước khi hậu quả diễn ra. Nếu bạn mới bị tăng áp phổi và tăng áp phổi ở mức độ nhẹ thì phẫu thuật sẽ đem lại kết quả rất tốt, và hầu như tim sẽ phục hồi như người bình thường. Tuy nhiên trong một số trường hợp, bệnh nhân phát hiện dị tật bẩm sinh của tim, ở đây là thông liên nhĩ đến giai đoạn tiến triển nhanh, thậm chí đã đi xa, khi mổ nhận thấy bệnh nhân có dấu hiệu suy tim nhiều. Lúc đó, việc sửa chữa chỉ là một phần, và suy tim sau này có thể là hậu quả mà mình sẽ phải gánh thêm. Việc điều trị tăng áp phổi không đơn giản, hiện nay chỉ có một số loại thuốc giúp giảm áp lực phổi xuống nhưng chỉ ở mức độ giới hạn, chứ không thể kéo về mức bình thường vì đó là diễn tiến tự nhiên của bệnh.

Ở đây, thông tin bạn đưa ra còn ít quá. Để chắc chắn, bạn cần được đánh giá toàn diện, cho tim cơ hội để xem có thể khắc phục được nữa không, đồng thời tìm hiểu nguyên nhân để cải thiện. Thứ nhất, bạn cần xét nghiệm máu, xem mức độ Hemoglobin, chức năng thận, chức năng gan và tình trạng suy tim như thế nào. Thứ hai là đo điện tâm đồ, chụp X-quang phổi, siêu âm tim để xem buồng thất có giãn quá hay chưa, giãn chức năng ở tâm thất trái, tâm thất phải có tương xứng với nhau hay không. Sau khi thu thập được nhiều thông tin, bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị để giảm triệu chứng mệt vì suy tim trước. Tiếp đó, sẽ cố gắng giải quyết nguyên nhân để giúp cuộc sống hiện tại của bạn trở nên tốt hơn, người ta gọi là cải thiện chất lượng cuộc sống.

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh: 

Cấu trúc quả tim có 4 buồng, 2 tâm nhĩ và 2 tâm thất. Nếu có lỗ thủng ở vách liên nhĩ thì gọi là thông liên nhĩ. Thường bệnh này không gây tăng áp phổi, nhưng tôi đã gặp nhiều trường hợp rất đặc biệt. Tức là bệnh nhân bị thông liên nhĩ, lúc khám bác sĩ làm siêu âm không thấy tăng áp động mạch phổi, bác sĩ cho bít bằng phẫu thuật hay dù Amplatzer, vài năm sau bệnh nhân lại tăng áp phổi. Áp lực động mạch phổi ở người bình thường chỉ khoảng 20mmHg, có những trường hợp tôi gặp áp lực động mạch phổi lên đến 100mmHg, bệnh nhân sẽ bị suy tim phải. Người bệnh này nếu là nữ thì chúng tôi sẽ khuyên không nên có con. Một người tăng áp động mạch phổi nguyên phát mà mang thai thì rất có thể thai nhi sẽ chết trong bụng mẹ. Nếu sau khi sinh, đứa bé vẫn sống thì người mẹ có nguy cơ tử vong, khoảng 50% mẹ tử vong trong vòng 1 tuần sau đó. 

Hiện nay, không có thuốc nào chữa dứt điểm tăng áp phổi. Đối với việc ghép tim, ghép phổi thì khó khả thi. Do đó, tôi chỉ có thể đưa ra lời khuyên cho bạn: thứ nhất, không nên làm việc nặng; thứ hai, chọn nghề ít nguy hiểm; thứ ba, khi lập gia đình thì không nên mang thai.

Em bị mắc Covid-19, đã khỏi 2 tháng nay nhưng gần đây thường hụt hơi, thở mệt, đau ngực. Đây là triệu chứng sau khi mắc Covid-19 hay dấu hiệu bệnh suy tim? 

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh:

Hiện nay trong mỗi buổi khám của tôi, tôi thường khám cho ít nhất 2-3 bệnh nhân sau nhiễm Covid-19 có triệu chứng về tim mạch. 

Chúng ta đều biết người nhiễm Covid-19 có biểu hiện viêm nhiễm rất nặng ở bên trong cơ thể. Hiện tượng viêm đó làm đông máu, cục máu đông trong tĩnh mạch, cục máu đông trong động mạch. Do đó, chúng ta thấy trong phác đồ điều trị Covid-19 hiện nay, bác sĩ luôn cho bệnh nhân uống kháng đông để ngừa cục máu đông trong người. Sau khi nhiễm Covid-19, người bệnh có thể sẽ gặp biến chứng ở phổi, tim và thậm chí cả não.

Trường hợp của bạn nên đến bệnh viện thăm khám, làm các chẩn đoán cận lâm sàng để khảo sát biến chứng ở tim, phổi. Lúc đó, tôi mới có câu trả lời rõ ràng liệu bạn bị triệu chứng tim mạch hậu Covid-19 hay là suy tim.

Em từng bị bệnh tim (không phải tim bẩm sinh) cứ tái đi tái lại nhiều lần. Gần đây em bị hạ canxi dẫn đến hở van 2 lá. Em hay bị đau thắt ở tim lúc nằm, đau dữ dội lúc nằm nghiêng, có lúc đau không thở được. Liệu em có bị suy tim không?

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao:

Hạ canxi máu không dẫn tới hở van hay những bệnh liên quan đến van tim. Nếu bạn có quá nhiều triệu chứng thì cần thực hiện các chẩn đoán cận lâm sàng để xác định có bị suy tim hay không. Trường hợp kết quả âm tính thì có thể bạn mệt do vấn đề ngoài tim, chẳng hạn như stress trong công việc. Chính tình trạng stress sẽ làm thay đổi cơ thể và dẫn đến những triệu chứng như bạn mô tả: mệt mỏi, nhức đầu, khó thở, tụt huyết áp, đau ngực, chóng mặt… Tôi khuyên bạn nên đi khám để tìm nguyên nhân thực sự của triệu chứng này. 

Em sinh con đầu lòng xong bị viêm cơ tim chu sinh. Lúc em nhập viện cách đây 7 tháng, chức năng tim chỉ có 15%, nay cải thiện 28%. Hiện tại, em uống thuốc đều đặn theo hướng dẫn của bác sĩ và đã đi làm trở lại, tuy nhiên sức khỏe vẫn chưa bình phục, em vẫn còn rất mệt và hoa mắt, chóng mặt. Em có tìm hiểu và biết bệnh suy tim chu sinh không thể chữa khỏi nên rất buồn. Nhờ bác sĩ tư vấn giúp em cách chăm sóc để bệnh không tiến triển thêm! Hiện em đang ở tầng 4, hàng ngày đi làm lên xuống cầu thang thì có ảnh hưởng đến quá trình phục hồi tim không? 

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh:

Bệnh cơ tim chu sinh là một trong những nguyên nhân của bệnh cơ tim, nó có thể làm giãn đến 4 vùng tim. Tuy nhiên, bạn không nên tuyệt vọng, tôi có gặp những trường hợp nếu điều trị tốt vẫn có cuộc sống bình thường. 

Đầu tiên, tôi sẽ chẩn đoán xác định bệnh cơ tim chu sinh xuất hiện vào tháng cuối hay 3, 4 tháng đầu của thai kỳ làm suy tim. Thứ hai, phải loại trừ tất cả các nguyên nhân khác đưa đến bệnh cơ tim chu sinh. Sau đó là điều trị. Hiện nay, tại Việt Nam có các loại thuốc giúp điều trị bệnh rất tốt. Bạn cần uống thuốc đều đặn, theo dõi đầy đủ, thay đổi lối sống (ăn nhạt, không làm việc nặng, lên cầu thang nên nghỉ giữa các lầu, hạn chế đi lại nhiều). Ngoài ra, bạn không nên có con nữa vì nếu mang thai lần thứ hai, bệnh sẽ nặng hơn nhiều.

Bố em 61 tuổi, bị suy tim. Bố bắt đầu có biểu hiện khó thở và mệt từ đầu năm nay. Kể từ lúc ấy đến bây giờ, bố đã đi cấp cứu 4 lần tại bệnh viện. Chủ yếu bác sĩ điều trị cho bố đỡ mệt và khó thở chứ không điều trị chuyên sâu về tim. Vậy bố em có cần khám thêm gì không? Có phương pháp nào điều trị tốt hơn cho bệnh tình của bố em không?

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao:

Khi điều trị suy tim, ngoài việc cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân, cố duy trì chức năng tim kéo dài nhất thì một tiêu chí quan trọng được đặt ra chính là làm giảm số lượng suy tim cấp, nhất là trường hợp suy tim cấp làm bệnh nhân phải nhập viện điều trị. Mỗi lần nhập viện do suy tim cấp, người ta thấy chức năng tim dù cho có hồi phục thì cũng không được như mức ban đầu, mỗi lần là lại giảm thêm. Để giảm bớt số lần nhập viện của bố, bạn cần đưa bố đến một cơ sở y tế có đủ điều kiện chữa trị để tìm được nguyên nhân của suy tim.

Như chúng ta đã biết, suy tim là cánh cổng chung của rất nhiều nguyên nhân khác nhau: bệnh mạch vành (60-70%), cơ tim, van tim, loạn nhịp tim và bất thường về di truyền. Nếu bố bạn chưa bao giờ chụp mạch vành mà khi siêu âm, chức năng tim quá thấp thì chụp mạch vành là phương thức đầu tiên. Thứ hai là siêu âm tim để xem tổn thương đến đâu, chức năng tim còn lại bao nhiêu; thứ ba là đánh giá những cơ quan còn lại để điều chỉnh thuốc.

Khi điều trị suy tim, cần tập trung vào nguyên nhân để điều trị thì bệnh mới được cải thiện tốt nhất. Nếu chỉ điều trị theo triệu chứng thì chẳng những không có lợi về mặt nâng cao chất lượng cuộc sống và duy trì chức năng tim mà còn có hại cho tình trạng suy tim về sau. 

Bố chồng em mới phát hiện bị khó thở khoảng 1 tháng nay. Vừa rồi đi khám bác sĩ bảo hở van tim 3 lá, kết luận chức năng tim còn 18%, suy tim giai đoạn 3. Vậy suy tim giai đoạn 3 còn chữa được không? Trường hợp bố chồng em điều trị ra sao? 

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh:

Thường hở van 3 lá là dấu hiệu của suy tim phải. Tôi nghĩ bố chồng bạn bị hở van 2 lá hoặc hở van động mạch chủ; hoặc hẹp 2 lá kèm với hở van tim 3 lá thì mới dẫn đến khó thở. Khi cụ khó thở, suy tim giai đoạn 3 thì vẫn chữa được. Trong trường hợp này, việc đầu tiên cần làm là tìm nguyên nhân, nếu đúng là bệnh van tim gây ra những dấu hiệu đó thì phải chữa bệnh van tim; hở van 2 lá thì phải phẫu thuật sửa hoặc thay van 2 lá; hở van động mạch chủ thì cần phẫu thuật, thay van động mạch chủ; còn nếu hẹp van 2 lá kèm với hở van 3 lá thì phẫu thuật cả 2 van; nếu hở van 3 lá do trước đây bị nhồi máu thất phải (suy tim phải) thì tôi phải chữa bệnh mạch vành.

Mẹ cháu bị suy tim, cơ tim giãn (EF= 30%) (proBNP = 3647 pg/ml). Dạo gần đây mẹ cháu rất khỏe (không mệt, không đau tức ngực, không khó thở, cuộc sống như người bình thường) nhưng thỉnh thoảng lại có cơn đau mỏi buốt từ vai, lan xuống cánh tay rồi đến cổ tay. Những cơn đó chỉ xuất hiện 3-5 phút, lâu hơn là 10 phút. Nhưng thỉnh thoảng, mẹ bị chính cơn đau đó gây khó thở và phải đi cấp cứu. Mong bác sĩ tư vấn giúp về tình trạng của mẹ cháu.

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao:

Chức năng tim của mẹ bạn đã dưới 40%, proBNP = 3647 pg/ml là đang ở mức khá cao. Triệu chứng kinh điển của suy tim là khó thở, liên quan đến tư thế (nằm gây khó thở hơn lúc ngồi) và vận động (vận động càng nhiều gây ra triệu chứng càng nghiêm trọng). Vì tim là cơ quan đi tưới máu ở nhiều bộ phận: não, gan, thận, cơ, hệ tiêu hóa… nên một số người có những triệu chứng ngoài tim để cảnh báo trước tình trạng suy tim sắp diễn ra nặng hơn. Ví dụ, trước cơn khó thở thì bác có thể bị nhức mỏi người, đau tê vai lan xuống bàn tay. Sau đó là những đợt khó thở tăng lên dẫn tới phải nhập viện…

Một số bệnh nhân khác không có triệu chứng về đau cơ mà lại liên quan đến tiêu hóa như đầy hơi, ăn khó tiêu, ăn hay ợ lên; sau đó mới vào cơn khó thở thật sự, tay chân phù lên, phải nhập viện cấp cứu. Đó là những dấu hiệu cảnh báo trước, và may mắn là mẹ bạn có những dấu hiệu đó.

Khi có dấu hiệu cảnh báo, chúng ta cần xem lại lượng thuốc đã uống, sinh hoạt hàng ngày có khác gì hay không; có quên uống liều thuốc nào không, có uống quá nhiều nước hay ăn quá mặn, thời tiết thay đổi… Những yếu tố này sẽ thúc đẩy cơn suy tim cấp. Khi đó, cách tốt nhất là liên hệ với bác sĩ, người đang điều trị cho mình để được tư vấn và chẩn đoán sớm tình trạng suy tim, đồng thời chỉnh lại thuốc cho phù hợp để tránh phải nhập viện.

Tôi từng gặp một bệnh nhân có triệu chứng hơi lạ: mỗi lần chuẩn bị vào viện vì đợt suy tim cấp thì tay chân không phù lên, không đau ngực hay khó thở mà chỉ có một biểu hiện duy nhất là bị tằng hắng, mặc dù thời tiết không thay đổi. Bệnh nhân này nhập viện với mức proBNP rất cao. Cho nên sau này, khi bệnh nhân có những triệu chứng tương tự như vậy, tôi lập tức cho bác đi xét nghiệm từ xa (bệnh nhân này ở tỉnh), sau đó điều chỉnh thuốc và dặn dò những lưu ý khi sinh hoạt. Khoảng 2-3 năm nay, bác không còn những cơn tằng hắng và phải nhập viện cấp cứu lần nào nữa.

Ba em 61 tuổi, bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính 5 năm nay. Gần đây ba có các biểu hiện như khó thở, gan to, phù chân, thỉnh thoảng xuất hiện cơn hen tim. Cho em hỏi có phải ba bị suy tim là do biến chứng của bệnh COPD không? Vì sao bệnh lý phổi lại gây suy tim và liệu có điều trị khỏi tình trạng này không?

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh:

Với bệnh nhân 60 tuổi bị COPD, nếu bác mệt, khó thở, tôi sẽ kiểm tra xem bác có bị bệnh mạch vành hay suy tim phải không. Đồng thời, tôi sẽ hỏi lại bệnh sử như lúc bác gắng sức có bị nghẹn ở ngực hay không; tiến hành đo điện tâm đồ xem loạn nhịp tim; siêu âm tim để xem chức năng thất phải như thế nào, có hở van 3 lá nhiều hay không; đo áp lực động mạch phổi xem có cao không; có thể chụp mạch vành để xem có nghẽn mạch vành không. Chúng ta sẽ tìm nguyên nhân và chữa từ nguyên nhân đó.

Tôi đo nhịp tim bình thường lúc nghỉ ngơi dao động khoảng 56-64 nhịp/phút. Vậy có phải tôi đã bị rối loạn nhịp tim? Tôi có đau ở vị trí ngực trái khu vực tim, khi ấn vào thấy đau nhói như đau cơ, vậy có nguy hiểm không? Vì tôi tìm hiểu thì biết rối loạn nhịp tim rất có khả năng dẫn đến suy tim. Xin bác sĩ tư vấn giúp. 

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao:

Nhịp tim của con người không phải con số hằng định, có thể thay đổi theo nhiều yếu tố như môi trường, mức độ sinh hoạt, gắng sức, cảm xúc… Trường hợp của bạn là 56-64 nhịp/phút với một người bình thường lúc ngồi nghỉ thì chưa có vấn đề gì. Để yên tâm hơn, bạn nên đo điện tâm đồ thường quy hoặc điện tâm đồ 24h. Đây là phương pháp đo đơn giản, bạn có thể mang theo máy đo bên người cả ngày để chắc giới hạn nhịp tim theo dõi theo hoạt động và nút xoang vẫn là nút chủ nhịp trong tim. Nút xoang này thay đổi theo sinh lý, cảm xúc, tình trạng sức khỏe như sốt thì tăng lên, nghỉ ngơi thì giảm đi… Vì vậy để chắc chắn, bạn có thể đo điện tim hoặc chạy gắng sức điện tâm đồ để xem tình trạng nhịp tim như thế nào.

Về vấn đề đau ngực, thường đau ngực tim không có cảm giác đau chính xác tại một điểm. Người ta phân biệt đau thắt điển hình, đau thắt ngực không điển hình, đau ngực ngoài tim… Trong đó, triệu chứng để nghi ngờ đau ngoài tim là ấn chính xác vào một điểm đau ở ngực, lúc ấn thì đau còn không ấn thì không đau. Triệu chứng đau này rất ít khả năng liên quan đến tim. Tuy nhiên, tôi khuyên bạn nếu đau ngực nhiều thì nên đi khám thêm ở những chuyên khoa khác, đồng thời làm 3 phương pháp tôi vừa nêu để tầm soát bệnh tim mạch.

Tôi có tiền sử cao huyết áp, uống thuốc hàng ngày. Khoảng một tháng nay, tôi thường tê các đầu ngón tay phải và cứng các ngón tay vào buổi sáng khi ngủ dậy. Vậy có phải do huyết áp cao gây ra không? Tôi có tìm hiểu thì biết các triệu chứng như phù hay tê chân, tay là của bệnh suy tim. Vậy có phải tôi bị suy tim rồi không?

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh:

Triệu chứng của bạn có thể không phải do tim mà do đêm ngủ ngón tay bị đè lên khiến máu lưu thông không tốt. Khi bạn đến khám, tôi sẽ hỏi lại triệu chứng, làm siêu âm mạch máu. Nếu bạn là người có nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá, mỡ máu cao…, tôi sẽ tìm xem có dấu hiệu bệnh mạch vành không, có dấu hiệu cơn thiếu máu não thoáng qua hay không. Tiếp đó, tôi mới làm thêm những phương pháp khác để phòng tránh nguy cơ đột quỵ não sau này. 

Bố tôi năm nay 62 tuổi, thi thoảng có những cơn tim đập nhanh, như đánh trống ngực, không đo được mạch, lúc đo được thì cũng gần 300. Leo cầu thang thì hụt hơi, chóng mặt. Triệu chứng này có phải do suy tim không? Bố tôi có thể cấy máy tạo nhịp để điều trị không? Cấy máy rồi thì có phải dùng thuốc hàng ngày nữa không?

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao:

Khi có nhịp tim nhanh, cần xem hoàn cảnh khởi phát, thời gian kéo dài và triệu chứng ngay trong cơn nhịp tim nhanh. Nếu triệu chứng cơn nhịp tim nhanh trầm trọng, bệnh nhân chóng mặt, hoa mắt, lú lẫn, mất tri giác không nhận biết được xung quanh thì đó là những cơn loạn nhịp biến cố nặng. Theo mô tả của bạn, nhịp tim có khi lên đến 300. Với nhịp tim như vậy thì ít ai có thể tỉnh táo được, những nhịp tim ở tầng thấp khoảng 200 là rất mệt rồi. Do đó, tôi không biết cách đo nhịp tim của bạn có sai không. 

Còn về máy tạo nhịp thì với nhịp tim nhanh sẽ không có chỉ định đặt máy tạo nhịp. Máy tạo nhịp phát xung động để bù nhịp tim còn thiếu trong trường hợp bệnh lý nghẽn đường dẫn truyền chính trong tim độ 3, suy nút xoang nặng, rung nhĩ nhưng đáp ứng thất chậm và có triệu chứng. Bố bạn có nhịp tim nhanh, thường sẽ đặt máy phá rung. Nhưng để chính xác, tôi cần làm điện tâm đồ trước cơn, trong cơn, đồng thời xem độ nặng của triệu chứng xảy ra trong cơn, từ đó mới tư vấn được bố bạn nên làm gì.

Chồng tôi 43 tuổi, bác sĩ chẩn đoán bị block nhĩ thất độ 3, mới đặt máy tạo nhịp tim vĩnh viễn được 20 ngày. Tôi nghe nói đặt máy chỉ sống được vài năm thôi, thông tin này có đúng không? Cần lưu ý gì sau khi đặt máy?

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh:

Chồng bạn 43 tuổi, bác sĩ chẩn đoán bị block nhĩ thất độ 3, mới đặt máy tạo nhịp tim vĩnh viễn thì việc chỉ sống được 3, 4 năm thì không chính xác, có trường hợp có thể sống 20-30 năm. Chồng bạn nên thay đổi lối sống, làm việc vừa phải, đi khám. Ngoài ra, block nhĩ thất độ 3 có khả năng di truyền nên nếu có con, vợ chồng bạn cần đưa cháu đi tầm soát bệnh lý này.

Chú em năm nay 56 tuổi, bị suy tim EF ≤35%, QRS ≥130ms, đã điều trị nội khoa nhiều năm nay nhưng tình trạng không tiến triển mà có phần nặng lên. Vừa rồi chú đi tái khám thì được khuyên nên cấy máy CRT vì thuốc đã không còn hiệu quả. Xin hỏi bác sĩ cấy máy CRT là gì? Phương pháp này có đem lại tiên lượng khả quan cho trường hợp của chú em không? Cần lưu ý gì sau khi cấy máy?

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao:

Máy CRT còn gọi là máy đồng bộ cơ tim, có chức năng cố gắng đồng bộ lại cơ tim để phân suất tống máu và chức năng tim trở lại mức độ gần giống bình thường. Nếu đặt sai chỉ định thì hậu quả còn nặng nề hơn so với không đặt. Vì vậy, sẽ có một loạt tiêu chuẩn khi đặt máy để có lợi ích tốt nhất, chẳng hạn như chức năng tim dưới 35%, độ rộng sóng QRS trên điện tâm đồ > 150ms. Ở đây bạn nói QRS >130 thì cần xác định giới hạn tối thiểu của độ rộng QRS, nếu trên 150ms sẽ có hiệu quả. Bên cạnh đó, cần xác định dạng của sóng QRS, nếu đó là dạng bất nhánh trái cộng thêm bệnh nhân được điều trị nội khoa tối ưu rồi thì việc đặt CRT là nên làm. 

Mong mỏi của bệnh nhân khi đặt máy CRT là triệu chứng suy tim được cải thiện, chức năng tim tăng lên, chất lượng cuộc sống dài ra. Tuy nhiên, có một số trường hợp (khoảng 30-35%) máy CRT không phát huy được chức năng, có thể do kỹ thuật đặt máy sai hoặc hạn chế về mặt giải phẫu của tim. Khi đặt sợi dây cần dựa trên hệ thống xoang tĩnh của người bệnh, và hệ thống xoang tĩnh mạch thì không ai giống ai. Nếu đặt điện cực lệch đi vị trí khác thì máy không hoạt động hết khả năng của nó. Lúc này, cần chuyển qua một loại máy khác. 

Máy CRT là thế hệ máy phức tạp nhất trong ba dòng máy trợ tim (hai loại máy còn lại là máy trợ nhịp và máy phá rung). Lưu ý khi đặt máy là phải có thời gian căn chỉnh máy theo siêu âm và trên điện tim, theo chế độ thuốc. Một người đặt máy CRT phải theo dõi đáp ứng của máy với chức năng tim qua khám lâm sàng và đo thông số. Từ đó, cố gắng điều chỉnh các thông số CRT phù hợp nhất với tim để tiết kiệm pin cũng như tăng chức năng tim tối đa đạt được. Nên đi tái khám thường xuyên trong giai đoạn đầu để điều chỉnh máy tương thích với cơ thể, đó là điều lưu ý đặc biệt khi đặt máy CRT.

Bố em bị suy tim nút xoang, tăng huyết áp, nhập viện trong tình trạng mệt mỏi nhiều, loạn nhịp tim block cấp 3, nên bác sĩ đã đặt máy tạo nhịp tim tạm thời để tiến hành cấp cứu. Sau đó, bác sĩ có khuyên nên đặt máy tạo nhịp tim vĩnh viễn để tình trạng ổn định. Vậy máy tạo nhịp tim vĩnh viễn có thời hạn bao nhiêu năm? Em nghe nói khi cấy máy này thì phải tránh xa các thiết bị điện tử như điện thoại, máy phát điện, máy chụp cộng hưởng từ…, vậy bố em có qua cổng an ninh ở sân bay để đi máy bay được không?

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh:

Với trường hợp của ba bạn, bác sĩ chỉ định đặt máy tạo nhịp vĩnh viễn là đúng. Sau khi đặt máy tạo nhịp vĩnh viễn, bệnh nhân sẽ có một cái thẻ, khi nào đi máy bay thì đưa thẻ đó cho nhân viên sân bay. Trước đây, nếu đặt máy tạo nhịp thì không chụp cộng hưởng từ được nhưng gần đây, có những máy tạo nhịp thế hệ mới vẫn tương thích với cộng hưởng từ. Bạn cần hỏi lại bác sĩ chỉ định, xem máy đó có tương thích với máy cộng hưởng từ không thì mới được chụp. 

Mẹ chồng em 63 tuổi, có tiền sử suy tim. Gần đây bà than mệt nên gia đình đưa bà nhập viện. Lúc nhập viện bà mệt mỏi, ăn kém, khó thở, nhịp tim chậm, hồi hộp, đánh trống ngực, kèm theo những đợt xây xẩm mặt mày. Bà đang điều trị tăng huyết áp, theo dõi nhiễm trùng tiểu. Bác sĩ nói bà bị hội chứng suy nút xoang, khuyên nên cấy máy tạo nhịp tim vĩnh viễn cho bà. Gia đình khá lo lắng không biết trường hợp của bà thì có nên cấy máy này không?

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao:

Trong tim mỗi người có một nút xoang nằm bên tâm nhĩ phải. Tim có 4 buồng, 2 buồng phía trên là tâm nhĩ, 2 buồng lớn phía dưới là tâm thất. Nút tạo nhịp của tim bình thường sẽ nằm bên buồng tim nhĩ phía tay phải, mỗi người chỉ có 1 nút. Suy nút xoang là tình trạng nút xoang không phát ra đủ nhịp giúp tạo nhịp cho tim, bơm máu đi nuôi cơ thể. Suy nút xoang có nhiều bệnh cảnh khác nhau trên lâm sàng, đơn cử là nhịp chậm, đi từ từ, bệnh nhịp nhanh nhịp chậm. Nếu xác định đúng là suy nút xoang thì chỉ định đặt máy tạo nhịp vĩnh viễn là phù hợp. Tuy nhiên khi đặt máy, nên tránh nguy cơ nhiễm trùng tối đa (mẹ bạn đang bị nhiễm trùng tiểu). Khi nào điều trị sạch nhiễm trùng thì hãy đặt máy. Nguyên nhân là máy đặt đi thẳng vào buồng tim. Nếu bị nhiễm trùng ở bất kỳ cơ quan nào, hay đơn giản là nhiễm trùng ngoài da mà máy đặt chưa ổn định thì vi trùng sẽ gây viêm nội tâm mạc nhiễm trùng sau này, có khả năng phải bóc máy ra để thay máy khác. Điều này rất cực và nguy hiểm cho bệnh nhân.

Về việc đặt máy tạo nhịp vĩnh viễn, nếu thủ thuật an toàn, kỹ thuật đặt đúng, tránh nhiễm trùng thì bệnh nhân có thể sống rất lâu với máy đó, thậm chí thay 2-3 đời máy. Tuy nhiên, cần chọn máy phù hợp với bệnh của mình. Mẹ bạn là người lớn tuổi thì trên thế giới khuyên đặt máy tạo nhịp 2 buồng, 1 buồng ở nhĩ 1 buồng ở thất. Tránh trường hợp đặt chỉ có 1 sợi dây ở thất vì máy tạo nhịp 1 buồng thất trên người cao tuổi sẽ gây nguy cơ suy tim sau này (nguy cơ chứ không phải chắc chắn 100% suy tim). 

Với trường hợp của bác, nếu đã đúng chỉ định rồi thì trước mắt cần điều trị hết hẳn nhiễm trùng, và nên chọn máy có 2 buồng, vừa tạo nhịp ở nhĩ vừa tạo nhịp ở thất. Dẫn truyền nhĩ thất tốt sẽ rất đồng bộ với tim, khả năng suy tim do máy hầu như không có.

Bác em 52 tuổi, bị xơ vữa động mạch nhiều năm nay, hiện bác uống thuốc đều đặn và điều chỉnh chế độ ăn hợp lý. Cho em hỏi bên cạnh chế độ ăn uống, bác em cần làm gì để phòng ngừa tình trạng xơ vữa động mạch biến chứng thành suy tim? Vì em nghe nói xơ vữa động mạch là nguyên nhân phổ biến gây ra suy tim. 

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh:

Xơ vữa động mạch gây ra 3 bệnh, tôi hay nói là 3 vòng tròn. Thứ nhất, xơ vữa động mạch đưa đến bệnh mạch vành, có thể gây suy tim; thứ hai có thể đưa đến đột quỵ, thiếu máu cục bộ trên não; thứ ba là làm nghẽn động mạch ở chi dưới đưa đến hội chứng đau cách hồi, có thể hư chi dưới. 

Xơ vữa động mạch là bệnh toàn thể. Để phòng ngừa, trước tiên phải thay đổi lối sống. Nên ăn nhiều rau, trái cây và ăn rất ít thịt đỏ. Thay vào đó nên ăn cá, lâu lâu mới ăn thịt gà một lần, ăn gà nhớ bỏ da. Tức là phải tìm mọi cách giảm cholesterol trong máu, giảm bớt mỡ xấu. Song song đó cần vận động, mỗi ngày tập thể dục từ 30-45 phút. Nếu hút thuốc là thì phải bỏ ngay vì thuốc lá là một trong những nguyên nhân chính gây xơ vữa động mạch. Nếu có thói quen uống rượu cũng phải giảm bớt. Tôi hay dặn bệnh nhân có uống bia thì 1 ngày không uống quá 1 lon, rượu thì khoảng 100-200ml. Ngoài ra, cần theo dõi 4 chỉ số: cholesterol toàn phần, LDL cholesterol, Triglyceride và HDL cholesterol, có khi phải đo thêm Lipoprotein (a). Thường chúng tôi sẽ điều trị tích cực để làm sao đưa LDL cholesterol xuống dưới 75%, đôi khi dưới 55% để hy vọng giảm bớt xơ vữa động mạch. Như vậy mới có thể đảo ngược bệnh tim mạch do xơ vữa.

Bố em bị tăng huyết áp 3 năm nay, vẫn đang điều trị ổn định. Em nghe nói tăng huyết áp dễ dẫn đến suy tim. Vậy nhịp tim bao nhiêu trên một phút và huyết áp như thế nào là dấu hiệu của bệnh suy tim? Cách chăm sóc để tăng huyết áp không biến chứng sang suy tim?

ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao:

Trong tiêu chuẩn về chẩn đoán suy tim, không có tiêu chuẩn về huyết áp. Quan trọng là cần kiểm soát ổn định huyết áp thì khả năng dẫn tới suy tim gần như tối thiểu hóa. Vấn đề của bố bạn chỉ là huyết áp nên nếu huyết áp ổn định khoảng 120-130/70, không kèm theo bệnh lý khác như đái tháo đường thì không có gì đáng lo.

Để biết mức huyết áp tốt hay không, cần theo dõi thông qua monitor huyết áp, tức là theo dõi huyết áp trong vòng 24h. Nếu huyết áp ổn định trong ngưỡng cho phép chứng tỏ đã điều trị hiệu quả. Khi đó, khả năng dẫn đến suy tim là tối thiểu hóa, ở mức rất thấp nên bạn có thể yên tâm.

Trung tâm Tim mạch BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý tim mạch, được trang bị hệ thống máy móc hiện đại như máy siêu âm tim và mạch máu chuyên dụng, máy chụp cộng hưởng từ tim, máy đo ECG, hệ thống máy DSA – máy chụp mạch vành 2 bình diện… Đây là địa chỉ tin cậy trong việc chẩn đoán – điều trị bệnh tim, mạch máu và lồng ngực; điều trị nội, ngoại khoa, can thiệp và hồi sức cấp cứu cho những bệnh nhân tim mạch; luôn cập nhật nhanh chóng những phương pháp điều trị hiện đại, các thuốc mới để người bệnh nhận được điều trị tối ưu nhất.